gay ekfansi: "Σχέσεις Προδοσίας" (Another Country), μια ταινία του Marek Kanievska

Κυριακή 4 Σεπτεμβρίου 2011

"Σχέσεις Προδοσίας" (Another Country), μια ταινία του Marek Kanievska

Είναι γνωστό το πως τα ολοκληρωτικά καθεστώτα των χωρών της Ανατολικής Ευρώπης αντιμετώπισαν τους ομοφυλόφιλους· την ελευθερία της έκφρασης δηλαδή μιας άλλης σεξουαλικής προτίμησης. Σε αδρές γραμμές η ιστορία έχει ως εξής: Οκτώ μόλις βδομάδες μετά την Οκτωβριανή επανάσταση του 1917, και την άνοδο του κόμματος των Μπολσεβίκων στην εξουσία, ο Λένιν αποποινικοποίησε την ομοφυλοφιλία καταργώντας όλους τους νόμους της μέχρι πρότινος Τσαρικής Ρωσίας και νομιμοποίησε τις αμβλώσεις. Εδραίωσε δηλαδή και θεσμοθέτησε όλα τα δικαιώματα και τις ελευθερίες που απορρέουν από μια δίκαιη ανθρώπινη και δημοκρατική εξουσία. Η αποποινικοποίηση, μάλιστα, της ομοφυλοφιλίας κρίθηκε απαραίτητη από το κόμμα των Μπολσεβίκων ώστε να γκρεμιστούν τα τείχη που χώριζαν μέχρι τότε τους «ανθρώπους του σεληνόφωτος» (όπως αποκαλούσαν τους ομοφυλόφιλους) με την υπόλοιπη κοινωνία γιατί πίστευε πως είναι άδικο να τιμωρείται ένας άνθρωπος μόνο και μόνο γιατί αγαπά το ίδιο του το φύλο.

Μην βιάζεστε όμως να βγάλετε συμπεράσματα γιατί, όταν ανέλαβε ο Στάλιν, τα πράγματα άλλαξαν συλλήβδην, αφού αλλάζοντας τη νομοθεσία ποινικοποίησε ξανά την ομοφυλοφιλία το 1933 και τις αμβλώσεις το 1936. Οι ποινές μάλιστα είναι βαριές και φτάνουν μέχρι και πέντε χρόνια καταναγκαστικής εργασίας σε γκούλαγκ της Σιβηρίας. Επίσης, για αρκετές δεκαετίες στους κόλπους του Σοβιέτ κυκλοφορεί το εξής σλόγκαν: «Αν παταχθεί η ομοφυλοφιλία, θα εξαφανιστεί ο φασισμός». Το οξύμωρο είναι πως ποτέ δεν τέθηκε ανάλογο θέμα για τις λεσβίες.

Η πτώση του υπαρκτού σοσιαλισμού και η διάσπαση της Σοβιετικής Ένωσης σε μικρότερα κράτη στις 17 Μαρτίου 1991, έφερε ριζικές αλλαγές όχι μόνο στο ίδιο το κράτος αλλά και στη δομή της κοινωνίας του. Μετά από πιέσεις του Συμβουλίου της Ευρώπης και θέλοντας να δείξει ένα πρόσωπο εξευρωπαϊσμένο, η Ρωσία αποποινικοποίησε (ξανά) την ομοφυλοφιλία το 1993. Το κράτος μεταμορφώθηκε σε καπιταλιστικό, η δημοκρατία του λαού και η εξέγερση του προλεταριάτου φαντάζουν πλέον σαν λαμπερές και μελανές γραμμές στα βιβλία της ιστορίας, σύμβολα καταχωνιάζονται και οι σημαίες αλλάζουν. Όμως, οι κοινωνικές αντιλήψεις του σταλινικού καθεστώτος για τον ομοερωτικό σεξουαλικό προσανατολισμό εξακολουθούν να είναι βαθιά ριζωμένες στην μη ανεκτική συνείδηση της εξουσίας. Μιας εξουσίας που με τις ευλογίες της Ορθόδοξης Ρωσικής Εκκλησίας, των παραθρησκευτικών και ακραίων οργανώσεων εξακολουθεί να προβάλει διάφορα άλλοθι για να αρνείται βασικά ανθρώπινα δικαιώματα στους ομοφυλόφιλους της χώρας, όπως αυτό της ελευθερίας στην ομοερωτική έκφραση.

Η ταινία Σχέσεις Προδοσίας (Another Country), γυρισμένη το 1983, αναφέρεται στην αληθινή ιστορία του ομοφυλόφιλου Guy Burgess που, γεννημένος και αναθρεμμένος στην ανώτερη τάξη της Αγγλίας, αυτομόλησε στη Μόσχα μαζί με τον Donald Maclean στις αρχές της δεκαετίας του '50. Στράφηκε δηλαδή προς τον κομμουνισμό και ζούσε διπλή ζωή ως Σοβιετικός πράκτορας, για να καταλήξει με βαριά κατάθλιψη, απογοητευμένος, να μας αφηγείται τη ζωή του.

Πολλά έχουν γραφτεί για την επίδραση του αγγλικού συστήματος δημόσιας εκπαίδευσης στους νέους άνδρες. Ωστόσο, κανένα έργο δεν αγγίζει έτσι το θέμα, σφαιρικά και άρτια προσαρμοσμένο στην οθόνη. Το φιλμ Σχέσεις Προδοσίας του τσεχοσλαβάκου Marek Kanievska, βασισμένο στο ομώνυμο έργο του θεατρικού συγγραφέα Julian Mitchell, μπορεί να χαρακτηριστεί ως μια πετυχημένη τοιχογραφία των κολεγίων του Λονδίνου της δεκαετίας του '30.

Η ταινία, μας αφηγείται την ομοφυλοφιλική ερωτική σχέση ανάμεσα σε δύο σχολιαρόπαιδα, με γεγονότα που έστρεψαν τον ένα προς την κατεύθυνση της κατασκοπίας των σοβιετικών με ολέθριες πολιτικές συνέπειες, όπως μπορεί εύλογα να φανταστεί κανείς. Πραγματικά γεγονότα και φανταστικά συμπλέκονται κάτω από το βλέμμα του Kanievska που μας ζητά να πιστοποιήσουμε την φαντασία του. Αλλά το πρόβλημα δεν είναι η ίδια η φαντασία, αλλά η πομπώδες παρουσίασή της και στον ελεύθερο τρόπο με τον οποίο χειρίζεται την όλη ιστορία, έτσι ώστε να επιτυγχάνεται η απόλυτη σύνδεση μεταξύ των φανταστικού Guy Bennett και του πραγματικού.

Η ταινία ανοίγει στην σύγχρονη Μόσχα, όπου ο ηλικιωμένος πλέον Guy Bennett (Rupert Everett), καλεσμένος σε συνέντευξη από μια δυτική δημοσιογράφο, επιχειρεί να εξηγήσει πως από σχολιαρόπαιδο που φοιτούσε σε κολέγιο της Αγγλίας, θα γυρίσει την πλάτη στην χώρα του και θα γίνει πράκτορας των Σοβιετικών.

Η ταινία διηγείται τη ρομαντική ιστορία του σε ένα αγγλικό δημόσιο σχολείο τη δεκαετία του '30. Στο κέντρο της είναι η φιλία του Guy Bennett, με τον Tommy Judd (Κόλιν Φερθ), ο οποίος παρακολουθεί το σχολείο σχεδόν παρά τη θέλησή του, αρνείται να παίξει το παιχνίδι του συστήματος, ενοχλείται από την υποκρισία, το ψέμα και τις εκδουλεύσεις που βλέπει παντού γύρω του και έχει υιοθετήσει ήδη μια σκληρή μαρξιστική γραμμή.

Στην ουσία ο Tommy αισθάνεται αποτροπιασμό για την όλη διαδικασία του συστήματος εκπαίδευσης αλλά και διασκεδάζει με την παρακμή του. Ο Guy είναι γοητευμένος από τον Tommy και την πολιτική του σκέψη. Ο Tommy δεν θα εκπλαγεί όταν ο Guy ερωτεύεται ένα όμορφο συμφοιτητή, τον Χάρτκορτ (Cary Elwes), πιστεύει όμως ότι είναι άλλο ένα κόλπο του Guy για να τραβήξει την προσοχή γύρω του.

Όταν μαθαίνουν για το δεσμό του Guy, οι συμφοιτητές του ενοχλημένοι από τον αλαζονικό του χαρακτήρα, θα το χρησιμοποιούν ως στοιχείο ώστε να μην μπορέσει να ανέλθει στους “θεούς” του σχολείο (τιμητικός τίτλος του τελευταίου έτους) τιμωρώντας τον με αυτό τον τρόπο. Σύμφωνα με την ταινία αυτός είναι το πλήγμα που οδηγεί τελικά τον Guy να κάνει καριέρα ως πράκτορας αυτοεξόριστος στη Σοβιετική Ένωση.

Ο Kanievska καταφέρνει να αναπλάσει άρτια την περιρρέουσα ατμόσφαιρα των κολεγίων της εποχής και αποσπά εξαιρετικές ερμηνείες από τους Rupert Everett / Κόλιν Φερθ στους αντίστοιχους ρόλους τους Guy Bennett και Tommy Judd· συμπεριλαμβανομένης της Anna Massey, που εμφανίζεται σε μια-δυο σύντομες σκηνές, ως μητέρα του Guy.

Σε καμιά περίπτωση όμως δεν μπορεί να πει κανείς ότι μια “πτώση” ή μια εύνοια σε ένα κολέγιο ή, η οδυνηρή κατάληξη μιας ομοφυλοφιλικής σχέσης μπορούν να δικαιολογήσουν την στάση του Guy Bennett. Στην πραγματικότητα θα μπορούσε κάλλιστα να ισχυριστεί κανείς, ότι πολλοί εκφράζουν τον αποτροπιασμό του για την απόλυτη αδιαφορία του κράτους για τα δεινά των φτωχών και των ανέργων, αλλά δεν γίνονται προδότες της χώρας τους. Ωστόσο, από δηλώσεις του διαφαίνεται η υποστήριξη του κομμουνισμού που θα οδηγήσει τελικά στην μετέπειτα στάση του. Είναι προφανές ότι ο Guy αγνοεί πλήρως τις απόψεις του καθεστώτος για τους ομοφυλόφιλους και τις διώξεις που αυτοί υφίστανται. Η γοητεία όμως και η επιθυμία να ζήσει σε ένα δίκαιο και αντικειμενικό σύστημα, τον κάνει να πάρει την απόφαση από την οποία δεν μπορεί πλέον να ξεφύγει...

Μια ταινία για τις αποφάσεις που κάτω από συναισθηματισμούς και πρόωρους εφηβικούς ενθουσιασμούς, μπορεί να αποδειχθούν μοιραίες. Αλλά και μια ταινία που σαν νωπογραφία χρωματίζει τα εφηβικά σχολικά χρόνια και τους ανθρώπους με όλα τα πιθανά χρώματα, κάνοντάς μας να τους αγαπήσουμε, μαζί με τα λάθη τους.