gay ekfansi: "Ο αδελφός του" μια ταινία του Πατρίς Σερό ("Son frère", un film de Patrice Chéreau)

Σάββατο 8 Οκτωβρίου 2011

"Ο αδελφός του" μια ταινία του Πατρίς Σερό ("Son frère", un film de Patrice Chéreau)

Μια ταινία πάνω στα σώματα
(του Πατρίς Σερό)

Μια ταινία πάνω στα σώματα, την αποδιοργάνωση ενός σώματος, τη μεταμόρφωση των προσώπων. Μια ταινία πάνω στο χώρο που κατέχουν τα σώματα. Μια ταινία για τη σιωπή και τη λογόρροια.

Εξετάζει το δέρμα, τις ζάρες, τις ρυτίδες, το χνούδι και τις αναπνοές. Μελανιές αιματώματα, ερυθρήματα, ώμοι που ξεγυμνώνονται και ξεπροβάλλουν, πανταλόνια που γλιστρούν, πάπούτσια και κάλτσες που βγαίνουν, τα σημάδια που αφήνουν. Ιώδεις πληγές, εκκρίσεις πύου, λεκέδες στα σεντόνια και τα κρεβάτια.

Τα κινηματογραφούμε κάτω από διαφορετικές οπτικές γωνίες, από ψηλά ή από χαμηλά. Από κοντά ή από μακριά. Γένια που μεγαλώνουν, πουλόβερ που σηκώνονται ή που πετιούνται κάτω, μια γυναικεία μπλούζα που αποκαλύπτει στήθος, τρίχες του σώματος που ξυρίζουν, τρίχες που ξαναφυτρώνουν, η μπρατέλα ενός σουτιέν που πέφτει, ένας ώμος, μια πλάτη.

Μια βουβή ταινία με στιγμές συνεχούς ομιλίας. Λόγια μισά, επικαλυπτόμενα. Κάποιος που επαναλαμβάνεται κι ύστερα ξαφνικά σιωπά.

Μια ταινία πάνω στη σιωπή.

Μια ασπρόμαυρη ταινία με πολλά χρώματα· των προσώπων, η χλομάδα τους, το χρώμα του δέρματος, το πιο ωραίο των χρωμάτων, αυτό που μας βοηθά να ζούμε και που μας κάνει να ελπίζουμε.

Ένα σύμπαν όπου δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτα για τους άλλους, όπου κανείς δεν μπορεί να βοηθήσει κανέναν, όπου η αρχίατρος ομολογεί στο τέλος την άγνοιά της και ότι δεν μπορεί να βρει λύση. Μια μητέρα που ζει στο δικό της κόσμο, ένας πατέρας απών, εκείνη μιλά πολύ και εκείνος ελάχιστα. Μια ολόκληρη οικογένεια που ο ήρωας έχει σταματήσει να βλέπει και η οποία λειώνει μπροστά του, όλοι αυτοί οι άνθρωποι που εμφανίζονται περιστασιακά: μια οικογένεια βυθίζεται στην αγωνία. Κανείς δεν κάνει έρωτα, ο πόθος έχει νεκρώσει, τα σώματα είναι ψυχρά και σιωπηλά, τα βλέμματα γίνονται αδιαπέραστα.

Μια απλή μικρή ταινία, πάνω σε μια μάλλον συνηθισμένη περίπτωση, πάνω σε μια ασθένεια που δεν είναι η χειρότερη, από την οποία ωστόσο κινδυνεύεις από ατύχημα κάθε στιγμή. Ναι, πρέπει να αποδεχτούμε αυτό τον κίνδυνο. Αυτή είναι όλη η ιστορία της ταινίας. Ο Τομά δεν τον αποδέχεται.

Αλλά στο τέλος όλη μας η συμπάθεια πάει προς τον επιζήσαντα, το μικρότερο αδελφό, ο οποίος πιάστηκε όμηρος, αυτός που σήκωσε το μεγάλο του αδελφό στα μπράτσα, τον αγκάλιασε, του έκανε μασάζ. Και που τον πήρε όμηρο, με τη σειρά του.

Μια σύντομη ταινία, σε σχήμα ριπής. Όπως ένα θραύσμα. Ή ενδεχομένως μια νεκρή φύση.

Ένα ή δύο θραύσματα από την παγκόσμια οδύνη.

Πηγή::

Πατρίς Σερό, από το prees book της ταινίας.

Μια ταινία για τη ζωή
(της Ιωάννας Παπαγεωργίου)

[…] Ο αδελφός του είναι μια ταινία για το σώμα. Τις πτυχώσεις, τον ιδρώτα, το χνούδι, τις ελιές, τα σημάδια και τα τραύματά του. Την ανάγκη του για μια αγκαλιά ή έστω ένα χάδι. Και την αποστροφή του για τις βελόνες, τα νυστέρια και τα σωληνάκια που εισχωρούν βίαια, αδιάκριτα, στο εσωτερικό του. Όταν ο Τομά πρωτομπαίνει στο νοσοκομείο, μια νοσοκόμα έρχεται για να του πάρει αίμα. Πολύ αίμα. Πέντε ή έξι φιαλίδια. Ο Τομά δεν αντέχει. Χλομιάζει του πέφτει η πίεση και λιποθυμά. Οι νοσοκόμες τον ξεσκεπάζουν, τον ξαπλώνουν καλύτερα στο κρεβάτι και του σηκώνουν τα πόδια ψηλά προσπαθώντας να τον συνεφέρουν. Μέσα στην αναταραχή η πράσινη νοσοκομειακή ρόμπα που φορά ανεβαίνει άτσαλα μέχρι τη μέση του, αποκαλύπτοντας απροστάτευτα, γυμνά, προσωρινά παραλυμένα τα γεννητικά όργανα και τα πόδια του. Στην αμέσως επόμενη σκηνή, ο Λικ επιστρέφει σπίτι και εξομολογείτε λίγη από την αγωνία για τον αδελφό του στον σύντροφό του. Εκείνος τον υποδέχεται αρχικά γυμνός. Όταν όμως συνειδητοποιεί την ανάγκη του για κουβέντα, φορά μια μπλούζα. Που του φτάνει μέχρι η μέση. Αποκαλύπτοντας άφοβα, γυμνά, προσωρινά χαλαρά, τα γεννητικά όργανα και τα πόδια του. Αργότερα, στο νοσοκομείο, δύο νοσοκόμες έρχονται να ετοιμάσουν τον Τομά για το χειρουργείο. Χαμογελαστές, με γλυκά, καθησυχαστικά λόγια και ευλαβικές, τελετουργικές κινήσεις ξυρίζουν το κορμί του σπιθαμή προς πιθαμή. Στην αμέσως επόμενη σκηνή, ο Λίκ κάνει επιτέλους έρωτα στον σύντροφό του. Μελαγχολικός, βουβός και με νωχελικές κινήσεις. Αθόρυβα, αλλά διαπεραστικά, ο Chéreau επιχειρεί μια σοκαριστική κι όμως λυτρωτική διαπίστωση: το σώμα (και μαζί η ψυχή που περικλείει) δεν είναι ποτέ τόσο αφοπλιστικά ευάλωτο τόσο αποστομωτικά ανοχύρωτο, όσο όταν αγωνίζεται να επιβιώσει ή να φτάσει στον οργασμό. Γι’ αυτό και η ανθρώπινη ουσία δεν μπορεί να κρύβεται μόνο στα πάθη του αθάνατου πνεύματος, όπου συνήθως την αναζητά η κάθε μορφή τέχνης. Ατόφια ψήγματά της, ίσως τα πιο ανεπιτήδευτα, κυλούν στο αίμα, τρέφουν τους ιστούς και δίνουν γεύση στα υγρά του θνητού κορμιού μας.

Ο αδελφός του είναι μια ταινία για το πρόσωπο. Εκείνο που, όπως λένε, φιλοξενεί τον καθρέφτη της ψυχής: τα μάτια. Εκείνο που πάντα γυμνό, άντυτο νοτίζετε από τα δάκρυα της χαράς ή της λύπης. Η μορφή του είναι η μορφή της ταυτότητάς μας. Τα χαρακτηριστικά του είναι οι εκφράσεις του, η πιο αποτελεσματική πρόκληση να επικοινωνήσουμε, με τα ανοιχτά συναισθήματά μας, χωρίς λόγια ή μετάφραση. Ο Chéreau ακουμπά τα πρόσωπα των ηρώων του και τα αφουγκράζεται. Κάποια στιγμή δύο από αυτά αλλάζουν θέση. Ο Λίκ είναι ο ασθενής και ο Τομά ο υγιής. Σε ένα όνειρο, που πάλλεται στον υπνωτιστικό ρυθμό του Sleep της Marianne Faithfull που τραγουδά «…ash to ash, dust to dust». Η ίδια μελωδία και οι ίδιοι στίχοι ακούγονται μόνο μια φορά ακόμα. Στο τέλος. Όταν το πρόσωπο του Τομά υπάρχει πλέον μόνο στη μνήμη. Ίσως γιατί ο θάνατος είναι τόσο μυστηριώδης, ανεξήγητος, φαινομενικά αχρείαστος, απροσπέλαστος και αναπόσπαστο κομμάτι της ύπαρξής μας όσο τα όνειρα. Κάποια άλλη στιγμή δύο ακόμη πρόσωπα ενώνονται σε ένα και μοναδικό, ανεπανάληπτο φιλί. Ο Λικ και η σύντροφος του Τομά αγκαλιάζονται σφικτά και φιλιούνται ορμητικά, δίνοντας ο ένας δύναμη στον άλλο. Αυτοί οι κοντινοί άνθρωποι του μελλοθάνατου, που θα μείνουν πίσω, ζωντανοί, αλλαγμένοι, αντιμέτωποι με άγνωστες έως τώρα πτυχές του εαυτού τους τις οποίες μόλις ανακάλυψαν.

Ο αδελφός του είναι μια ταινία για τη ζωή.

Πηγή:

Ιωάννα Παπαγεωργίου, Οκτώβρης 2005, από το βιβλίο Patrice Chéreau, έκδοση του Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, 2005.

Brother’s Intimacy
(της Violeta Kovacsics)

[…] Δύο αδελφοί και μια αρρώστια. Ο αδελφός του είναι μια ταινία εξίσου αποκαλυπτική με τους χαρακτήρες τις. […] Η αρρώστια όχι μόνο συντρίβει τη ζωή του ασθενούς, αλλά διαφοροποιεί και τους πάντες γύρω του. Όσο έρχονται πιο κοντά σκιαγραφείτε η προσωπική ζωή του Λικ: η ζωή του με το φίλο του, τους γονείς του, οι αναμνήσεις του από την παιδική ηλικία με τον αδελφό του. Όσο βαθύτερος γίνεται ο χαρακτήρας τόσο βαθύτερο γίνεται και το βλέμμα του, και τα μάτια του Erc Caravaca σχηματίζουν δεσμό ανάμεσα στους δύο χαρακτήρες. Ο Λικ και ο Τομά παρουσιάζονται εξισωμένοι· παρ’ όλο που ο ένας εκφράζει την υγεία και ο άλλος την αρρώστια και οι δυο κινηματογραφούνται με την ίδια αποφασιστικότητα. Ο ένας είναι δυνατός, ο άλλος αδύναμος, ο ένας είναι ομοφυλόφιλος, ο άλλος ετεροφυλόφιλος· και οι δύο όμως είναι αδέλφια, και οι δύο είναι ο αδελφός του τού τίτλου της ταινίας.

[…] Στην ταινία Ο αδελφός του δεν υπάρχει ίχνος νοσηρότητας, υπάρχει όμως ένα αργό ξέσπασμα οικειότητας. Οι ζωές προβάλλονται υποκειμενικά, με τον ίδιο ρυθμό που ο Λικ και ο Τομά εδραιώνουν την εμπιστοσύνη τους ο ένας στον άλλο. Ο Λικ κρατά αμυντική στάση όταν ο αδελφός του τον ρωτά για τον φίλο του και προσπαθεί να κρατήσει το φίλο του μακριά από το νοσοκομείο και την αρρώστια του αδελφού του, αποφασισμένος να διατηρήσει τον ιδιωτικό χαρακτήρα της προσωπικής του ζωής. Εντέλει ο Λικ παίρνει την πρωτοβουλία και μιλά στον αδελφό του· δεν γίνονται μεγάλες αποκαλύψεις, απλώς μερικές εκμυστηρεύσεις και κάποιες αναμνήσεις. Όλοι χαρακτήρες λειτουργούν σαν γέφυρες ανάμεσα στον Λικ και τον Τομά. Το φιλί που δίνει ο Λικ στην κοπέλα του Τομά δεν είναι παρά ένας τρόπος για να έρθει πιο κοντά στον αδελφό του. Όσο αυτοί οι δύο έρχονται κοντύτερα, μπαίνουμε και εμείς στις ζωές τους.

Πηγή::

Violeta Kovacsics, Senses of cinema Ιούνιος 2004, μετ. Νάγια Οικονομοπούλου, από το βιβλίο Patrice Chéreau, έκδοση του Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, 2005.