gay ekfansi: "Shortbus", a film by John Cameron Mitchell

Δευτέρα 29 Αυγούστου 2011

"Shortbus", a film by John Cameron Mitchell

«Shortbus», μια ταινία του Τζον Κάμερον Μίτσελ

Η ταινία μάγκες βλέπεται απνευστί. Μια ταινία στην οποία αποδομείται το φύλο, ενώ, με μια αυθεντική αίσθηση, μας παρέχει μια γιορτή της σεξουαλικότητας σε όλες τις μορφές της.

Στα χρόνια που πέρασαν ταινίες όπως Το τελευταίο ταγκό στο Παρίσι (Last Tango in Paris, 1972) θεωρούνταν ορόσημα για την στεγανοποίηση του φύλου, αλλά από την άλλη, ένας Μπουνιουέλ έδειξε το δρόμο με ταινίες όπως Η ωραία της ημέρας (Belle De Jour, 1967).

Το Shortbus τολμά, πηγαίνει ακόμα πιο πέρα από τις ανθρώπινες ανάγκες, αφήνοντας τα όρια ομοφυλοφιλίας ετεροφυλοφιλίας ανοιχτά, έτσι όπως πρέπει να είναι, με τις κρυφές επιθυμίες να περιφέρονται βαθιά μέσα στους ανθρώπους διεκδικώντας έξοδο. Επιτρέπει να δούμε το άλλο μισό της οντολογικής τους ταυτότητας· το αρσενικό του στοιχείο το θηλυκό, το θηλυκό του στοιχείο το αρσενικό.

Για να ξεκαθαρίσουμε τα πράγματα από την αρχή, η ταινία καμιά σχέση δεν έχει με την πορνογραφία, αλλά είναι μια ταινία για τις ανθρώπινες ανάγκες. Το Shortbus δεν είναι το λεωφορείο που μεταφέρει στο σχολείο τα παιδιά (έτσι λέγονται στην Αμερική τα σχολικά λεωφορεία που μεταφέρουν παιδιά με ειδικές ανάγκες), αλλά ένα σεξ κλαμπ στο κέντρο της Νέας Υόρκης. Στην ουσία είναι το όχημα που μας οδηγεί σταθερά στην ανακάλυψη του εαυτού μας.

Ο θεατής σαρώνεται από ερωτικές εικόνες από το πρώτο πλάνο της ταινίας, όταν η κάμερα εγκαταλείπει το εξωτερικό πλάνο με θέα το παγκόσμιο κέντρο εμπορίου ή αν θέλετε τα ερείπιά του, για να εισέλθει στον ιδιωτικό χώρο και να μας παρουσιάσει με λεπτομέρειες έναν άντρα που μαλακίζεται αυτοπεοθυλαζόμενος, εκσπερματίζοντας πάνω στο πρόσωπό του.

Ο John Cameron Mitchell είναι ένας από τους πιο ενδιαφέροντες σκηνοθέτες που εργάζονται σήμερα στο χώρο του κινηματογράφου. Πριν από λίγα χρόνια με το Hedwig είχε ταράξει τα νερά παρουσιάζοντάς μας την ζωή ενός αυθεντικού καλλιτέχνη. Ποτέ δεν έχεις την αίσθηση ότι στόχος του είναι να σοκάρει. Ακόμα και στη σκηνή που οι πρωταγωνιστές μπλεγμένοι σε ένα ερωτικό τρίγωνο, αυθόρμητα ένας εκ των συμμετεχόντων τραγουδά στον κώλο του άλλου τον Εθνικό Ύμνο της Αμερικής. Αλήθεια μπορεί να σκεφτεί κανείς τις αντιδράσεις, αν -λέμε αν- η σκηνή αυτή υπήρχε σε ελληνική ταινία και ακούγονταν το, Σε γνωρίζω από την όψη ; Αντίθετα, άλλοι σύγχρονοι δημιουργοί προτιμούν και επιμένουν στην απεικόνιση της βίας, και δεν τολμούν μια ενατένιση του σεξ ως μια φυσική πραγματικότητα της ζωής.

Το Shortbus με ειλικρίνεια μιλάει για τον έρωτα, τη σωματική επαφή, αλλά και την άλλη την ψυχική, μια και η ψυχή –σύμφωνα με τον Πλάτωνα- από τότε που χωρίστηκε στα δύο ψάχνει αενάως το άλλο της μισό. Μιλάει για τη αγωνία αυτής της αναζήτησης, για πληγές που αφήνει πίσω του το έιτζ, για την καταπιεσμένη σεξουαλικότητά μας, για μοναξιά, για συναινετικό σεξ, για την ανάγκη να νοιώσουν οι γκέι ισότιμα μέλη της κοινωνίας, μιλάει τη γλώσσα του σώματος, μιλάει εν κατακλείδι για την ίδια τη ζωή και αυτή είναι η ομορφιά του Shortbus.

Η ταινία σε συνεπαίρνει από το πρώτο λεπτό και είναι δύσκολο να μην παρασυρθείς στο στρόβιλό της. Ο Mitchell για πάνω από δύο χρόνια, εργαζόταν με το καστ του, έτσι ώστε να στήσει και να αναπτύξει τους χαρακτήρες. Υπάρχουν πολλές όμορφες στιγμές. Εξαιρετική η στιγμή που ο πρώην Δήμαρχος της Νέας Υόρκης Ed Koch λέει ότι «στη Νέα Υόρκη είναι όπου ο καθένας έρχεται να συγχωρεθεί» και δυστυχώς διηγείται πώς είχε κατηγορηθεί για αδράνεια κατά τη διάρκεια της κρίσης του έιτζ. Για να συμπληρώσει ότι «εδώ» –εννοεί το μπαρ Shortbus- «είναι ακριβώς όπως τη δεκαετία του εξήντα, μόνο που τώρα υπάρχει λιγότερη ελπίδα».

Η ταινία σε καμιά περίπτωση δεν είναι πορνό, αλλά και δεν θέτει ξεκάθαρα τα όρια, δεν δίνει δηλαδή απαντήσεις στο ερώτημα τι είναι πορνό και τι όχι. Είναι πραγματικά κάτι το ιδιαίτερο. Μια ερωτική πανσπερμία, ένα δώρο, μια απειλή ενάντια στον πολιτισμό και την πολιτισμένη αστική συμπεριφορά. Αλλά τι είναι πορνό; Γιατί μια πεολειχία θεωρείται πορνογραφική, ακόμη μια γυμνή γυναίκα ή ένας άντρας, ενώ ένα εκσπλαχνισμένο με αλυσοπρίονο σώμα δεν είναι; Γιατί μπορεί ένας οπλισμένος σε μια ταινία να σκοτώνει κάποιες δεκάδες κόσμου, αλλά το φιλί –για να μην προεκταθούμε σε άλλα- μεταξύ δύο ανδρών σε μια ταινία είναι ακόμα ταμπού; Το σίγουρο είναι ότι το Shortbus σηματοδοτεί ένα νέο ορόσημο στην ιστορία του σεξ στον κινηματογράφο και θα συζητιέται σαν σημείο αναφοράς για χρόνια.

Η ταινία Shortbus θα παραμείνει το ενοχλητικό φως στο σκοτάδι του νεοσυντηρητισμού για να μας τονίσει ότι, στη βάση όλων των ανεξαιρέτως των προβλημάτων μας βρίσκεται η καταπιεσμένη σεξουαλικότητά μας.

Δηλώσεις του σκηνοθέτη John Cameron Mithell για την ταινία Shortbus

«Ήθελα η δράση της ταινίας να επικεντρώνεται σ’ ένα σύγχρονο underground club, ένα ιδιωτικό σαλόνι όπου όλες οι μορφές σεξουαλικότητας να επιτρέπονται, κάτι σαν σαλόνι της Gertrude Stein στο Παρίσι και τα σαλόνια της Νέας Υόρκης του σήμερα, μια μάλλον τρελή ανάμειξη ζωντανής μουσικής, αναγνώσεων, παρουσίασης εικαστικών τεχνών και επιπλέον ομαδικού σεξ.

Είχα την ιδέα να κάνω μια Νέοϋρκέζικη κωμωδία γεμάτη συναισθήματα, η οποία να’ ναι εξαιρετικά ειλικρινής όσον αφορά τα σεξουαλικά, που θα επέτρεπε στους θεατές να ταυτιστούν και η οποία αν είναι δυνατό να είναι αστεία। Μια ταινία που δεν θα προσπαθούσε να είναι ερωτική, αλλά που αντίθετα θα προσπαθούσε να χρησιμοποιήσει την γλώσσα της σεξουαλικότητας ως μια μεταφορά για άλλες πλευρές των χαρακτήρων.

(...) Εμπνεύστηκα από το έργο αρκετών Ευρωπαίων σκηνοθετών που τα τελευταία χρόνια χρησιμοποιούν μ’ ένα μεταφορικό τρόπο το σεξ। Στις ΗΠΑ το περιβάλλον είναι πιο πουριτανικό. Μεγάλωσα σ’ ένα περιβάλλον συντηρητικού καθολικισμού. Στις ΗΠΑ μας ελέγχει μια πουριτανική κυβέρνηση, μια θεοκρατία, τρόπος του λέγειν, με την οποία πολλοί είναι αυτοί που δεν συμφωνούν.

Και σίγουρα όταν έκανα την ταινία υπήρχε στο μυαλό μου το στοιχείο της πρόκλησης. Όμως πέρα απ’ όλα ήθελα να χρησιμοποιήσω το σεξ μεταφορικά για πράγματα πιο παγκόσμια: για τον έρωτα και το φόβο, για την συνάφεια. Σκέφθηκα ότι η γλώσσα του σεξ θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί όπως η γλώσσα της μουσικής σ’ ένα μιούζικαλ. Δεν σκόπευα να διερευνήσω την ερωτική πλευρά του σεξ, αυτό έχει εξαντληθεί -ήθελα να δω τις άλλες πλευρές του σεξ.
Οι περισσότεροι θεατές λένε ότι στο τέλος της ταινίας το σεξ ήταν το τελευταίο που σκεφτόταν: αυτός ήταν ο στόχος μας να υπενθυμίσουμε στους θεατές ότι το σεξ είναι άλλη μια πινελιά στον πίνακα της ζωής.

Είναι ενδιαφέρον ότι η πορνογραφία παραδοσιακά θεωρείται ως κάτι κακό. Μ’ αρέσει η πορνογραφία, όμως δεν θεωρώ αυτή την ταινία πορνογραφική, γιατί αυτό που ορίζει την πορνογραφία είναι η απουσία καλλιτεχνικών προθέσεων. Ο σκοπός της πορνογραφίας είναι διέγερση και δεν νομίζω ότι υπάρχει κάποιος που’ χει στύση βλέποντας αυτή την ταινία. Το ερωτικό στοιχείο σίγουρα δεν ήταν η προτεραιότητα μου.

Μου άρεσε το ότι οι ταινίες άρχισαν να γίνονταν σεξουαλικά "ανοιχτές" και πάλι, όπως ήταν στις αρχές του 1970 αλλά... δε μου άρεσε το γεγονός ότι οι περισσότερες "σεξουαλικές" ταινίες ευρωπαϊκής... προέλευσης ήταν πολύ μουντές και χωρίς χιούμορ। Ήθελα να κάνω μια νεοϋορκέζικη κωμωδία που θα μπορούσε να είναι σεξουαλικά "εξωστρεφής" και αστεία, όπου η γλώσσα για το σεξ θα μπορούσε να χρησιμεύσει ως μεταφορά για τις άλλες πτυχές της ζωής των χαρακτήρων. Την ίδια στιγμή ήθελα η ταινία να είναι ένα κομμάτι συνόλου, στην παράδοση του Ρόμπερτ Άλτμαν και του Τζον Κασαβέτις ή ακόμα του Γούντι Άλεν και να δουλέψω πάνω σε αυτό βάσει των αυτοσχεδιασμών της ομάδας, στην παράδοση του Μάικ Λέι. Αυτές ήταν οι αφετηρίες μου...

(...) Μ’ αρέσει να μην έχω πίεση χρόνου κάνοντας μια ταινία. Δούλεψα δυόμιση χρονιά με τους ηθοποιούς. Επέλεξα για τους ρόλους τους πιο ενδιαφέροντες ανθρώπους που ήξερα. Στη συνέχεια ξεκινήσαμε πρόβες και αρχίσαμε να δημιουργούμε τους χαρακτήρες και την ιστορία. Κάποιοι τα παράτησαν και άλλοι καινούριοι ήρθαν ενδιάμεσα. Δεν νομίζω ότι ο πολύ χρόνος είναι πρόβλημα όταν αναπτύσσεις ένα σενάριο. Χρειάστηκε να περιμένουμε αρκετά για να εξασφαλίσουμε τη χρηματοδότηση. Ήταν ένα είδος περιπέτειας».

Πηγή

Αποσπάσματα από συνέντευξη τύπου στο φεστιβάλ Καννών 2006.