gay ekfansi: "Tom of Finland", a film by Dome Karukoski

Σάββατο 21 Δεκεμβρίου 2019

"Tom of Finland", a film by Dome Karukoski

Tom of Finland, μιὰ ταινία τοῦ Ντὸμ Καρουκόσκι

Οἱ Φινλανδία, χώρα ποὺ αὐτοανακυρίχτηκε ἀνεξάρτητο κράτος μόλις τὸ 1917, μέσα στὴ σύγχυση ποὺ ἔφερε ἡ Ὀχτωβριανὴ ἐπανάσταση, ἔχει νὰ ἐπιδείξει μιὰ ἱστορία σύντομη –κάπου 700 ἐτῶν– ἀφοῦ οἱ μογγολικῆς καταγωγῆς Φίννοι, λαὸς ποὺ ἐγκαταστάθηκε ἐκεῖ ἐρχόμενος ἀπὸ τὴν περιοχὴ τοῦ Καυκάσου τὸν 11ο αἰώνα, καὶ ἀπὸ τὸν ὁποῖο ἀποτελεῖται σήμερα ὴ Φινλανδία, ἔδωσαν τὸ ὄνομά τους στὴ χώρα. Τὸ 1901 ἔγινε ὁ μεγάλος ξεσηκωμὸς τῶν Φινλανδῶν ποὺ χτύπησαν ἀνηλεῶς τοὺς Ρώσους, οἱ ὁποῖοι πανικόβλητοι τοὺς ἀφαίρεσαν τὸ Σύνταγμα ποὺ τοὺς ἔχαν δώσει. Ἀκολούθησε μάλιστα καὶ νέα κλιμάκωση καὶ ἔνταση τὸ 1905.

Τὸ 1939, καθὼς ὁ Β᾿ Παγκόμιος Πόλεμος ἦταν πρὸ τῶν πυλῶν, οἱ Σοβιετικοὶ πιὰ καὶ ὄχι οἱ Ρῶσοι, ζητοῦν ἀπὸ τοὺς Φινλανδοὺς νὰ τοὺς παραχωρήσουν ἐδάφη προκειμένου νὰ ἐγκαταστήσουν τὶς στρατιωτικές τους βάσεις. Οἱ Φινλανδοὶ ὅμως ἀρνοῦνται, ἔτσι οἱ Σοβιετικοὶ εἰσβάλλουν στὴ Φινλανδία καὶ τῆς ἐπιβάλλουν μιά –εὐνοϊκὴ γι᾿ αὐτήν– συνθήκη εἰρήνης. Καὶ ἐρχόμαστε στὸ 1941, χρονιὰ ποὺ οἱ Φινλανδοὶ συμμαχοῦν μὲ τὸν Χίτλερ καὶ εἰσβάλλουν στὴ Ρωσία. Ἡ ἥττα ὅμως τῆς ναζιστικῆς Γερμανίας ἀποτελεῖ, οὐσιαστικά, καὶ ἢττα τῆς Φινλανδίας, ποὺ θὰ ἀναγκαστεῖ, μετὰ τὸ πέρας τοῦ πολέμου νὰ ἐκχωρίσει στὴ ΕΣΣΔ τὰ ἀμφισβητούμενα ἐδάφη.

Ἡ παραπάνω συντομότατη ἀναφορά μας στὴν πρόσφατη ἱστορία τῆς Φινλανδίας ἀποτελεῖ καὶ ἕνα κομβικὸ σημεῖο προκειμένουνὰ δοῦμε τούτη τὴν ταινία, ἀφοῦ ἡ ἴδια ἡ ταινία τοποθετεῖται ἱστορικά, καὶ γενικὰ θὰ λέγαμε πὼς δὲν ἀγνοεῖ τὸ ἱστορικὸ πλαίσιο, πράγμα ποὺ συστηματικὰ βλέπουμε νὰ κάνουν ἀρκετὲς ταινίες τώρα πιά.

Ὁ Τούκο Λαακσόνεν (Touko Laaksonen), ὅπως ἦταν τὸ πραγματικό του ὄνομα –τὸ Tom Of Finland ἦταν τὸ καλλιτεχνικὸ ψευδώνυμο ποὺ ἐπέλεξε προκειμένου νὰ δημοσιεύσει τὸ ἔργο του– γεννήθηκε στὶς 8 Μαΐου τοῦ 1920, τρία χρόνια δηλαδὴ ἀφότου ἡ Φινλανδία αὐτοανακυρίχτηκε ἀνεξάρτητο κράτος. Ἡ οἰκογένειά του ἦταν μιὰ μεσοαστικὴ οἰκογένεια δασκάλων. Περισσότερα γιὰ τὴ βιογραφία τοῦ Tom Of Finland ὁ ἀναγνώστης μπορεῖ νὰ διαβάσει στὸ σχετικὸ ἀφιέρωμα τοῦ blog: (κλὶκ ἐδῶ).

Ὁ σκηνοθέτης Ντόμε Καρουκόσκι, εὔστοχα θὰ ἔλεγε κανείς, ἑστιάζει στὶς ἀπαγορεύσεις καὶ στὸ ἀνομολόγητο τῆς ὁμοερωτικῆς σεξουαλικῆς ἐπιθυμίας, ἀλλὰ καὶ στὸ γεγονὸς πὼς ἡ τέχνες ποὺ ἔχουν ὡς θεματική τους τέτοιες μορφὲς σεξουαλικότητας δὲν ἦταν μπορετὸ νὰ βροῦν τὸ δρόμο τους, προκειμένου νὰ συναντηθοῦν μὲ τὸ κοινό τους.

Ἡ ταινία, ἂν καὶ μᾶς παρουσιάζει τὴ στρατιωτικὴ περίοδο τοῦ Τοῦκο, τὴν περίοδο δηλαδὴ ποὺ ὑπηρέτησε τὴ στρατιωτική του θητεία, ἀρνῆται νὰ μᾶς ξεκαθαρίσει πὼς ὁ Τοῦκο ὑπηρετοῦσε στὸ πλευρὸ τῶν ναζί –καθ᾿ ὅλη τὴ διάρκειά της δὲν βλέπουμε οὔτε ἕναν ἀγκυλωτὸ σταυρό- μαχόμενος γιὰ ἕναν κόσμο ποὺ θὰ κυριαρχεῖ ὁ ὁλοκληρωτισμὸς καὶ ὁ φασισμός. Καὶ γνωρίζουμε βέβαια τὸ πῶς ἡ ναζιστικὴ Γερμανία τοῦ Χίτλερ φέρθηκε στοὺς ὁμοφυλόφιλους, συγκεντρώντάς τους στὰ στρατόπεδα τοῦ θανάτου, φορώντας τους τὸ ρὸζ τρίγωνο...

Ἀπὸ τὴν ἄλλη, μπορεῖ νὰ ἱσχυριστεῖ κανεὶς πώς, οὐσιαστικά, οὔτε καὶ ὁ ἴδιος ὁ Τοῦκο γνώριζε γιατὶ μάχονταν... καὶ σίγουρα ἀγνοοῦσε τὶς ναζιστικὲς ἐκκαθαρίσεις καὶ τὴ θανάτωση χιλιάδων ὁμοίων του, ἀλλὰ καὶ Ἑβραίων καὶ κομμουνιστῶν στὰ στρατόπεδα συγκέντρωσης. Ὰὐτὸ ἀκριβῶς ἐξυπηρετεῖ δραματουργικὰ καὶ τὸ γεγονὸς ποὺ τὸν στοιχειώνει· τὸ ὅτι σκότωσε ἐν ψυχρῶ ἕναν ὄμορφο Ρῶσο ἀλεξιπτωτιστή, τὴ στιγμὴ ποὺ αὐτὸς προσγειώθηκε, ἀπρόσμενα, μπρός του. Ὅμως ὁ πόλεμος δὲν γνωρίζει ἀπὸ συναισθηματισμούς. Μᾶς τὸ μαρτυράει ὸ Ποιητὴς τῶν Ποιητῶν, ὁ Ὅμηρος, ὅταν μᾶς λέει πὼς ὅλους τοὺς θερίζει ὁμοίως!

Ἐπιπλέον, σεναριογράφοι καὶ σκηνοθέτης ἀφήνουν ἀπέξω ἀπὸ τὴν ταινία τους τὴν φετιχιστικὴ ἐμμονὴ τοῦ Τοῦκο στὸ ναζισμό, ἀφοῦ σχεδὸν ὅλο τὸ ἔργο του φλερτάρει –εἰδωμένο ἀπὸ εἰκαστικὴ ἀπεικονιστικὴ γλώσσα πάντα– μὲ τὰ ἔργὰ τοῦ ναζισμοῦ – πέραν τοῦ γεγονότος ὅτι ὑιοθέτησε τὴ ναζιστικὴ ἀμφίεση καὶ στὸν κοινωνικό του βίο. Νὰ θυμήσουμε ἐν τάχη τὶς ἐκθέσεις παραστατικῆς ζωγραφικῆς ποὺ προωθοῦσε τὸ ναζιστικὸ καθεστῶς τοῦ Χίτλερ, παρουσιάζοντας παράλληλα ἐκθέσεις μὲ ἔργα μοντέρνων κινημάτων, ὅπως ὁ ἐξπρεσιονισμός, ὑπὸ τὸν τίτλο Ἐκφυλλισμένη Τέχνη. Ἀρνοῦνται ἐπίσης καὶ ἀποφεύγουν νὰ ἑρνημεύσουν, νὰ τονίσουν καὶ νὰ δείξουν τὴν καλλιτεχνικὴ τρέλλα, τὴν προκλητικότητα, κυρίως ὅμως τὸν ἄκρατο, τολμηρὸ ἐρωτισμὸ τῶν σχεδίων τοῦ Τοῦκο.

Ὁ σκηνοθέτης Ντόμε Καρουκόσκι, μὲ ἐπιμονὴ ὅμως, ἑστιάζει στὶς ἀνώνυμες, γρήγορες καὶ ἀγχωτικὲς συνευρέσεις τῶν ὁμοφυλόφιλων ποὺ πραγματοποιοῦνται σὲ πάρκα, τουαλέτες καὶ λέσχες, πάντα κάτω ἀπὸ τὸν φόβο μιᾶς ἀστυνομικῆς ἐφόδου, ἀλλὰ καὶ στὸ γεγονὸς τῆς δυσκολίας/ἀπαγόρευσης τῆς δημοσίευσης τῶν τολμηρῶν σχεδίων τοῦ συνεσταλμένου ἀλλὰ συνειδητοποιημένου καὶ παραγωγικότατου Τοῦρο, μέχρι τὴ στιγμὴ ποὺ αὐτὰ θὰ ἔρθουν στὴν Ἀμερική, ἡ ὁποία θὰ τὸν δοξάσει καὶ θὰ τὸν τοποθετήσει στὸ ψηλότερο βάρθρο τῆς gay εἰκονογραφίας. Ἐδῶ ἔγκειται τὸ ἐπιτυχημένο κομμάτι τῆς ταινίας του.

Ἀπὸ τὴ συννεφιασμένη, ὁμιχλώδη Φιλανδία, ὁ Τόμ, τώρα πιά, θὰ βρεθεῖ στὸν ξάστερο, καταγάλανο οὐρανὸ τῆς Ἀμερικῆς καὶ μετὰ ἀπὸ χρόνια ἀσφυξίας θὰ ἀναπνεύσει τὸν ἐλεύθερο ἀέρα της. Ὁ Τὸμ στάθηκε τυχερὸς μιὰ καὶ τὸ 1962 τὸ Ἀνώτατο Δικαστήριο ἀποποινικοποίησε τὸ ἀνδρικὸ γυμνό· ἀποφάνθηκε δηλαδὴ πὼς καλλιτέχνες ὁπως ὁ Τὸμ ἀλλὰ κυρίως φωτογράφοι μποροῦν νὰ δημοσιεύουν ἐλεύθερα φωτογραφίες καὶ σχέδια γυμνῶν ἀντρῶν, ἀφοῦ κάτι τέτοιο δὲν θεωροῦνταν ἄσεμνο πιά! Ἔτσι ἡ ζήτηση γιὰ δουλειὲς μὲ αὐτὴ τὴ θεματικὴ αὐξήθηκαν ἀπὸ περιοδικὰ ὅπως τὸ Beefcake.

Μέσα στὰ ἑπόμενα χρόνια τῆς δεκαετίας τοῦ ᾿70, μιὰ σειρὰ ἐκθέσεων στὸ Λὸς Ἄντζελες, Σὰν Φρανσίσκο καὶ Νέα Ὑόρκη, ἔκανε γνωστὸ τὸν ντροπαλὸ καλλιτέχνη τοῦ Ἐλσίνκι.

Ὅμως ἡ μοίρα δὲν ἔχει πεῖ τὸν τελευταῖο της λόγο, ἔτσι ὁ Τὸμ θὰ βρεθεῖ μέσα στὸν κυκλώνα τῆς ἐπιδημίας τοῦ αἰώνα, ποὺ ἀρχικὰ χτυπᾶ σκληρὰ τοὺς ὁμοφυλόφιλους στὶς πόλεις τῆς Ἀμερικῆς ἀλλὰ καὶ τὸ φιλικό του περιβάλλον, καὶ θὰ κατηγορηθεῖ πὼς μὲ τὰ χαρούμενα, ἐλεύθερα καὶ ἡδονιστικὰ σκίτσα του ἔφερε τὴ χαλάρωση τῶν ἠθῶν καὶ τὴν ἄρση τῆς ἐγκράτιας. Λὲς καὶ αὐτὰ περίμεναν οὶ Ἀμερικανοί!!

Ὅμως ὁ διαμορφωμένος ἀπὸ τὰ ἀσφυκτικὰ ἐρωτικὰ ἤθη, ἀρχικὰ συνεσταλμένος Τόμ, τώρα γνωρίζει γιατί πρέπει νά συνεχίσει νὰ σχεδιάζει τὶς «ἱερὲς» εἰκόνες του, ἀπτόητος...

Ἡ ταινία ἀποτελοῦσε τὴν ἐπίσημη συμμετοχὴ τῆς Φνιλανδίας στὰ Ὄσκαρ, χωρὶς νὰ τιμηθεῖ μὲ τὸ πολυπόθητο, χρυσὸ ἀγαλματίδιο.

Στοιχεῖα τῆς ταινίας:

Σκηνοθεσία: Ντὸμ Καρουκόσκι (Dome Karukoski)

Σενάριο: Ἀλέκσι Μπάρντι (Aleksi Bardy) κ.ἄ.

Φωτογραφία: Λάσε Φρανκ (Lasse Frank)

Μοντάζ: Χάρι Γλόνεν (Harri Ylönen)

Μουσική: Χίλντουρ Γκουοναντότιρ (Hildur Guðnadóttir)

Πρωταγωνιστούν: Πέκα Στρανγκ (Pekka Strang), Λόρι Τίκανεν (Lauri Tilkanen), Τζέσικα Γκραμπόφσκι (Jessica Grabowsky), κ.ἄ.

Διάρκεια: 116 λεπτά

Παραγωγή: Ἀλέκσι Μπάρντι, Μίια Χααβίστο (Miia Haavisto), Ἀνίκα Σάκσντορφ (Annika Sucksdorff)

Διανομή: Trianon Filmcenter

Χώρα: Φινλανδία, 2017