«In the Name Of» (W imię…), μιὰ ταινία τῆς Małgorzata Szumowska

Ἡ στάση τοῦ χριστιανισμοῦ ἀπέναντι στὴν ὁμοφυλοφιλία μᾶς εἶναι γνωστὴ καὶ θεωροῦμε περιττό, –κυρίως ὅμως βαρετό– νὰ τριγυρνᾶμε γύρω ἀπὸ τὸ ἴδιο θέμα, γράφοντας ξανὰ καὶ ξανὰ τὰ ἴδια πράγματα. Οὔτως ἢ ἄλλως δὲν περιμένει κανεὶς ἀπὸ τὶς θρησκεῖες νὰ γίνουν ἐλαστικές, καὶ ἐκσυγχρονίζοντας τὰ δόγματά τους νὰ συμπεριλάβουν διαφορετικότητες στοὺς κόλπους τους. Ἂν θέλει κανεὶς ντὲ καὶ καλὰ νὰ προσαράξει σὲ αὐτοὺς τοὺς ἀπάνεμους κόλπους δὲν ἔχει παρὰ νὰ ἀκολουθήσει εὐλαβικὰ τὰ σιδερόφρακτα δόγματά τους, ἀρνούμενος τὸν ἴδιο τὸν ἑαυτό του· νὰ γίνει δηλαδὴ κάποιος ἄλλος ἔτσι ὥστε νὰ εἶναι ἀρεστὸς στοὺς ἀνὰ τὸν κόσμο ρασοφόρους, τηρώντας κατὰ γράμμα τὶς συμβουλές τους γιὰ σεξουαλικὴ ἀποχὴ καὶ μετάνοια, καὶ βέβαια νὰ ἀκολουθεῖ τὸ τελετουργικό τῶν δογμάτων τους.

Στὸν χριστιανισμό, μιὰ θρησκεία, ποὺ οὐσιαστικά, δημιούργησε ὁ Παῦλος καὶ ὄχι ὁ Χριστός –ὁ Χριστὸς πλάστηκε στὰ μέτρα ποὺ ὁ Παῦλος ἐπιθυμοῦσε προκειμένου νὰ ὀρθώσει πάνω του, γερὰ στερεωμένο, τὸ οἰκοδόμημα τοῦ χριστιανισμοῦ, ἔτσι ὅπως αὐτὸς τὸ ὀνειρευόταν–, ἡ ὁμοφυλοφιλία δὲν εἶναι ἀποδεκτή. Μπορεῖ βέβαια τὰ Εὐαγγέλια νὰ μὴν ἀναφέρουν οὔτε λέξη τοῦ Χριστοῦ κατὰ τὴς ὁμοφυλοφιλίας καὶ γενικὰ κατὰ τῶν ὁμοφυλόφιλων, ὅμως αὐτὸ δὲν φαίνεται νὰ πτόησε τὸν Παῦλο καὶ τοὺς Πατέρες τὶς ἐκκλησίας ποὺ στρώθηκαν οἱ ἴδιοι καὶ συνέγραψαν μόνοι τους τὰ κείμενα ποὺ τοὺς χρειάζονταν, «συμπληρώνοντας» τὰ Εὐαγγέλια – ὄχι ποὺ θὰ ἄφηναν τὸ θέμα ἀνέγγιχτο!

Στὸ δημιούργημα τοῦ χριστιανισμοῦ λοιπόν, δὲν μπορεῖ νὰ χωρέσουν ὅσοι δὲν εἶναι «φυσιολογικοί», –ἂν δὲν εἶναι νὰ ἀλλάξουν πάραυτα, μετανοώντας– καὶ ὅσοι δὲν ἀκολουθοῦν κατὰ γράμμα τὰς γραφάς του. Καὶ τί λένε αὐτὲς οἱ γραφές; Αἰ γραφαὶ οὐσιαστικὰ μᾶς λέμε νὰ ζοῦμε τὴ ζωή μας ἀρνούμενοι τὸν ἴδιο τὸν ἑαυτό μας, παίζοντας θέατρο σὰν καλοὶ ἠθοποιοί, καὶ νὰ σκύβουμε τὸ κεφάλι ὑποτασσόμενοι στὸ ἀφεντικό μας· εἴτε αὐτὸ εἶναι ὁ καλὸς Θεούλης τους, εἴτε ὁ ἐπίγειος ἀφέντης-δυνάστης ποὺ μᾶς πετάει ὡς ἀνταμοιβὴ γιὰ τὴν ὑποταγή μας, ἕνα ξεροκόμματο – καὶ βέβαια γιὰ τὴ σκληρὴ ἐργασία μας· μιὰ ἐργασία ποὺ τὸν ἔχει γεμίσει πλοῦτο! Διόλου τυχαῖο ποὺ ἡ ἐκκλησία δὲν συνηγόρησε, δὲν υποστηρίξετε καὶ δὲν παρακίνησε τὸν λαὸ σὲ καμιὰ ἐπανάσταση. Καμιά!! Καὶ μὴν ἀκοῦτε τὰ περὶ παρακινήσεως τοῦ Γένους ἀπὸ τοὺς παπάδες γιὰ τὸν ξεσηκωμὸ τὸ 1821 ποὺ διαβάζουμε στὰ σχολικά μας βιβλία, ἡ ἀλήθεια βρίσκεται πολὺ μακριά...

Δὲν εἶναι τυχαῖο τὸ ὅτι ἡ Βυζαντινὴ αὐτοκρατορία κατάφερε τόσα χρόνια νὰ σταθεῖ ὄρθια ἐφαρμόζοντας σταθερὰ τὸ δυαδικὸ σύστημα. Ἀπὸ τὴ μιὰ δηλαδὴ ὁ αὐτοκράτορας στὸν ὁποῖο ὀφείλει ὑποταγὴ τὸ σῶμα σου, καὶ ἀπὸ τὴν ἄλλη ὁ πατριάρχης στὸν ὁποῖο ὀφείλει ὑποταγὴ τὸ μυαλό σου, κυρίως ὅμως ἡ ψυχή σου. Καὶ ἄντε τώρα ἐσὺ νὰ κουνηθεῖς... Ἄψογη συνεργασία κράτους–ἐκκλησίας γιὰ τὴν ὕπνωση, τὴν ἐκμετάλλευση καὶ ἀφαίμαξη τοῦ κοσμάκη. Ἐξάλλου, μὴν λησμονοῦμε, πὼς τὸ ἐκμεταλλευτικὸ καπιταλιστικὸ σύστημα βαδίζει χρόνια καὶ χρόνια τώρα παρέα μὲ τὸν χριστιανισμὸ –εἴτε τὸν ἐξ ἀνατολῶν εἴτε τὸν δυτικό– πιασμένοι λὲς χεράκι–χεράκι... σὰν ἐρωτευμένα πιστουνάκια! Ἀλλὰ ὅλα αὐτὰ τὰ διερευνᾶ ὑπέροχα ἡ ὑπέροχη Λιλὴ ζωγράφου στὸ βιβλίο τῆς Ἀντιγνώση - Τὰ δεκανίκια τοῦ καπιταλισμοῦ, τὸ ὁποῖο καὶ ἀνεπιφύλακτα συνιστοῦμε...

Στοὺς κόλπους λοιπὸν τὶς ἐκκλησίας δὲν μποροῦν νὰ χωρέσουν οὶ ὁμοφυλόφιλοι. Πιθανὸν γιατὶ ἡ ἐκκλησία ἀγνοεῖ ὅτι ὁ δρόμος γιὰ τὶς πόρτες τοῦ παραδείσου της περνάει ἀναγκαστικὰ μέσα ἀπὸ τὶς πόρτες τῆς κόλασης, –γιὰ μὴν ποῦμε πὼς διασχίζει ὁλόκληρη τὴν κόλαση ἀπὸ τὴν μιά της ἄκρη ὣς τὴν ἄλλη– στὴν ὁποία τοὺς στέλνει κατευθείαν μὲ «σφραγισμένο» φύλλο πορείας· κυρίως ὅμως ἀγνοεῖ πὼς ἐκκλησία εἶναι τὸ σύνολο καὶ ὄχι ὄσους –καὶ ὅποιους– θέλουν οἱ ρασοφόροι της... Καὶ βέβαια μὴν λησμονοῦμε πὼς ὁ Χριστός, ὅπως σκιτσάρεται στὰ Εὐαγγέλια τουλάχιστον, δὲν ἔκανε παρέα μὲ κανέναν φεουδάρχη, ἱερέα ἢ πόλιτικὸ τῆς ἐποχῆς ἐκείνης ἀλλὰ προτιμοῦσε τὴ συντροφιὰ τοῦ κοσμάκη χωρὶς μάλιστα νὰ τοὺς διαχωρίζει μὲ βάση τὶς προτιμήσεις τους καὶ τὴν ταχτική τους στὸ κρεββάτι – βλέπε καὶ Μαρία Μαγδαληνή.

Ἀλλὰ κόλαση καὶ παράδεισος δὲν εἶναι παρὰ δυὸ φανταστικὰ ἑβραϊκὰ κτίσματα, ποὺ φτιάχτηκαν μάλιστα παράλληλα, σχεδιασμένα ἀπὸ Ἑβραίους ἀρχιτέκτονες, –πῆτε τους καὶ προφῆτες ἢ πατέρες τὸ ἴδιο κάνει–, μὲ σκοπὸ νὰ βάλουν τὸν κόσμο σὲ πρόγραμμα καὶ τάξη – μιὰ καὶ γνωρίζουμε τὸ πόσο δύσκολο εἶναι κάτι τέτοιο χωρὶς τὴ δημιουργία φόβου· ἂν δὲν σπείρεις φόβο δὲν κυβερνᾶς, πάει καὶ τελείωσε!! Τὴν ἀρχὴ βέβαια τοὺς εἶχε προσφέρει ὁ Πλάτων. – δὲν εἶναι διόλου τιχαῖο ποὺ ὅλο τὸ ἔργο τοῦ σημαντικότατου Ἕλληνα φιλοσόφου μᾶς διασώζεται ἐνῷ ἄλλων τὸ ἔφαγε τὸ μαῦρο σκοτάδι...

Ὅμως παρ᾿ ὅλ᾿ αὐτὰ ἀρκετοὶ ὁμοφυλόφιλοι ἐξακολουθοῦν νὰ θεωροῦν τοὺς ἑαυτούς τους πιστοὺς ὀπαδοὺς τοῦ χριστιανισμοῦ καὶ τῶν δοξασιῶν του, καί, βέβαια, ἂν ἔτσι αἰσθάνονται, ὀρθῶς πράτουν. Τώρα ἀπὸ τὴν ἄλλη, συλλογιέται κανεὶς πὼς ἡ πάλη, ἡ ἀγωνία, οἱ μετεωρισμοί, οἱ ἐσωτερικὲς συγκρούσεις καὶ γενικὰ τὸ μεταίχμιο στὸ ὁποῖο βρίσκεται ἕνα ἄτομο ποὺ θέλει νὰ ἀνήκει ἐκεῖ ποὺ δὲν τὸ θέλουν, δὲν ξέρουμε κατὰ πόσο βοηθᾶ στὸ νὰ ἀκολουθεῖ κανεὶς μιὰ θρησκεία ποὺ δὲν θὰ τὸν δεχθεῖ ποτὲ στοὺς κόλπους της παρὰ μόνο ἂν ἀλλάξει τὴν ἴδια του τὴ φύση, ἂν σταματήσει νὰ εἶναι αὐτὸ ποὺ γεννήθηκε, καὶ βέβαια μπορεῖ νὰ ἀναλογηστεῖ κανεὶς τὶ ψυχολογικὰ προβλήματα δημιουργοῦνται σὲ ἕνα ἄτομο ποὺ ζεῖ ὅλον αὐτὸν τὸν τραγέλαφο. Εἶναι σὰν νὰ θέλουν νὰ φορέσει τὸ ἀρνὶ λυκοτόμαρο καὶ νὰ εἰσέλθει στὸν ναό τους! - κυρίως ὅμως νὰ φαντασιώνεται πώς, φορώντας λυκοτόμαρο, ἔγινε πράγματι λύκος!!

Τώρα ἂν εἶσαι καὶ ὁμοφυλόφιλος καὶ ἱερωμένος τὴν ἔχεις πατήσει διπλά, ἀφοῦ εἶσαι ὑποχρεωμένος νὰ φορᾶς καθημερινὰ τοῦτο τὸ λυκοτόμαρο καὶ κυρίως νὰ προσέχεις νὰ μὴν ξεχαστεῖς καὶ βελάξεις, μιὰ καὶ ὡς «γνήσιος» λύκος, θὰ πρέπει συνέχεια μόνο νὰ οὐρλιάζεις!! Ἡ ὁμοφυλοφιλία βέβαια ὑπῆρχε πάντα στοὺς κόλπους τῆς ἐκκλησίας· καὶ μιλᾶμε βεβαίως γιὰ ὅλα ἀνεξαρτήτως τὰ δόγματα καὶ τὶς αἰρέσεις! Ὅμως αὐτὸ ἡ ἐκκλησία δὲν μπόρεσε νὰ τὸ «δεῖ» ποτέ, σκεπάζοντας τὸ θέμα καὶ μιλώντας πάντα γιὰ ἐξαίρεση ποὺ διευθετήθῃ, ὅπου αὐτὸ ἀναδυόταν διεκδικώντας τὴν ὕπαρξή του!

Αὐτὸ ἀκριβῶς συμβαίνει καὶ στὴν παρούσα ταινία τῆς Σουμόβσκα (Małgorzata Szumowska), ταινία ποὺ στάθηκε ἡ ἀφορμὴ γιὰ νὰ ξετυλίξουμε τὶς παραπάνω σκέψεις ποὺ σὲ καμιὰ περίπτωση δὲν θεωροῦμε κριτική, ἀλλὰ ἕνα ἐκτεταμένο κινηματογραφικὸ –καὶ ὄχι μόνο– σχόλιο μὲ ἀφορμὴ τὴ θέασή της – ἐξάλλου τὶς κριτικὲς τὶς ἀφήνουμε γιὰ τοὺς ἐπαγγελματίες κριτικοὺς οἱ ὁποῖοι γνωρίζουν ἀπὸ σινεμά, ἀλλά, δυστυχῶς, ἀγνοοῦν πολλὰ ἄλλα...

Ὁ Ἀντὰμ (Andrzej Chyra) λοιπὸν εἶναι ἕνας ἱερωμένος ποὺ συναντήθηκε κάπως ἀργὰ μὲ τὸν χριστιανισμό, ἀφοῦ, ὅπως ὁμολογεῖ, μόλις στὰ 21 του βρῆκε τὸν δρόμο γιὰ τὴν πίστη, σπούδασε ἱερέας καὶ μόλις πρὶν λίγες μέρες μετατέθηκε σὲ τούτη τὴν ἐνορία ἀπὸ κάποια ἄλλη ὅπου τελοῦσε τὰ ἱερατικά του καθήκοντα· ἐνορία ποὺ ἀναγκάστηκε νὰ ἐγκαταλείψει γιὰ λόγους ποὺ δὲν μᾶς γίνονται εὐθέως γνωστοί. Ἐδῶ, στὸ πανέμορφο τοῦτο ἐπαρχιακὸ τοπίο, ὁ Ἀντὰμ φροντίζει, καθοδηγεῖ καὶ ἐπιβλέπει μιὰ ὁμάδα ἐφήβων μὲ προβληματική, βίαιη συμπεριφορά, σὲ ἕνα ἰδιόμορφο ἵδρυμα–ἀναμορφωτήριο ποὺ λειτουργεῖ, πάντα ὑπὸ τὴν σκέπη τῆς ἐκκλησίας.

Ἡ κάμερα ἐπιμένει νὰ κινηματογραφεῖ ἀπὸ κοντὰ τὰ ἱδρωμένα κορμιὰ τῶν νεαρῶν, ἀτίθασων ἀγοριῶν καθὼς παίζουν ποδόσφαιρο, μπουγελώνονται, κολυμποῦν ἢ δουλεύουν σπάζοντας καὶ κουβαλώντας πέτρες, προκειμένου νὰ προχωρήσουν τὰ ἔργα περίφραξης τοῦ χώρου. Καὶ τούτη ἡ κινηματογράφηση δὲν εἶναι παρὰ τὸ μάτι τοῦ 45χρονου Ἀντάμ, ἀφοῦ τὸ δικό του δὲν μπορεῖ νὰ περιεργαστεῖ ἀνενόχλητο αὐτὰ τὰ ἱδρωμένα, γεμάτα ζωή, επιθυμητά κορμιά. Ἐπιπλέον, ἡ κάμερα στρέφεται στὴ φύση. Μιὰ φύση καλοκαιρινή, καρποφορούσα καὶ ὁλοζώντανη ποὺ σὲ συντρίβει μὲ τὶς μυρωδιές της καὶ τὴν ἀβάστασχτη ὀμορφιά της. Καὶ ἀναρωτιέται κανείς, πόσο μπορεῖ νὰ ἀντέξεις τὸν ἀλήτη καιρὸ ποὺ σὲ περιτριγυρίζει; – πῆτε τον καὶ ἔρωτα τὸ ἴδιο κάνει. Στὴ μέση λοιπὸν ὅλων αὐτῶν βρίσκεται ὁ Ἀντὰμ μὲ τὶς καλὰ κρυμμένες ἐπιθυμίες του νὰ ζεῖ τὸ προσωπικό του δράμα.

Τοῦτος ὁ πραγματικὰ προικισμένος μὲ ἐξαιρετικὲς ἱκανότητες ἱερέας, δὲν θὰ μπορέσει νὰ διαχειριστεῖ τὸ περιστατικὸ τῆς κρυπτομοφυλοφιλίας ἕνὸς ἀπὸ τὰ παιδιὰ ποὺ πέφτει στὴν ἀντίληψή του, καὶ ἔτσι νὰ τὸ βοηθήσει. Καὶ αὐτὸ γιατὶ τὸ πρόβλημα τοῦ μικροῦ, ποὺ δὲν εἶναι ἄλλο ἀπὸ τὸ φόβο του νὰ μὴ γίνει ἀντιληπτὴ ἀπὸ τὴν κοινότητα τῶν συνομηλίκων του ἡ σεξουαλική του προτίμηση, εἶναι καὶ τὸ πρόβλημα τοῦ Ἀντάμ. Ἔτσι, ἀφοῦ δὲν ἔχει δώσει λύση στὸ δικό του πρόβλημα, πῶς μπορεὶ νὰ δώσει λύση στὸν νεαρὸ ὁ ὁποῖος τοῦ τὸ ἐξομολογεῖται, ἀλλὰ καὶ ὁ ἴδιος γίνεται θεατῆς ὅταν ἕνα βράδυ τὸν τσακώνει νὰ συνουσιάζεται μὲ ἕναν νέο τρόφιμο ποὺ μόλις ἔχει καταφτάσει στὸ ἵδρυμα.

Ὅμως τὸ δράμα τοῦ Ἀντὰμ μεγεθύνεται ὅταν γνωρίζει τὸν Λούκας (Mateusz Kosciukiewicz), ἕναν νεαρὸ ἐργάτη. Ἡ ἔλξη του γι᾿ αὐτὸν τὸν νεαρό, ἂν καὶ ἀμοιβαία, μᾶς δίνεται ἀπὸ τὴ σκηνοθέτιδα μὲ τὸ σταγονόμετρο, καὶ αὐτὸ θέλοντας νὰ τονίσει τὴ στέρηση καὶ τὴν ἐγκράτεια πού, ὡς ἱερέας, ὀφείλει νὰ δείχνει – αὐτὸ ὑποδηλώνει καὶ τὸ συνεχόμενο τζόκιν στὸ ὁποῖο ὑποβάλλει τὸν ἑαυτό του ἀντὶ νὰ αὐτομαστιγωθεῖ ὅπως ἔπραταν οἱ καλόγεροι στὸν μεσαίωνα προκειμένου νὰ κατευνάσουν τὶς ὀρμές τους.

Ὅμως ὅτι δὲν τολμάει νὰ κάνει ὸ Ἀντάμ, ποὺ μεθυσμένος κλαψουρίζει στὴν ἀδελφή του πὼς ὅλη ἡ ζωή του εἶναι ἕνα δράμα, τὸ τολμάει ὁ βαθιὰ ἐρωτευμένος νεαρὸς ἐργάτης, σπάζοντας τὸ ἀράγιστο τοῦ τοίχου, ἐπιτρέποντας σὲ μιὰ ἀχτίδα φωτὸς νὰ εἰσέλθει ἀπὸ τὴ διανοιχθείσα χαραμάδα καὶ ἔτσι νὰ φωτίσει τὰ σκοτάδια τοῦ χώρου, ἀφήνοντας ἕνα αἰσιόδοξο μήνυμα πὼς τὴ ζωὴ ποὺ δὲν ἔζησαν -ἴσως- τώρα μπορεῖ νὰ τὴ ζήσουν.

Ἂν κάτι ἔχουμε νὰ προσάψουμε στὴ σκηνοθέτιδα αὐτὸ εἶναι πὼς ἀρνῆται νὰ σχολιάσει –ἂν καὶ τῆς δίνεται πρόσφορο ἔδαφος– τὴν ὑποκριτικὴ στάση τῆς καθολικῆς ἐκκλησίας, μιᾶς ἐκκλησίας ποὺ ὑποτίθεται πὼς ἀντιπροσωπεύει τὴ θρησκεία τῆς ἀγάπης, καὶ κατ᾿ ἐπέκταση τῆς τοπικῆς κοινωνίας, ποὺ ὡς φανατικοὶ ὀπαδοὶ τῆς θρησκείας τῆς ἀγάπης, δὲν ἔχουν παρὰ νὰ κάνουν πράξη τὸ σημαντικότατο μήνυμα τοῦ ἀγαπᾶτε ἀλλήλους· ἄπαντες ὅμως μᾶς παρουσιάζονται νὰ ἀρνοῦνται νὰ δοῦν καὶ νὰ κατανοήσουν τὸ γεγονὸς τῆς ἀμοιβαίας, καὶ κρατεὰς ὡς θανάτου, ἀγάπης δυὸ ἀνθρώπων, στρουθοκαμηλίζοντας.