gay ekfansi: Dimitris Laletas (1964

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΛΑΛΕΤΑΣ (1964-2011), ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΣΤΟ ΖΩΓΡΑΦΟ

Προλεγόμενα

Ο Δημήτρης Λαλέτας, ο ζωγράφος, ο μεταφραστής, ο καλλιτέχνης έφυγε για να περπατήσει την Οδό Ονείρων ένα βράδυ του Μαρτίου του 2011. Έτσι, ξαφνικά, με τον ερχομό της άνοιξης, έφυγε από κοντά μας και πήγε να συναντήσει άλλους ομότεχνούς του εκεί ψηλά στο Σείριο.

Για το ευγενικό παιδί που στα 25 του ήρθε από την Αλεξανδρούπολη στην Αθήνα κουβαλώντας όλα του τα όνειρα και τις επιθυμίες, έγραψαν φίλοι και γνωστοί. Ο πρόωρος θάνατός του δεν στέρησε απλά την τέχνη από ένα δημιουργό αλλά από όσους τον αγάπησαν και από όσους θα τον αγαπούσαν ένα φίλο. Το πάθος του για τη ζωγραφική, ο αλτρουισμός του, η εργατικότητά του, η προθυμία του, η πνευματικότητά του, με μια λέξη η Παιδεία του, περιγράφονται και υμνούνται στα κείμενα της οικογένειας των φίλων του· γιατί ο Λαλέτας είχε δημιουργήσει μια οικογένεια φίλων. Με σεβασμό στη μνήμη τούτου του καλλιτέχνη, θα προσπαθήσουμε να δώσουμε ένα πορτρέτο του. Εξάλλου ο ίδιος σε ερώτηση γιατί είχε επιλέξει να ζωγραφίζει κυρίως πορτρέτα, δήλωνε: «Μα τα πρόσωπα είναι το παν».

Γνωρίζοντας το ζωγράφο Δημήτρη Λαλέτα (1964-2011)

Μια αυτοβιογραφία του Δημήτρη Λαλέτα σίγουρα θα έλυνε πολλά προβλήματα και θα μας οδηγούσε σε ένα καλύτερο ξετύλιγμα της ζωής και του έργου του. Δεν γνωρίζουμε ας πούμε πότε άρχισε να ζωγραφίζει. Αλλά ο ίδιος έτσι λιγομίλητος και σεμνός καθώς ήταν δεν θα μπορούσε να μας πει περισσότερα. Θα αρκεστούμε λοιπόν σε μια ιχνογράφηση του πορτρέτου του με οδηγούς τα χρωματισμένα χαρτόνια του, τις τέμπερές του, τα λάδια του, τις ακουαρέλες του και τα σχέδιά του.

Ο Δημήτρης Λαλέτας, γεννήθηκε στην Αλεξανδρούπολη στις 14 Οκτωβρίου του 1964. Στην ηλικία των 25 ετών, το 1990, ήρθε στην Αθήνα. Αυτοδίδακτος, με περισσή αγάπη για τη ζωγραφική, έγινε ο ζωγράφος του περιοδικού και των εκδόσεων Οδός Πανός σχεδιάζοντας το σήμα τους με τον Πάνα. Εργάστηκε 20 χρόνια στις ομώνυμες εκδόσεις και ήταν η καλλιτεχνική ψυχή, το ήθος, η τέχνη, η ευγένεια των εκδόσεων.

Παρουσίασε τη δουλειά του στην πρώτη του ατομική έκθεση το 1992 που έγινε στην Ελληνοαμερικανική Ένωση. Συνέχισε να παρουσιάζει τη δουλειά του σε ατομικές εκθέσεις στο Μπιλιέτο Παιανίας, στην Ελληνοαμερικάνικη Ένωση, στην Βαβέλ, αλλά και σε ομαδικές στις γκαλερί Κ-Art και Βαβέλ. Την τελευταία του σειρά έργων που παρουσίασε, την ονόμασε Νυχτερινά, όπου στο σκότος απεικονίζονται άλογα με τους αναβάτες να τα κρατούν από το χαλινάρι. Ζωγραφική του και σχέδια χρησιμοποιήθηκαν για εξώφυλλα βιβλίων και δημοσιεύτηκαν στα περιοδικά LIFO, Symbol κ.α. Ήταν μόνιμος συνεργάτης στη Βιβλιοθήκη-Καταφύγιο θηραμάτων, στην Σαββατιάτικη Ελευθεροτυπία, από τον Μάρτιο του 2009. Πέρα από τη ζωγραφική ο Δημήτρης Λαλέτας ασχολήθηκε και με τη μετάφραση. Μετέφρασε για λογαριασμό των εκδόσεων Οδός Πανός Εγγλέζικα κυρίως συγκροτήματα χωρίς να εισπράξει ποτέ κάποια αρνητική κριτική.

Ο Δημήτρης Λαλέτας διέπρεψε στην προσωπογραφία, αλλά με το πηγαίο ταλέντο του δοκίμασε και δοκιμάστηκε και σε άλλα είδη. Με επιρροές από τον Γιάννη Τσαρούχη αλλά και τον Λούσιαν Φρόυντ, έναν ζωγράφο που αγάπησε πολύ θα προχωρήσει ο Δημήτρης. Στα έργα του απεικονίζει πρόσωπα αντρών, γυναικών, παιδιών. Πορτρέτα φίλων, λαϊκών αντρών, παιδιών, αλόγων. Με προσανατολισμό και πάθος για την παραστατική ζωγραφική σε μια εποχή που όλοι αρέσκονται να χρησιμοποιούν σύγχρονα μέσα, να αγνοούν το σχέδιο, αυτό τόσο αρχαίο, σπουδαίο και βασικό εργαλείο της ζωγραφικής και να περιορίζονται σε πασαλείμματα πιστεύοντας ότι έτσι γίνονται μοντέρνοι και αναγνωρίσιμοι. Ο Αλέξανδρος Ασωνίτης σε σημείωμά του για τη δουλειά του Λαλέτα επισημαίνει: «Μια σύσπαση στο πρόσωπο, η ίδια η κατατομή του, το βάθος κάθε βλέμματος, τα μαλλιά, οι ρυτίδες, δίνουν περισσότερες πληροφορίες από οποιαδήποτε βιογραφία, από οποιαδήποτε περιγραφή και κρίση». Αλλά και φύση δεν λείπει από τα έργα του γιατί μεγάλωσε στην Αλεξανδρούπολη όπου ο Φάρος της και τα γύρω χωράφια, τα δέντρα, τα ποτάμια, με το Δέλτα του Έβρου, το λιμάνι της δεν απείχαν πολύ.

Ο Δημήτρης Λαλέτας έφυγε πρόωρα από τη ζωή στις 31 Μαρτίου 2011. Νοσηλευόταν στο νοσοκομείο της Αλεξανδρούπολης, κοντά στη μητέρα του, χτυπημένος από καρκίνο. Η βιβλιοθήκη του με τα σπάνια βιβλία από ελληνικές και ξένες εκδόσεις και όλα τα ζωγραφικά του έργα που δεν είχε παρουσιάσει πέρασε στα χέρια της Οδού Πανός. Εν συνεχεία η βιβλιοθήκη του δωρήθηκε στο «Ίδρυμα Αικατερίνης Λασκαρίδη» στον Πειραιά.

Η πρώτη έκθεση μετά το ταξίδι του Δημήτρη στο Σείριο -που ως γνωστόν υπάρχουνε παιδιά, οργανώθηκε από φίλους στο βιβλιοπωλείο Φαρφουλάς, Μαυρομιχάλη 18, στην Αθήνα από 22 Νοεμβρίου έως 10 Δεκεμβρίου 2011. Η έκθεση περιελάμβανε 13 πίνακες και ημερολογιακά σχέδιά του από όλες τις περιόδους.

Η δεύτερη έκθεση ζωγραφικής με έργα του πρόωρα χαμένου Δημήτρη Λαλέτα με τίτλο, Δημήτρης Λαλέτας (1964-2011): Το ταξίδι. Αλεξανδρούπολη-Αθήνα-Αλεξανδρούπολη. διοργανώνεται από το Hellenic American College σε συνεργασία με το Περιοδικό και τις Εκδόσεις Οδός Πανός από 16 Σεπτεμβρίου ως τις 12 Οκτωβρίου 2013. Η έκθεση πραγματοποιείται στην Γκαλερί της Ελληνοαμερικανικής Ένωσης, Μασσαλίας 22, στην Αθήνα. Η έκθεση που περιλαμβάνει περισσότερους από 50 πίνακές του οι οποίοι συγκεντρώθηκαν από διάφορα ιδρύματα και συλλέκτες, παρουσιάζει το εύρος του έργου του.

ΕΡΓΟΓΡΑΦΙΑ

Συμμετοχή σε συλλογικά έργα

The Rolling Stones, Οδός Πανός, 1998

Μεταφράσεις

Nico, Οδός Πανός, 1995
Συλλογικό έργο Pink Floyd, Οδός Πανός, 1999
Αθανασόπουλος, Θανάσης, Bjork, Οδός Πανός, 1998
Συλλογικό έργο, Nirvana, Οδός Πανός, 1997
The doors, Οδός Πανός, 1997
Queen, Οδός Πανός, 1995
Κωνσταντέλλου, Λένα, Τζάνις Τζόπλιν, Οδός Πανός, 1995
Morrissey, Οδός Πανός, 1994
Bryan Adams, Οδός Πανός, 1993
Συλλογικό έργο, R.E.M., Οδός Πανός, 1993
The Cure, Οδός Πανός, 1993
Συλλογικό έργο, Bauhaus, Οδός Πανός, 1992
The Sisters of Mercy, Οδός Πανός, 1992

Εικονογραφήσεις

Αντωνίου, Σταύρος Κ., Η πόλη των ηρώων, Οδός Πανός, 1990

Πηγές και σημειώσεις:

Για τη σύνταξη του βιογραφικού και της εργογραφίας του Δημήτρη Λαλέτα αντλήθηκαν στοιχεία από τις εξής πηγές:

- Περιοδικό Οδός Πανός, τεύχος 156, αφιέρωμα στο Δημήτρη Λαλέτα

- Περιοδικό Οδός Πανός, τεύχος 152-153

- Το site της υπηρεσίας του Εθνικού Κέντρου Βιβλίου (ΕΚΕΒΙ), Βιβιονέτ (www.biblionet.gr)

Οι φωτογραφίες του Δημήτρη Λαλέτα στην παρόν αφιέρωμα είναι από το Περιοδικό Οδός Πανός, τεύχος 156 και από την ιστοσελίδα του προφίλ του Δημήτρη Λαλέτα στο Facebook.

Από την αγορά απουσιάζει μια μονογραφία του Δημήτρη Λαλέτα, έτσι δεν είναι εφικτό να αναγραφούν οι τίτλοι, το υλικού και οι διαστάσεις των έργων του.

ΕΓΡΑΨΑΝ ΓΙΑ ΤΟΝ ΔΗΜΗΤΡΗ ΛΑΛΕΤΑ

Δημήτριος Λαλέτας (1964-2011), του Χρήστου Παρίδη

«Τώρα που έφυγε, τόσο νωρίς, καταλαβαίνω γιατί δεν περνούσε λεπτό που να μη ζωγραφίζει. Έμπαινες στο βιβλιοπωλείο της "Οδού Πανός" στη Διδότου, στα Εξάρχεια, και ο Δημήτρης ήταν πάντα σκυμμένος πάνω από ένα χαρτί και με τα κραγιόνια του πάλευε να προλάβει. Ναι, αυτό έκανε… Προσπαθούσε να προλάβει να ζωγραφίσει όσο πιο πολύ γινόταν. Τώρα πια είμαι βέβαιος. Ζωγράφιζε ακατάπαυστα, κι εμείς, οι φίλοι του, που κάποια μεσημέρια πηγαίναμε και θρονιαζόμασταν εκεί, τον αποσπούσαμε, τον καθυστερούσαμε. Αλλά, πώς να μην ήθελες την παρέα του; Είχε χιούμορ, κριτικό πνεύμα, είχε γνώση. Πάνω απ’ όλα, ήταν ένας πιστός και καλός φίλος. Πολύτιμος συνεργάτης του Γιώργου Χρονά, ο οποίος του εμπιστευόταν τα τελευταία είκοσι χρόνια όλες τις εργασίες των εκδόσεών του. Η ψυχή και τα χέρια της Οδού Πανός. Σεμνός, σχεδόν ντροπαλός, διαθέσιμος να συνεισφέρει ανά πάσα στιγμή. Αφοσιωμένος στην τέχνη του, εξαιρετικός και αυτοδίδακτος ζωγράφος στην παράδοση του Τσαρούχη, είχε τα τελευταία χρόνια κατασταλάξει σε ένα προσωπικό στυλ και δεν είναι τυχαίο ότι όλο και πιο συχνά του ζητούσαν να εικονογραφήσει βιβλία και έντυπα. Είχε επανειλημμένως ζωγραφίσει για κάποια αφιερώματα της LifΟ αλλά και για το λογοτεχνικό ένθετο «Βιβλιοθήκη» της «Ελευθεροτυπίας».

Μέχρι που ήρθαν τα κακά μαντάτα μιας αναπάντεχης κι ανελέητης επίθεσης στην υγεία του. Κράτησε ελάχιστα η «περιπέτειά» του, όπως τη χαρακτήρισε την τελευταία φορά που μίλησα μαζί του στο τηλέφωνο. Μια περιπέτεια που έληξε άδοξα και υπερβολικά σύντομα. Θα τον θυμόμαστε ως ένα από τα πιο ταλαντούχα και καλόκαρδα παιδιά της Αθήνας. Κι ας ήταν από την Αλεξανδρούπολη, όπου και άφησε την τελευταία του πνοή…»

Πηγή

Χρήστος Παρίδης, αναδημοσίευση από το περιοδικό LifΟ, www.lifo.gr

ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ, του Ερρίκου Σοφρά

Μια νύχτα τον έφερε μαζί του ο Γιώργος από μια πόλη της Θράκης, του Βορρά. Ήταν σιωπηλός και περίλυπος σαν τα αγόρια του Τσαρούχη μπρος στα ανοιχτά παράθυρα, σαν εκείνο με το πένθος στο μπράτσο. Πήγε και κάθισε στο ξύλινο τραπέζι και ζήτησε λαδομπογιές και φύλλα χαρτιού. Έσκυψε τότε και ζωγράφισε μορφές γεμάτες υγεία και συστολή, λουόμενους και πυγμάχους, εκπαιδευτές αλόγων και αθλητές που κουράστηκαν.

Με παχιά στρώση μπογιάς και χρώματα αισθησιακά, ζωγράφιζε πορτρέτα που αναστατώνουν, σώματα πολύ υπαρκτά. Με ένταση και ανθρωπιά, ζωγράφιζε ζώα καρτερικά και τοπία που ζήσαμε, πηγές και ουρανούς.

Νυχτώνει απότομα εδώ που βρίσκομαι. Μες στο μισόφωτο ξεφυλλίζω το φθαρμένο πολύτιμα βιβλίο του Αρβανιτόπουλου για τις γραπτές επιτύμβιες στήλες της Μαγνησίας: αρχαία ζωγραφική και δάκρυα για το Σταρόνικο που πέθανε στη ξενιτιά, για τον Αριστικλή με το μικρό δούλο, για τον όμορφο Δημήτριο σε ρόδινο φόντο.

Φίλε, φίλε ευψύχει.

Πηγή

Ερρίκος Σοφράς, αναδημοσίευση από το περιοδικό Οδός Πανός, τεύχος 156, σελ. 9.

Η τελευταία αυτοπροσωπογραφία, του Γιάννη Ε. Στάμου

Γεννήθηκε πριν 48 χρόνια στην Αλεξανδρούπολη, και έφυγε το τελευταίο βράδυ του Μαρτίου. Ο Δημήτρης Λαλέτας, ο Δημήτρης των εκδόσεων Οδός Πανός, ο ζωγράφος που μας έδινε έμπνευση, για να ντύσουμε με λέξεις τα δικά μας, πολύτιμα όνειρα.

Τον πρωτοείδα ένα απόγευμα στο βιβλιοπωλείο της Οδού Πανός στη Διοδότου 39.

Καθισμένος πίσω από ξύλινο γραφείο και έχοντας ένα πρόχειρο χαρτί, έδινε ζωή σε έναν άλλο, δικό του κόσμο, σπάνιο και μοναδικό. Η είσοδός μου σήμανε το τσαλάκωμα του χαρτιού και ένα απότομο ξύπνημα.

Το πρόσωπο που αντίκρισα, διάφανο και καθαρό, μετέδιδε ήθος και ευγένεια πέρα από κάθε αμφιβολία. Έκτοτε, κάθε φορά που τον έβλεπα, συνειδητοποιούσα την πηγή αυτής της λάμψης. Αλτρουισμός, εργατικότητα, προθυμία, πνευματικότητα, με μια λέξη Παιδεία, εκείνη που δεν διδάσκεται αλλά ενυπάρχει σε ένα σπάνιο είδος ανθρώπων.

Τον δημιουργό, Δημήτρη Λαλέτα τον γνώρισα από τα σχέδια που φιλοτεχνούσε για το καταφύγιό μας, τη «Βιβλιοθήκη» της Ελευθεροτυπίας. Η έκπληξή μου ήταν μεγάλη, καθώς το ταλέντο συνήθως αντιμάχεται την μετριοπάθεια, την ψυχική ισορροπία και την ευθύτητα, τα χαρακτηριστικά που διέθετε πλούσια ο Δημήτρης.

Αργότερα έμαθα για τις ατομικές εκθέσεις, τις μεταφράσεις, τα δεκάδες έργα, τις συνεργασίες με περιοδικά και ομότεχνους, τη μεγάλη συλλογή βιβλίων και τη σχεδίαση του εμβληματικού Πάνα.

Αυτός ο άνθρωπος ήξερε να μην κραυγάζει το ταλέντο του και με την ίδια αγάπη που πουλούσε βιβλία, ζωγράφιζε. Η ζωγραφική του ήταν οξυγόνο ζωής και όχι κραυγών. Ματαιοδοξία και φιλαυτία ήταν άγνωστες λέξεις. Ένας πραγματικός καλλιτέχνης. [...]

Πηγή

Γιάννης Ε. Στάμος, αναδημοσίευση αποσπάσματος από το περιοδικό Οδός Πανός, τεύχος 156, σελ. 7-8.

Όπως ο Μύρης, του Διονύση Στεργιούλα

Ο Δημήτρης Λαλέτας (1964-2011) έφυγε γρήγορα από τη ζωή και πήρε μαζί του στον άλλο κόσμο μία μοναδική ευαισθησία και ένα βλέμμα διερευνη-τικό, που απομάκρυνε από τα πρόσωπα την ομίχλη και τη σκοτεινότητα και τα παρέδιδε στα έργα του αναγεννημένα, χωρίς συναισθηματικό φορτίο, προ-ορισμένα να ζήσουν μέσω της τέχνης για πάντα.

Από τότε που ήταν έφηβος και ζούσε στην Αλεξανδρούπολη, σχεδίαζε, με μολύβι και μελάνι, πρόσωπα και αντι-κείμενα, λουλούδια μέσα σε ανθο-δοχεία, ζώα που συγκατοικούν με ανθρώπους. Αρχικά επηρεάστηκε πολύ από έργα της ελληνικής λαϊκής τέχνης και από την πρώτη περίοδο του Γιάννη Τσαρούχη. Κάποια έργα του, που μοιάζουν με μιμήσεις του Τσαρούχη, ανάγονται στην περίοδο που ο Λαλέτας εγκαταστάθηκε στην Αθήνα. Ακολούθησαν συνθέσεις με άλογα και οικογενειακές σκηνές που παραπέμπουν, θεματικά και σκηνοθετικά, σε επιτύμβιες στήλες της κλασικής εποχής. Επίσης, πορτρέτα νέων ανδρών, που ίσως αποτελούσαν ένα είδος εξιδανίκευσης της πατρικής μορφής. Ο πατέρας του πέθανε όταν ο ζωγράφος ήταν δεκαέξι ετών.

Προς το τέλος της δεκαετίας του 1990 άρχισε να μελετά μέσα από βιβλία το έργο και την τεχνική του Lucian Freud, με αποτέλεσμα να επηρεαστεί σημαντικά από τον τρόπο έκφρασης του μεγάλου αυτού ζωγράφου, τον οποίο θαύμαζε ανεπιφύλακτα. Ένας από τους Έλληνες ζωγράφους που εκτιμούσε ως καλλιτέχνη και άνθρωπο, ήταν ο Λάμπρος Άλας. Μια φορά είχαμε επισκεφθεί μαζί το ατελιέ του, για να τον γνωρίσω και να δω έργα του. Ο Άλας του είχε πει ότι αν ότι αν θέλει να γίνεται όλο και καλύτερος ζωγράφος, θα πρέπει να εξασκείται στο σχέδιο ασταμάτητα και όχι να αναλώνει όλη του την ενέργεια ζωγραφίζοντας μόνο έργα με χρώμα.

Ο Λαλέτας είχε εικονογραφήσει πολλά βιβλία των εκδόσεων Οδός Πανός και δεκάδες τεύχη του ομώνυμου περιοδικού. Έργα του δημοσιεύτηκαν στο περιοδικό Lifo, στο ένθετο της Ελευθεροτυπίας Le Monde Diplomatique και σε άλλα γνωστά έντυπα. Ο Πάνας στο σήμα των εκδόσεων Οδός Πανός και ο Ίκαρος δίπλα στον τίτλο της Βιβλιοθήκης της Ελευθεροτυπίας είναι δικά του σχέδια. Για το βιβλίο μου Οι Μαθητευόμενοι της Οδύνης (1995) είχε φτιάξει περίπου είκοσι μικρά σχέδια, από τα οποία χρησιμοποιήθηκαν τότε μόνο τα τέσσερα. Ακόμη, θυμάμαι και αναφέρω ενδεικτικά τις εξαιρετικές προσωπογραφίες του στα αφιερώματα του περιοδικού Οδός Πανός για τον Παπαδιαμάντη και τον Καβάφη.

Επειδή ετοίμαζα μία μελέτη για το ποίημα του Καβάφη Μύρης -Αλεξάνδρεια του 340 μ.Χ., του είχα ζητήσει να φανταστεί τον αφηγητή του ποιήματος και φίλο τού Μύρη στον διάδρομο του χριστιανικού σπιτιού και να αποδώσει σε τέμπερα, εάν μπορούσε, την αίσθηση της ταπείνωσης στο πρόσωπό του, τη στιγμή που οι παρευρισκόμενοι τον κοιτούν περιφρονητικά. Μου είχε πει ότι είχε αρχίσει να το επεξεργάζεται. Όμως η αρρώστια είχε προχωρήσει και ο Δημήτρης Λαλέτας, όπως οι πρωταγωνιστές των ποιημάτων του Καβάφη, έσβησε αθόρυβα, όπως η φλόγα ενός κεριού, στην Αλεξανδρούπολη.

Όπως ο Μύρης, που κατάφερε να διατηρήσει ακέραια, σε ένα δύσκολο περιβάλλον, το πνεύμα και την ευαισθησία του, έτσι και ο Λαλέτας διατήρησε την καλοσύνη και το ταλέντο του στη ζωγραφική, ενώ παράλληλα απέκτησε πραγματικούς φίλους στον δύσκολο και συχνά ακραία ανταγωνιστικό χώρο των «πνευματικών ανθρώπων».

Πηγή

Διονύσης Στεργιούλας, αναδημοσίευση από το περιοδικό Οδός Πανός, τεύχος 156, σελ. 10-11.

Ο Δημήτρης Λαλέτας (1964-2011) και η ζωγραφική διαμόρφωση, του Χάρη Μεγαλυνού

Θα ήταν αργολογία, ου μην αλλά και πλεονασμός, αν υψώνονταν τα μάτια στο ζωγραφικό έργο του Δημήτρη Λαλέτα, το αντικρίζαμε με τις διόπτρες εκείνων που θέλουν πίσω από το σχέδιο, το χρώμα ή την τεχνοτροπία, να ανακαλύπτουν πάντα κάποια δυσοίωνα τεκμήρια που, σε αυτή την περίπτωση τουλάχιστον, συνέπεσαν με την συντομία της γήινης ζωής του δημιουργού τους.

[...] Δεν θέλω να πω ότι απουσιάζοντας αρκετά χρόνια και μη γνωρίζοντας το ενδιάμεσο έργο του, έμεινα στη γοητεία και τη δροσιά των πρώτων του έργων, έτσι καθώς κάπως άτσαλα και αμέθοδα έβγαιναν τότε από το χρωστήρα του. Μήτε ότι η διαφορά από τα τότε έργα του ήταν ταυτόχρονα και η διαφορά η δική μου με τον αλλοτινό μου εαυτό. Το βέβαιο είναι ότι ο ζωγράφος τράβηξε το δικό του δρόμο, εμπλουτίζοντας την παλέττα του μ' έναν καινούργιο τρόπο που έκανε τα πρώτα του έργα να μοιάζουν πιο ναΐφ και την κόντρα εκείνης της αφελέστερης, νεανικής τεχνοτροπίας με την μεταγενέστερη πιο έντονη και πυκνή.

Τα έργα του τώρα γίνονται πιο τεχνικά, περισσότερο απαισιόδοξα. Η τεχνοτροπία τους παρ' όλο αναγνώριζες τη «φωνή» και την τεχνοτροπία του Λαλέτα, ήταν περισσότερο ενήλικη, ραγισμένη από την άλλη, απρόσμενη ταραχή.

Η μνηνειακότητα εκείνων των παλιών άτεχνων κούρων έδινε τη θέση της σε πρόσωπα που είχαν γνωρίσει τον πόνο και την μοναξιά, σε σώματα που σαν να είχαν πάνω τους χαραγμένη την πρόγευση του θανάτου. Τα καινούργια έργα ήταν άγρια, πιο ρωμαλέα απ' τα πρώτα, πιο σίγουρα για τον εαυτό τους, αλλά ταυτόχρονα πιο φασματικά, περισσότερο στραμμένα πάνω σ' ένα πρόβλημα που βασάνιζε και τα ξεπερνούσε. Δεν ξέρω αν θα μπορούσε να μελετηθεί αυτή η μεταστροφή του ζωγράφου, αν θα είχε κάποια αξία από μόνη της και εάν στο μεταξύ κάποιος πιο ειδικός από μένα, έχει ήδη ετοιμάσει την αποτίμηση ενός έργου πού, ενώ διακόπηκε τόσο απότομα απ' τον θάνατο, μοιάζει να συνεχίζεται – καθώς αδημοσίευτα έργα του ανακαλύπτονται – σε μια πορεία χιλιομέτρων. [...].

Πηγή:

Χάρης Μεγαλυνός, Αθήνα 10 Απριλίου 20012, αναδημοσίευση αποσπάσματος από το περιοδικό Οδός Πανός, τεύχος 156, σελ. 5-6.

Στα μισά του δρόμου, του Κώστα Ι. Σπυριούνη

Στον σύντομο βίο του, περπάτησε μαζί μας χωρίς ούτε για μια στιγμή, να δυσκολέψει τον δρόμο μας. Περπάτησε τόσο διακριτικά κοντά μας ο αγαπημένος μας φίλος Δημήτρης Λαλέτας.

Χαμήλωνε τα μάτια του, μιλούσε λίγο και με δυσκολία. Σαν χθες η πρώτη μας συνάντηση, στην πλατεία Κοραή, κάτω από ένα υπέροχο Αττικό φως. Νωρίς εκείνο το απόγευμα εγώ και ο Χάρης Μεγαλυνός, είδαμε από μακρυά να πλησιάζουν ο Γιώργος Χρονάς και ο Δημήτρης Λαλέτας. Αν και ήταν τόσο νέος, έδειχνε άντρας! Είμασταν οι πρώτοι που τον καλωσορίσαμε στην Αθήνα. Νοιώσαμε πολλά γι' αυτόν, χωρίς να μας μιλήσει σχεδόν για τίποτε. Έγινε δικός μας άνθρωπος κι είχαμε τη βεβαιότητα ότι θα ήταν για πάντα εκεί!

Ζωγράφιζε ασταμάτητα πρόσωπα και σώματα, ποδοσφαιριστές και μελαγχολικούς καπνιστές, νέους κολυμβητές σε κλειστά δωμάτια, σε κρεβάτια και αναπαυτικές πολυθρόνες.

Χρόνια πριν αποφασίσαμε να ζωγραφίσουμε ο ένας τον άλλον! Πόζαρε μ' ένα λευκό φανελάκι και του έκανα ένα σχέδιο. Άραγε να υπάρχει κάπου ακόμη; Εκείνος, με ζωγράφισε καθισμένο και στο φόντο, ένα βάζο με δυο λαμπάδες της Λαμπρής.

Μάλλον, του είπα, μου εύχεσαι έναν μεγάλο έρωτα για για του χρόνου το Πάσχα! Γελάσαμε.

Τα χρόνια πέρασαν και η ζωή μας απομάκρυνε λίγο.

Ύστερα, όλα έγιναν τόσο γρήγορα.

Μια σύντομη ασθένεια σήμανε το τέλος! Επέστρεψε στην πατρίδα του, την Αλεξανδρούπολη και κοίταζε τη μητέρα του στα μάτια.

Στα Παλιά Μνήματα, σ' αυτό το κοιμητήριο, εκεί... μας είπε ο Γιώργος.

Δημήτρη, θα σε αναζητά πάντα η καρδιά μας.

Πηγή:

Κώστας Ι. Σπυριούνης, Αθήνα, αναδημοσίευση από το περιοδικό Οδός Πανός, τεύχος 156, σελ. 31 .

Δημήτρης Λαλέτας, ένα φωτεινό κυκλάμινο, δίπλα μας, του Κωνσταντίνου Μπούρα

Ένα μετέωρο χωρίς σκιά πέρασε ανάμεσά μας, και δεν το προσέξαμε. Γιατί είμαστε τόσο εθισμένοι στο σκοτάδι, τόσο αλλοτριωμένοι από την σκληρότητα και την κακία που μας περιβάλει καθημερινώς, που η ευγένεια της ψυχής, η απλότητα και η ανεπιτήδευτη χάρη μάς αφήνουν ενεούς. Ειδικά για έναν ταλαντούχο ζωγράφο που δε μιλάει συνεχώς για το έργο του ή δεν σωπαίνει τεχνηέντως όταν έρχεται η κουβέντα στα επιτεύγματα των άλλων, τα πράγματα γίνονται ακόμα πιο δύσκολα. Γιατί μάθαμε να ταυτίζουμε τη ναρκισσιστική σπουδαιοφάνεια και το αφ' υψηλού ύφος με το από καθέδρας αλαζονικό παραλήρημα πανεπιστημιακών δασκάλων, που θα κόβονταν αν εξετάζονταν στα μαθήματα του πρώτου έτους οποιουδήποτε εκπαιδευτικού ιδρύματος που τιμάει την παράδοσή του.[...]

Μέσα σε αυτή την ομιχλώδη και τοξική περιρρέουσα ατμόσφαιρα του πάλαι ποτέ κλεινού άστεος, κατέφθασε με μια βαλίτσα ζωγραφικές προσευχές ο Δημήτρης Λαλέτας και λειτούργησε ως φωτεινό κυκλάμινο, ως υψιπετές χαμολούλουδο, ως δροσιά σε εποχές καύσωνος και ως θάλλον δένδρο, σε εποχές που τα άλλα έριχναν τα φύλα τους για να περάσουν οι άναυλες δημοσιότητες της μιας μέρας. Μέσα στη νύχτα των σκληρά αμειβώμενων πόθων, ο καλός μας ζωγράφος όρθωσε το ανάστημά του κι απάντησε με τον δικό του γαλήνιο και ηλιόλουστο τρόπο, υποτονθορύζοντας χρώματα κι εκβάλλοντας μουσικές στο Δέλτα του Νείλου ενός καβαφικού Παρνασσού βρίθοντος θάμβους. [...]

Πηγή

Κωνσταντίνος Μπούρας, αναδημοσίευση αποσπάσματος από το περιοδικό Οδός Πανός, τεύχος 156, σελ. 18-19

Το μάθημα γεωγραφίας του Δημήτρη, του Γιώργου Χρονά

Στο βασικό μάθημα της γεωγραφίας και της ιστορίας στο Γυμνάσιο, για την Αλεξανδρούπολη, συγκράτησα την απόσταση από την πόλη μου, τον Πειραιά, και τον Φάρο της.

Τον φανταζόμουνα μεγαλειώδη, μέρα-νύχτα να στέλνει τα φωτιστικά του μηνύματα στους ναυτιλλομένους. Μια σφίγγα-γοργόνα που εκπέμπει αδιάλειπτα. Ένα σημάδι ζωής στην τρικυμία ή την καταιγίδα.

Όταν το καλοκαίρι του 1990, ο Δημήτρης Λαλέτας στην πόλη του, με οδήγησε στη βάση του, τον θαύμασα και έγινε το σήμα μου στη ζωή. Άρχισα να μελετώ ό,τι είχε σχέση με τους φάρους, τους φαροφύλακες, τη μοναξιά, το χάος.

Δεν ήταν μόνο ο Φάρος γι' αυτόν, που άθελά του με είχε οδηγήσει στο λιμάνι της Αλεξανδρούπολης, αλλά και τα στρατόπεδα στη Σαμοθράκη, το Δέλτα του Έβρου, τα στενά της πόλης με τα λαμπρά παλιά σπίτια με τους κήπους, τα νεώτερα ασχημόπαπα, οι καφετέριες, ο Ναυτικός Όμιλος...

Τον είδα ένα βράδυ να να αεβάζει πυρετό κι ήτανε θέρος. Ένα πρόσωπο σε έργο του Μοντιλιάνι, ο Λόρκα, ο Χριστός. Περιστέρι. Πρόβατο επί σφαγήν.

Τον παρακολούθησα 21 χρόνια να διαμορφώνει τέχνη, πολιτισμό, ζωή, εργασία, σιωπή, σοβαρότητα. Συγκράτησα τη φράση που μου απηύθυνε -μάθε να ξεχωρίζεις τους ανθρώπους από τα ζώα! Αγαπούσα τα ζώα περισσότερο.

Ο θεός μας τον πήρε κοντά του μια νύχτα. Την ώρα που έβγαινε η ψυχή του, για να πάει στο Σείριο -όπου υπάρχουν παιδιά, κι ο Χατζιδάκις- τινάχτηκα στον ύπνο μου. Με θυμήθηκε μέσα στη βιαστική και σιωπηλή του αναχώρηση. Στο περιοδικό αυτό, στα βιβλία μας, στα γραπτά μας, μέχρι να πεθάνουμε, θα τον περιέχουμε για πάντα. Ήταν κάτι μοναδικό. Ο τέλειος άνθρωπος που περιγράφει ο Πλάτων. Που τον βρήκαμε, αλλά μετά αυτός έγινε σύννεφο. Καπνός. Εχάθη.

Για να τον φανταζόμαστε αενάως.

Πηγή

Γιώργος Χρονάς, αναδημοσίευση από το περιοδικό Οδός Πανός, τεύχος 156, σελ. 32

Δείτε έργα του Δημήτρη Λαλέτα στο YouTube: Εδώ

Αφίσα της έκθεσης με τίτλο, Δημήτρης Λαλέτας (1964-2011): Το ταξίδι. Αλεξανδρούπολη-Αθήνα-Αλεξανδρούπολη, που διοργανώνεται από το Hellenic American College σε συνεργασία με το Περιοδικό και τις Εκδόσεις Οδός Πανός από 16 Σεπτεμβρίου ως τις 12 Οκτωβρίου 2013 στην γκαλερί της Ελληνοαμερικανικής Ένωσης, Μασσαλίας 22, στην Αθήνα.

Πρόσκληση της έκθεσης, Δημήτρης Λαλέτας (1964-2011): Το ταξίδι. Αλεξανδρούπολη-Αθήνα-Αλεξανδρούπολη,

Αφίσα της πρώτης έκθεσης μετά το ταξίδι του Δημήτρη που οργανώθηκε από φίλους στο βιβλιοπωλείο Φαρφουλάς, Μαυρομιχάλη 18, στην Αθήνα, από 22 /11ου έως 10 / 12ου 2011.