gay ekfansi: Oscar Wilde (1854-1900), a tribute

Γνωρίζοντας τον Όσκαρ Ουάιλντ (Oscar Wilde)

Ο Όσκαρ Φίνγκαλ Ο' Φλάερτι Γουίλς Ουάιλντ γεννήθηκε στο Δουβλίνο στις 16 Οκτωβρίου 1854. Ήταν δευτερότοκος γιος του Γουίλιαμ Ρόμπερτ Γουίλς Ουάιλντ και της Τζέιν Φραντσέσκα Ελτζι. Ο πατέρας του ήταν ωτολόγος και οφθαλμολόγος. Στα 1864 τιμήθηκε με τον τίτλο του «Ιππότη» (Knight), τίτλο όχι κληρονομικό αλλά προσωπικό και ισόβιο, που έδινε δικαίωμα στην προσαγόρευση του ιδίου ως sir και της γυναίκας του ως lady. Απ' ό,τι φαίνεται, ο Όσκαρ, ο οποίος πάντα είχε μανία για επίδειξη, στηριζόταν στον τίτλο του πατέρα του για να δημιουργεί την εντύπωση ότι ήταν αριστοκρατικής καταγωγής. Στην παιδική του ηλικία τον επηρέασαν επίσης η έφεση του πατέρα του να αφιερώνει πολύ χρόνο σε φιλολογικές και αρχαιολογικές μελέτες αλλά και η χειραφετημένη μητέρα του, η οποία εκτός των άλλων έγραφε και δημοσίευε ποιήματα με το ψευδώνυμο «Σπεράντσα». Χαρακτηριστικό των αντιλήψεων που ο νεαρός Όσκαρ έλαβε από την οικογένειά του ήταν ότι σε συνομιλία του με συμμαθητή του, περιγράφοντας τη μητέρα του, ανέφερε ότι εκείνη και αυτός είχαν ιδρύσει «Εταιρεία για την κατάργηση της αρετής».

Σε ηλικία 11 ετών ο μικρός Όσκαρ πήγε στο προτεσταντικό σχολείο Πόρτορα. Διάβαζε πολύ, μάθαινε γρήγορα, ενώ χαρακτηριστικό της ιδιοσυγκρασίας του ήταν το μίσος του για τον αθλητισμό. «Δεν μου αρέσει ούτε να κλωτσώ ούτε να με κλωτσούν» έλεγε. Το 1871 γράφτηκε στο Τρίνιτι Κόλετζ του Δουβλίνου, όπου κέρδισε χρυσό μετάλλιο σε ένα διαγωνισμό με θέμα από την αρχαιοελληνική γραμματεία. Τρία χρόνια μετά, το 1874, έγινε δεκτός στο Μάγκνταλεν Κόλετζ της Οξφόρδης, όπου άρχισαν να διαμορφώνονται η προσωπικότητά του και το ιδιαίτερο ιδίωμα των συγγραφικών ασκήσεών του. Αφιερώθηκε απολύτως στις κλασικές σπουδές, το 1877 ταξίδεψε στην Ιταλία και στην Ελλάδα και λίγους μήνες αργότερα κέρδισε το βραβείο Newdigate με το ποίημά του «Ραβέννα». Στην Οξφόρδη ο Όσκαρ γνώρισε τους κορυφαίους αισθητικούς Ράσκιν και Πέιτερ και η διδασκαλία τους, του δεύτερου κυρίως, έδωσε στις διάχυτες διαθέσεις του και στις μη συστηματοποιημένες ιδέες του την κατεύθυνση και τη μορφή που τους ταίριαζε. Από τον Πέιτερ διδάχθηκε το δόγμα «Ars gratia artis» και στον ίδιο χρωστά το πάθος του για την τελειότητα του λογοτεχνικού του ύφους που έκανε αργότερα τους φίλους του να τον αποκαλούν «πρίγκιπα της γλώσσας».

Ο Ουάιλντ με ελληνική εθνική φορεσιά όταν ταξίδεψε στην Ελλάδα με τον Μαχάφι τον Απρίλιο του 1877.

Τον ίδιο καιρό, εκτός από τις κλασικές σπουδές, τον χαρακτήρα του Όσκαρ διαμόρφωσε και η ροπή του προς την εκκεντρικότητα. Το επιτηδευμένο ντύσιμό του, η επίπλωση του διαμερίσματός του και κυρίως η γεμάτη παραδοξολογίες και ανατροπές κουβέντα του τον έκαναν να θεωρηθεί από το νεανικό φοιτητικό κοινό απόστολος και πρωτοπόρος του αισθητισμού, του αισθητικού κινήματος που κυριάρχησε στην Αγγλία τις τελευταίες δεκαετίες του 19ου αιώνα.

Πάντως ο τόμος Ποιήματα που κυκλοφόρησε σε πολυτελή έκδοση στα 1881 δεν χάρισε στον Όσκαρ Γουάιλντ τη φιλολογική δόξα που αποζητούσε επειδή ήταν εμφανείς οι κακοχωνεμένες επιδράσεις πολλών Άγγλων, Γάλλων και Ιταλών ποιητών. Επειδή όμως έγινε κατά κάποιον τρόπο το μπεστ σέλερ της εποχής του, του έδωσε την οικονομική δυνατότητα να κρατηθεί για καιρό στο επίπεδο της κοσμικής κοινωνικής ζωής που αποτελούσε τον διακαή πόθο του. Το συντηρητικό βικτωριανό κατεστημένο των γραμμάτων της Βρετανίας ωστόσο είχε αποκτήσει έναν αξιοσημείωτο αντίπαλο. Τα σατιρικά περιοδικά ήδη είχαν αρχίσει να δημοσιεύουν γελοιογραφίες του Μεγάλου Ποντίφικος του Αισθητισμού (όπως τον αποκαλούσαν), ο εκδότης του σατιρικού «Punch» έγραψε μια σατιρική κωμωδία εις βάρος του και, τέλος, οι Γκίλμπερτ και Σάλιβαν έγραψαν αναφερόμενοι σε αυτόν την όπερα «Patience» («Υπομονή»), που μάλιστα παιζόταν στη φημισμένη Όπερα Κομίκ του Λονδίνου συνεχώς από τον Απρίλιο του 1881 ως τον Νοέμβριο του 1882. Οι υπεύθυνοι της παράστασης θέλησαν να τη μεταφέρουν και στην Αμερική. Για να έχει επιτυχία, όμως, σκέφθηκαν, θα έπρεπε οι Αμερικανοί να γνωρίζουν στοιχειωδώς το πρότυπο του μελοδραματικού ήρωα. Κατ' αυτόν τον περίεργο τρόπο ο Γουάιλντ βρέθηκε προσκεκλημένος στις ΗΠΑ για μια σειρά διαλέξεις στις οποίες θα περιέγραφε τις σταθερές του αισθητισμού. Έδωσε συνολικά 140 διαλέξεις σε όλη την Αμερική. Η εμπειρία του εκείνη του απέφερε αρκετά χρήματα, αρκετή ωριμότητα (έπαψε π.χ. να ντύνεται προκλητικά, κάτι που συχνά ως τότε συνήθιζε) και ένα παράδοξο εθνολογικό συμπέρασμα: «Πραγματικά τα πάντα είναι κοινά μεταξύ Άγγλων και Αμερικανών, εκτός βεβαίως από τη γλώσσα» δήλωνε.

Επιστρέφοντας από την Αμερική, την άνοιξη του 1883, εγκαταστάθηκε για μερικούς μήνες στο Παρίσι. Στο διάστημα εκείνο έγραψε τη Δούκισσα της Πάδουας, ωστόσο κύρια επιδίωξή του ήταν να γνωρίσει και να αποκτήσει συνάφεια με τις προσωπικότητες της τέχνης της εποχής του. Για να προκαλέσει μάλιστα την προσοχή του κόσμου, όχι απλώς με το έργο του αλλά και με την εξωτερική εμφάνισή του και με τα φερσίματά του, άρχισε ξανά να ντύνεται με πολύ επιδεικτικό τρόπο. Φορούσε, π. χ., ένα πράσινο παλτό με γούνες, που αργότερα, ύστερα από έναν καβγά τους, ο ζωγράφος Χουίστλερ του συνέστησε να το πουλήσει στον έμπορο θεατρικών κοστουμιών Νάθαν γιατί τον έκανε να φαίνεται όπως του είπε κοροϊδευτικά σαν κράμα Ούγγρου επαναστάτη και Ιταλού μαέστρου. Φορούσε πολλά κοσμήματα και κρατούσε μπαστούνι με λαβή από ελεφαντόδοντο, στολισμένο με πολύτιμα πετράδια, για να θυμίζει το μπαστούνι του Μπαλζάκ. Με αυτόν τον τρόπο πάντως γνωρίστηκε με προσωπικότητες όπως ο Βικτόρ Ουγκό, ο Αλφόνς Ντοντέ, η Σάρα Μπερνάρ κ.ά. Το λιγοστό διάστημα που έμεινε στο Παρίσι κατασπατάλησε τη μικρή περιουσία που είχε κερδίσει στην Αμερική. Αναγκάστηκε λοιπόν να γυρίσει στο Λονδίνο το φθινόπωρο του 1883.

Ο Ουάιλντ με έναν άγνωστο φίλο του περ. 1877

Η περίοδος εκείνη ήταν γεμάτη οικονομικά προβλήματα. Ο Όσκαρ Γουάιλντ, για να εξοικονομήσει κάποια χρήματα, αναγκάστηκε να δίνει διαλέξεις στην επαρχία με πενιχρά αποτελέσματα. Ωστόσο στο Δουβλίνο, όπου τον έφεραν οι ανάγκες εκείνης της περιοδείας, γνώρισε την Κόνστανς Λόιντ, μια νόστιμη καστανή με καλή ανατροφή και μόρφωση, την οποία νυμφεύθηκε τον Μάιο του 1884. Λέγεται ότι παντρεύτηκε για δύο λόγους: για να διασκεδάσει τις έντονες διαδόσεις ότι είναι ομοφυλόφιλος και για να αποκτήσει, με τα χρήματα της προίκας, μια μόνιμη στέγη, ένα σπίτι στο Λονδίνο. Δύο χρόνια μετά τον γάμο του πάντως είχε κιόλας αποκτήσει δύο αγόρια. Για να αντιμετωπίσει τα επιπρόσθετα έξοδα ο Όσκαρ έπρεπε να βρει σταθερή δουλειά. Ανέλαβε λοιπόν τη διεύθυνση του μηνιαίου οικογενειακού περιοδικού «The Woman's World», όπου δούλεψε σοβαρά, καταφέρνοντας εκτός των άλλων να εξασφαλίσει τη συνεργασία μεγάλων υπογραφών της εποχής του αλλά και να γράψει ορισμένα από τα πιο ενδιαφέροντα, προκλητικά δοκίμιά του. Το ίδιο διάστημα είχε εξίσου αξιόλογη λογοτεχνική παραγωγή: τότε ολοκληρώθηκαν, μεταξύ άλλων, δύο από τα κορυφαία έργα του, Το πορτρέτο του Ντόριαν Γκρέι και η Σαλώμη.

Το πιο αξιοσημείωτο γεγονός στη ζωή του Όσκαρ, πάντως, το 1887, ήταν η άφιξη στη ζωή του ενός νεαρού, του Ρόμπερτ Ρος. Αργότερα συντηρήθηκε για πολλά χρόνια η φήμη ότι ο Ρόμπι όπως τον αποκαλούσε ο Γουάιλντ ήταν εραστής του. Τη φήμη αυτή δεν την επιβεβαίωσε κανείς το σίγουρο ήταν ότι ο Ρόμπι ήταν ο στενότερος φίλος του, ο πιο πιστός. Πρέπει πάντως να επισημανθεί ότι τα χρόνια εκείνα στη Βρετανία η ομοφυλοφιλία ήταν παράνομη. Από το 1885 είχε ψηφισθεί η τροποποίηση του νόμου του ποινικού δικαίου σύμφωνα με τον οποίο οι ομοφυλοφιλικές σχέσεις μεταξύ ανδρών (όχι όμως και μεταξύ γυναικών) τιμωρούνταν με φυλάκιση.

Ανεξαρτήτως του τι έκανε στην ιδιωτική του ζωή, πάντως, ο Γουάιλντ χρησιμοποίησε τους μύθους της πατρίδας του, της Ιρλανδίας, τις παιδικές επιρροές του, για να γράψει την πρώτη του συλλογή παιδικών αφηγήσεων με τίτλο Ο ευτυχισμένος πρίγκιπας και άλλες ιστορίες ιστορίες για παιδιά από 8 ως 88 χρόνων, όπως έλεγε. Ακόμη και στα παραμύθια που έγραφε αισθανόταν ότι ξιφουλκεί μαχητικά κατά της κοινοτοπίας, της «αποκρουστικής λογικής», όπως έλεγε. Κατά της «αποκρουστικής λογικής» στράφηκε ιδιαίτερα εμπεριστατωμένα στο δοκίμιό του «Η παρακμή του ψεύδους». Όταν εκδόθηκε, έγραψε σε ένα περιοδικό παρουσιάζοντάς το: «Έχω σαλπίσει προ των πυλών της βλακείας». Τις «πύλες της βλακείας» πάντως τις χτύπησε κυριολεκτικά με πολιορκητικό κριό Το πορτρέτο του Ντόριαν Γκρέι, που κυκλοφόρησε τον Ιούνιο του 1890 και ξεσήκωσε τα βικτωριανά ήθη της πατρίδας του. Αρκεί μόνο να παραθέσουμε τι έγραφε η έγκυρη στην εποχή της συντηρητική εφημερίδα «Scotch Observer»: «Η ιστορία που σχετίζεται μόνο με θέματα κατάλληλα για το Τμήμα Εγκληματολογικής Έρευνας ή για μια δίκη κεκλεισμένων των θυρών είναι πρόστυχη, όπως πρόστυχοι είναι και ο συγγραφέας και ο εκδότης. Ο κύριος Γουάιλντ διαθέτει μυαλό, τέχνη και ύφος. Αν δεν μπορεί όμως να γράψει για κανέναν παρά μόνο για παράνομους ευγενείς και διεστραμμένα αγόρια του τηλεγραφείου, όσο πιο σύντομα γίνει ράφτης (ή ασκήσει οποιοδήποτε άλλο καθώς πρέπει επάγγελμα) τόσο το καλύτερο για την υπόληψή του και για τη δημόσια ηθική».

Ο Όσκαρ και ο Μπόζι στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, πιθανόν το Μάιο του 1893, όταν ο Ντάγκλας ήταν στο τελευταίο έτος και ο Ουάιλντ έκανε μια μεγάλη επίσκεψη. (Φωτ. Γκίλμαν και Σία)

Ο Γουάιλντ φαινόταν να διασκεδάζει με τις επικρίσεις συνεχίζοντας να σχετίζεται με επιλεγμένους εκπροσώπους της διανόησης. Ώσπου ο ποιητής Λάιονελ Τζόνσον να του γνωρίσει τον νεαρό λόρδο Άλφρεντ «Μπόζι» Ντάγκλας, σπουδαστή ακόμη στην Οξφόρδη, που θαύμαζε το έργο του. Ο νεαρός Άλφρεντ (μόλις 21 ετών τότε) ήταν τρίτος γιος του μαρκησίου του Κουίνσμπερι. Νέος, ωραίος, με μόρφωση και αριστοκρατική καταγωγή, κίνησε εξαρχής το ενδιαφέρον του Γουάιλντ. Έγιναν αχώριστοι φίλοι και πολύ σύντομα εραστές όπως μαρτυρούν οι βιογράφοι του. Η σχέση εκείνη εξόργισε τον πατέρα του Αλφρέντ, μαρκήσιο του Κουίνσμπερι, ο οποίος έκανε πολλές προσπάθειες να απομακρύνει τον γιο του από τον Όσκαρ. Δεν τα κατάφερε. Το μόνο που κατάφερε ήταν να διαλύσει τη δική του σχέση με τον γιο του. Τότε ο μαρκήσιος άλλαξε τακτική και άρχισε επίθεση κατά του Γουάιλντ. Πέρασε μια ημέρα από τη λέσχη Άλμπεμαρλ, της οποίας ο Όσκαρ ήταν μέλος, και του άφησε μια ανοιχτή κάρτα με μια προσβλητική φράση: τον αποκαλούσε «σοδομιστή». Ο Όσκαρ Γουάιλντ μήνυσε τον μαρκήσιο για δυσφήμηση.

Η δίκη άρχισε στις 3 Μαρτίου 1895. Από κακό χειρισμό όμως του δικηγόρου του Όσκαρ αλλά και από ένα αδέξιο ευφυολόγημα του τελευταίου άλλαξε η διάθεση του δικαστηρίου, με αποτέλεσμα ο Γουάιλντ να αποσύρει τη μήνυση. Το γεγονός είχε τρομακτικές συνέπειες. Ο, τι κυκλοφορούσε κρυφά, ως κουτσομπολιό, για τη ζωή του Όσκαρ, τις παρέες του, τη σεξουαλικότητά του, πέρασε στην πρώτη γραμμή της δημοσιότητας. Πολύ σύντομα η Δικαστική Αρχή, αυτοβούλως πλέον, διέταξε τη σύλληψή του. Έπειτα από ατέρμονες δικαστικές διαδικασίες η ετυμηγορία του δικαστηρίου ήταν καταλυτική: ο Όσκαρ Γουάιλντ καταδικάστηκε σε δύο χρόνια καταναγκαστικά έργα. Στη διάρκεια της δίκης του και παρ' ότι παίζονταν με τρομακτική επιτυχία σε θέατρα του Λονδίνου δύο από τα πιο επιτυχημένα έργα του, το «Ένας ιδανικός σύζυγος» και «Η σημασία του να είναι κανείς σοβαρός», οι πιστωτές του κάνουν έφοδο στο σπίτι του λεηλατώντας κυριολεκτικά τη συλλογή του με σπάνια βιβλία, χειρόγραφα και έργα τέχνης. Και η σύζυγός του τον εγκαταλείπει φεύγει από τη χώρα μαζί με τα παιδιά τους.

Ο Όσκαρ και ο Μπόζι, πιθανόν το Μάιο του 1893. (Φωτ. Γκίλμαν και Σία)

Η περίοδος της φυλακής πρέπει να ήταν μαρτυρική. Η μοναδική χαρά που δοκίμασε εκείνο το διάστημα ήταν όταν τον πληροφόρησαν ότι η Σαλώμη είχε ανεβεί στο Παρίσι, με πρωταγωνίστρια μάλιστα τη Σάρα Μπερνάρ. Πάντως κατάφερε να εξασφαλίσει χαρτί και μολύβι και να γράψει ένα μακροσκελέστατο γράμμα στον φίλο του λόρδο Άλφρεντ «Μπόζι» Ντάγκλας. Η ταλαιπωρία της φυλακής τον έκανε κακεντρεχή με τον αγαπημένο του, γι' αυτό το γράμμα ήταν γεμάτο άδικες κατηγορίες εναντίον του. Είχε όμως και πολλά αποσπάσματα με γενικότερες σκέψεις αυτά τα αποσπάσματα κυκλοφόρησαν πολύ μετά τον θάνατό του υπό τον τίτλο De profundis (Εκ βαθέων). Όταν αποφυλακίστηκε είχε δικαίωμα να λάβει μισή λίρα ως αμοιβή για το σύνολο της εργασίας του. Τότε όμως εκπρόσωποι αμερικανικών εφημερίδων του προσέφεραν χίλιες λίρες για να γράψει τα απομνημονεύματά του από τη φυλακή. Αρνήθηκε: «Δεν καταλαβαίνω. Πώς μπορούν να κάνουν τέτοιες προτάσεις σε έναν τζέντλεμαν;» είπε απευθυνόμενος στον διευθυντή της φυλακής.

Μετά την αποφυλάκισή του έφυγε αμέσως για το Παρίσι, όπου η κακή φήμη του είχε ήδη προτρέξει. Δυσκολευόταν ακόμη και να βρει στέγη για να μείνει. Ήθελε να γράψει νέα έργα αλλά δεν κατάφερε να συγκεντρωθεί. Ζούσε υπό άθλιες συνθήκες, μια προσπάθεια συμφιλίωσης με τη σύζυγό του απέτυχε, ενώ απέκτησε ροπή προς τον αλκοολισμό. Έζησε μόνο χάρη στη γενναιοδωρία ευάριθμων φίλων του αλλά όταν είχε χρήματα άρχιζε πάλι τις εμφανίσεις του στους κοσμικούς κύκλους, όπου δεν παρέλειπε να επιδεικνύει (πάντα με στυλ) τη σαρκαστική περιφρόνησή του προς την κοινοτοπία. Λέγεται ότι εκείνη την περίοδο τον πλησίασε ένας νεαρός που προσπαθούσε να κάνει καριέρα λογοτέχνη, ο οποίος του παραπονέθηκε ότι τα έργα του δεν βρίσκουν την αναγνώριση που τους αξίζει επειδή οι κριτικοί είχαν κάνει συνωμοσία σιωπής εναντίον του. «Τι μπορώ να κάνω;» ρώτησε τον Γουάιλντ. «Να λάβετε μέρος στη συνωμοσία» του απάντησε εκείνος.

Στις αρχές Οκτωβρίου του 1900 αρρώστησε σοβαρά από μηνιγγίτιδα. Δύο μήνες αργότερα άφησε την τελευταία πνοή του. Κηδεύτηκε στο νεκροταφείο του Μπανιέ ως άπορος. Επτά μόνο πρόσωπα ακολούθησαν την εκφορά της σορού του και απ' αυτά μόνο τρεις ήσαν Άγγλοι. Αρκετά στεφάνια και μπουκέτα σκέπασαν τον τάφο του, όλα όμως ήταν ανώνυμα. Ένα μόνο, του ξενοδόχου Ντιπουαριέ, είχε την επιγραφή: «Στον νοικάρη μου».

Έναν αιώνα και δύο χρόνια μετά τον θάνατο του Όσκαρ Γουάιλντ η προκλητική ζωή του συνεχίζει να συναγωνίζεται το προκλητικό ύφος του έργου του. Πολλοί δικαιούνται να αναρωτιούνται: Πόσο θα είχε επιβιώσει η φήμη του ως σήμερα αν δεν είχε συνοδευθεί από έναν βίο υποδειγματικά σκανδαλώδη; Αλλά και πόσο θα μπορούσαμε να αναφερόμαστε στην ελευθεριότητα και στην ακρότητά του αν το ίδιο το έργο του δεν ήταν τόσο στιβαρό ώστε να εστιάζεται σε αυτό η προσοχή του κοινού; Οι απαντήσεις δεν είναι εύκολες. Στην τέχνη δεν είναι κανόνας ο καλλιτέχνης να σφραγίζει με τις επιλογές της ζωής του το έργο του. Στην περίπτωση του Γουάιλντ όμως τα πράγματα έγιναν έτσι ακριβώς. Το έργο του είναι απόλυτα συνεπές προς τις επιλογές της ζωής του, ειλικρινές απείκασμα μια ζωής προκλητικά ανατρεπτικής. Είναι η μαρτυρία της διαρκούς μάχης του παρεμβατικού καλλιτέχνη εναντίον της κοινοτοπίας.

Ο ίδιος ο Γουάιλντ το ίδιο αυτό συμπέρασμα είχε διατυπώσει θεσπέσια στις καταληκτικές προτάσεις που απηύθυνε από τη φυλακή προς τον φίλο του λόρδο Άλφρεντ «Μπόζι» Ντάγκλας στο «De profundis». Γράφει: «Ήρθες σ' εμένα για να μάθεις την απόλαυση της ζωής και την απόλαυση της τέχνης. Ίσως να είμαι προορισμένος να σου μάθω κάτι πιο θαυμάσιο: το νόημα της θλίψης και την ομορφιά της».

Πηγές και σημειώσεις

ΤΟ ΒΗΜΑ (ΙΣΤΟΡΙΑ, θρυλικές συνεντεύξεις), Κυριακή, 03/02/2002, επιμέλεια αφιερώματος Εύη Τσιριγωτάκη

Ο Όσκαρ και ο Μπόζι στο Κρόμερ του Νόρφολκ, το Σεπτέμβριο του 1892, όπου ο Ουάιλντ έγραφε το έργο Μια γυναίκα χωρίς σημασία.

ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΟ ΟΣΚΑΡ ΓΟΥΑΙΛΝΤ

1854. Γέννηση του Όσκαρ Φίνγκαλ Ο' Φλάερτι Γουίλς Γουάιλντ στις 16 Οκτωβρίου στο Δουβλίνο της Ιρλανδίας, σε μια περίοδο υψίστης εχθρότητας των Ιρλανδών προς την Αγγλία, για λόγους που κυρίως είχαν να κάνουν με το βιοτικό επίπεδο των γηγενών. Ηταν ο δεύτερος γιος του Γουίλιαμ Γουάιλντ και της λαίδης Τζέιν Φρανσέσκα.

1871. Ο Γουάιλντ φοιτά στο Πανεπιστήμιο Τρίνιτι.

1874. Συνεχίζει τις σπουδές του στο Κολέγιο Μάγκνταλεν της Οξφόρδης. Η προσαρμογή του στα πρότυπα της διάσημης σχολής τού στέρησε την ιρλανδική προφορά, ωστόσο ουδέποτε έπαψε να είναι υπερήφανος για την ιρλανδική καταγωγή του. «Εμείς οι Ιρλανδοί είμαστε πολύ ποιητικοί για να γίνουμε ποιητές. Είμαστε ένα έθνος λαμπρών αποτυχημένων αλλά είμαστε και οι σπουδαιότεροι ρήτορες μετά τους Έλληνες» έλεγε αργότερα, όπως τουλάχιστον μαρτυρεί ο Γουίλιαμ Μπ. Γέιτς.

1877. Επισκέπτεται την Ελλάδα παρέα με τον ελληνολάτρη Τζων Πέντλαντ Μάχαφυ, σημαίνοντα ιστορικό και φιλόλογο, και υπεύθυνο καθηγητή του στο Τρίνιτυ Κόλλετζ του Δουβλίνου.

1878. Λαμβάνει το βραβείο Newdigate για το ποίημα «Ραβέννα». Αμέσως μετά αποφοιτά και μετακομίζει στο Λονδίνο.

1881. Δημοσιεύει την πρώτη του συλλογή ποιημάτων με τίτλο Ποιήματα, η οποία απέσπασε αρκετά καλές κριτικές, και τον Δεκέμβριο της ίδιας χρονιάς ταξιδεύει στην Αμερική και δίνει μια σειρά διαλέξεων: συνολικά 140 διαλέξεις σε 260 ημέρες, από την ανατολική ως τη δυτική ακτή, και δύο φορές στον Καναδά. Η προβολή από την επιτυχία των διαλέξεών του δεν ήταν το μόνο του όφελος. Τα 6.000 δολάρια (1.200 λίρες) που αποκομίζει από την περιοδεία εκείνη δεν ήταν καθόλου ευκαταφρόνητο ποσόν για την εποχή του.

1882. Ένα μήνα μετά την επιστροφή του στο Λονδίνο ταξιδεύει ξανά. Αυτή τη φορά προορισμός του είναι το Παρίσι. Σχετίζεται με τον δημοσιογράφο Ρόμπερτ Σέραρντ, μετέπειτα βιογράφο του, και χάρη στη βοήθεια του πολύ στενού (όπως αποδείχθηκε) νέου φίλου του αποκτά γνωριμίες στους καλλιτεχνικούς κύκλους της Πόλης του Φωτός, ενώ δεν κρύβει τη συμπάθειά του για τους «καταραμένους ποιητές» μολονότι η γνωριμία του με τον Πωλ Βερλέν σημαδεύτηκε από εκατέρωθεν δυσαρέσκεια και καχυποψία.

1884. Μάιος: Ο Όσκαρ παντρεύεται την Κόνστανς Λόιντ, κόρη ενός διαπρεπούς δικηγόρου. Από τον γάμο αυτό αποκτά δύο παιδιά, τον Σίριλ και τον Βίβιαν. Ποτέ δεν κατάφερε να αποσείσει τις φήμες ότι ήταν ένας γάμος συμφέροντος: είτε για να διαψεύσει τις φήμες περί κρυφής ομοφυλοφιλίας του είτε επειδή αποζητούσε μια οικονομική άνεση, την οποία δεν του εξασφάλιζαν τα φτωχά του οικονομικά και, κυρίως, ο τρόπος με τον οποίο ξόδευε αφειδώς τις προσόδους του.

1887. Γνωρίζει τον νεαρό Ρόμπι Ρος, που πιστεύεται ότι ήταν ο πρώτος εραστής του Όσκαρ. Η σχέση τους ωστόσο εξελίχθηκε σε μια βαθιά φιλία που κράτησε ως το τέλος.

1887. Ο Γουάιλντ διετέλεσε εκδότης του περιοδικού «Woman's World» («Ο Κόσμος της Γυναίκας»). Μετά το πρώτο διάστημα προσαρμογής τα δοκίμια που δημοσίευε σε μορφή διαλόγου γίνονταν όλο και πιο προκλητικά. Ενδεικτικοί είναι ορισμένοι τίτλοι: «Η παρακμή του ψεύδους», «Ο κριτικός ως δημιουργός», «Πένα, μολύβι και δηλητήριο». Το 1889 αποχωρεί από την θέση του διευθυντή.

1888. Ο Γουάιλντ δημοσιεύει τον Ευτυχισμένο πρίγκιπα και άλλες ιστορίες και Το σπίτι με τις ροδιές.

1889. Παρουσιάζει για πρώτη φορά στο θέατρο το έργο Το πορτρέτο του Ντόριαν Γκρέι που το 1890 θα δημοσιευτεί σαν μυθιστόρημα. Το έργο προκάλεσε τη δημόσια κατακραυγή, δεν πήγε καλά οικονομικά, ωστόσο οριστικοποίησε τη διαμάχη ανάμεσα στον ορμητικό αισθητιστή Όσκαρ Γουάιλντ και στον συντηρητικό κόσμο της βικτωριανής λογοτεχνίας.

1891. Γνωρίζει τον νεαρό λόρδο Αλφρεντ «Μπόζι» Ντάγκλας, τρίτο γιο του μαρκησίου του Κουίνσμπερι.

1892. Παρουσιάζει το θεατρικό Η Βεντάλια της λαίδης Γουίντερμιρ που γνώρισε αρκετή επιτυχία. Ακολούθησαν τα Μια γυναίκα χωρίς σημασία (1892), Ένας ιδανικός σύζυγος (1893) και Η σπουδαιότητα του να είναι κανείς σοβαρός (1896), τα οποία τον καθιέρωσαν ως θεατρικό συγγραφέα.

1893. Η σχέση του με τον νεαρό λόρδο Αλφρεντ «Μπόζι» Ντάγκλας γίνεται στενότερη. Φημολογείται ότι σύντομα έγιναν εραστές. Ο «Μπόζι» θεωρείται ότι είναι εκείνος που έδωσε την ώθηση στον Όσκαρ να ξανοιχθεί στον χώρο της ανδρικής πορνείας, έναν χώρο που ως τότε του ήταν γνωστός μόνο θεωρητικώς.

1895. Ο πατέρας τού «Μπόζι», βάναυσος και κακότροπος άνθρωπος, εξοργίζεται όταν επιβεβαιώνει τις φήμες για την «ανοίκεια», με το μέτρο της ηθικής της εποχής, σχέση του γιου του. Απρίλιος: Ο Γουάιλντ μηνύει τον πατέρα τού «Μπόζι» για δυσφήμηση αλλά αναγκάζεται να αποσύρει την μήνυση όταν, στη διάρκεια της ακροαματικής διαδικασίας, συνελήφθη διότι θεωρήθηκε πως αποδείχθηκε η ροπή του προς την ομοφυλοφιλία. Τρεις εβδομάδες αργότερα ο Όσκαρ Γουάιλντ δικάζεται, η δίκη ωστόσο τελειώνει χωρίς απόφαση εκ μέρους των ενόρκων. Με πρωτοβουλία της Εισαγγελίας όμως η δίκη επαναλαμβάνεται και τελικά στις 25 Μαΐου 1895 ο Όσκαρ Γουάιλντ κηρύσσεται ένοχος για προσβολή της δημοσίας αιδούς και καταδικάζεται σε δύο χρόνια καταναγκαστικά έργα.

1897. Από τη φυλακή, γράφει τη μακροσκελή επιστολή «De profundis» («Εκ βαθέων»), ένα από τα πλέον αξιομνημόνευτα κείμενά του. Το κείμενο παραδίδεται Από τον Ουάιλντ στον Γκρος. Αποφυλακίζεται στις 19 Μαΐου.

1898. Δημοσιεύεται η «Μπαλάντα της φυλακής του Ρέντινγκ» λίγο πριν από τον θάνατο της γυναίκας του, το τελευταίο έργο του συγγραφέα, που είχε γραφτεί ένα χρόνο πριν.

1899. Χωρίς την αίγλη του παρελθόντος, έζησε για λίγο καιρό μεταξύ Γαλλίας, Ιταλίας και Ελβετίας χρησιμοποιώντας το όνομα Σεμπάστιαν Μέλμοθ.

1900. 30 Νοεμβρίου: Ο Γουάιλντ πεθαίνει από μηνιγγίτιδα στη Γαλλία. Θα ταφεί ως άπορος σε νοικιασμένο τάφο, στο νεκροταφείο Μπανιέ του Παρισιού.

1905. Ο Γκρος δημοσιεύει ένα μέρος του De Profundis (περίπου το 30% του περιεχομένου του.

1908. Κυκλοφορεί ως τμήμα μιας συλλεκτικής έκδοσης έργων του Ουάιλντ το De Profundis και στη συνέχεια παραχωρείτε στο Βρετανικό Μουσείο με την συμφωνία να μην δημοσιοποιηθεί στο σύνολό του πριν το 1960.

1909. Ο στενός του φίλος Ρόμπι Ρος τον μετέφερε στο Περ Λασέζ. Όταν πέθανε ο Ρόμπι, έπειτα από δική του απαίτηση, η τέφρα του τοποθετήθηκε στον ίδιο τάφο. Ο Όσκαρ Γουάιλντ δεν θα μπορούσε να έχει αντίρρηση στη συγκεκριμένη επιλογή του φίλου του. Ο εγγονός του και βιογράφος του Μέρλιν Χόλαντ επισημαίνει μια χαρακτηριστική φράση του παππού του: «Η φιλία είναι πιο τραγική από τον έρωτα. Διαρκεί περισσότερο».

1949. Ο γιος του Ουάιλντ, Vyvyan Holland, δημοσίευσε εκ νέου το κείμενο του De Profundis, περιέχοντας και αποσπάσματα που δεν είχαν δημοσιευτεί παλαιότερα.

1962. Το De Profundis, κυκλοφορεί τελικά στην πλήρη του μορφή.

Πηγές

Για τη σύνταξη του χρονολογίου του Όσκαρ Ουάιλντ χρησιμοποιήθηκαν στοιχεία από τις ακόλουθες πηγές:

- Μέρλιν Χόλαντ, Όσκαρ Ουάιλντ, μτφ. Νίκος Ταξ. Δαβανέλλος, εκδόσεις ψυχογιός. Αθήνα 2000.

- Όσκαρ Ουάιλντ Μια ζωή επιστολές, μτφ. Γιώργος Μπλάνας, εκδόσεις Ηλέκτρα, Αθήνα 2005.

- Ο ΒΗΜΑ (ΙΣΤΟΡΙΑ, θρυλικές συνεντεύξεις), Κυριακή, 03/02/2002, επιμέλεια αφιερώματος: Εύη Τσιριγωτάκη.

- Οι φωτογραφίες του Όσκαρ Ουάιλντ και τα στοιχεία που τις συνοδεύουν είναι από το λεύκωμα του Μέρλιν Χόλαντ, Όσκαρ Ουάιλντ, μτφ. Νίκος Ταξ. Δαβανέλλος, εκδόσεις ψυχογιός. Αθήνα 2000.

Ο Μπόζι φοιτούσε στο παλιό κολέγιο του Όσκαρ το Μόντλιν, και ακολούθησε επίσης Κλασικές σπουδές. Σε αντίθεση με τον Ουάιλντ, δεν εργαζόταν παρά τις προσπάθειες του Όσκαρ να τον βοηθήσει. Εγκατέλειψε το Πανεπιστήμιο, σχεδόν αμέσως μετά τις φωτογραφίες αυτές, χωρίς πτυχίο. (Φωτ. Γκίλμαν και Σία)

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΤΟΥ ΟΣΚΑΡ ΟΥΑΙΛΝΤ