«Καβάφης» μια ταινία του Γιάννη Σμαραγδή (Cavafy, a film by Yannis Smaragdis)

 

 

Έγραψαν για την ταινία:

Αν μου ζητούν να συνοψίσω, με μια λέξη, τη βασική αρετή της ταινίας του Γιάννη Σμαραγδή Καβάφης, θα τόνιζα τη θεμελιώδη της αξιοπρέπεια… Αξιοπρέπεια που δεν σημαίνει υπακοή στις επιταγές και τις σκοπιμότητες ενός κοινωνικού κώδικα, όποιος και αν είναι αυτός, αλλά την ακαταπόνητη έμφαση στις εσωτερικές αλήθειες ενός μεγάλου ποιητή.

Με πραγματικά σπάνια λεπτότητα και ακρίβεια χειρισμών, ο Σμαραγδής κατάφερε να επινοήσει τις σκηνικές εκείνες εικόνες και τους αφηγηματικούς ρυθμούς που χρειάζονται για να μεταδώσει-υποβάλλοντας περισσότερο παρά περιγράφοντας-τα φευγαλέα νοήματα της τέχνης και της ζωής του Καβάφη. Η φιγούρα του ποιητή, αμίλητη, παρακολουθεί συνεχώς τόπους και πρόσωπα. Η ένταση του βλέμματός του τα λέει όλα – όπως και η φωνή που ακούγεται να διαβάζει τα ποιήματα, στα οποία η κάθε κατάσταση της πλοκής λειτουργεί ως αντικειμενική αντιστοιχία. Αυτά είναι πράγματα που μένουν ανεξίτηλα στη μνήμη του θεατή.

Τα λόγια που ο ιστορικός Καβάφης θα μπορούσε να είχε πει στη μια ή στην άλλη στιγμή της ζωής του, έχουν λιγότερη σημασία από τα λόγια που έβαλε στην ποίησή του. Εκεί, διαφυλαγμένα από τα απρόοπτα της Ιστορίας, αποτελούν τη φωνή και τη μορφή του πραγματικού Καβάφη.

Αυτή η θαυμάσια ταινία του Σμαραγδή μας βοηθά να οξύνουμε την όρασή μας και να εναρμονίσουμε την ακοή μας για να διακρίνουμε αυτή τη μορφή και να καταλάβουμε αυτή τη φωνή.

Καθηγ. Jose Paulo Paes, Βραζιλία

 

 

Ο Καβάφης του Γιάννη Σμαραγδή μια λυρική αναφορά στη ζωή του σημαντικού Έλληνα ποιητή Κ.Π. Καβάφη, είναι μια εξαίσια ταινία, χωρίς κανενός είδους συμβατική πλοκή ή αφηγηματικές εξάρσεις.

Στην όλο και σπανιότερη δημιουργία και προβολή ελληνικών ταινιών, αυτός ο τρυφερός, συχνά λυρικός στοχασμός αξίζει πραγματικά να προβάλλεται σε διεθνή φεστιβάλ κινηματογράφου και όχι μόνον. […]

Με εξαιρετικής ομορφιάς ζωγραφικές εικόνες, το έργο μιλάει για τα παιδικά χρόνια του Καβάφη στην Αλεξάνδρεια και, κυρίως, για την πολύπλοκη σχέση με τη μητέρα του […]

Ο Καβάφης είναι αφιερωμένος στο μεγάλο Έλληνα μουσικό Βαγγέλη Παπαθανασίου, του οποίου η υποβλητική μουσική έχει τεράστια συμβολή στη δημιουργία της ατμόσφαιρας της ταινίας.

Emmanuel Levy, Variety, 2-8 Δεκεμβρίου 1996

 

 

Το φιλμ Καβάφης περιγράφει τη ζωή του σπουδαίου Έλληνα ποιητή Κ.Π. Καβάφη, του οποίου ο Σμαραγδής δίνει ένα εντυπωσιακό όραμα της εκδηλωμένης ιδιαιτερότητάς του, που ο σκηνοθέτης χειρίζεται με μεγάλο σεβασμό και ανθρωπιά.

Οι υπέροχες εικόνες συναγωνίζονται με την θαυμαστή μουσική του Βαγγέλη Παπαθανασίου.

Ο τρόπος που ο σκηνοθέτης χρησιμοποιεί τον πρωταγωνιστή σαν είδος μάσκας –δεν προφέρει ούτε μια λέξη σε όλη την διάρκεια της ταινίας, μιλώντας σε off- απαιτεί από τον Δημήτρη Καταλειφό μια τεχνική έκφρασης μεγίστης ευθύνης, η οποία στέφεται με απόλυτο θρίαμβο.

Οι διαδοχικές σκηνές του μουσείου, που εκθειάζουν το κάλος, το κλασικό και το αγνό, σε αντίθεση με το χορό στη σπηλιά, εικόνα διονυσιακή και ξέφρενη, έχουν μια θαυμάσια πλαστικότητα.

Armando Rapallo, Εφημερίδα Clarin, Αργεντινή

 

 

Ο Σμαραγδής έκανε μια μνημειώδη ταινία που κατάφερε να μεταδώσει το άπειρο μέσα από το καθημερινό, δημιουργώντας βίαιες, αλλά με ευαισθησία, δονήσεις, σε κάθε κίνηση, σε κάθε χειρονομία, σε κάθε χρώμα, σε κάθε ήχο. Η σκηνοθεσία, με έναν αριστουργηματικό χειρισμό των πλάνων, είναι άμεμπτη ανά πάσα στιγμή –μια από τις πιο σημαντικές αρετές της ταινίας- και ακολουθεί το πνεύμα της κλασικής αναλογίας που ο δημιουργός επεδίωξε και κατάφερε να πετύχει.

Juan Pablo Neyret, Εφημερίδα Capitel, Αργεντινή 

 

 

Είναι το καλύτερο ελληνικό σινεμά που έχω δει τα τελευταία χρόνια, ακριβώς γιατί σέβεται τη γλώσσα των εικόνων και ιδίως γιατί δεικνύει τον τρόπο με τον οποίο η άψογη χρήση της, μπορεί να καταλήξει σ’ ένα οπτικό ποίημα… Ουσιαστικά ο τρόπος αφήγησης υιοθετεί ένα οραματικό προθανάτιο ταξίδι, γεμάτο συνειρμούς και αυθαιρεσίες που φτάνει από το κρεβάτι του ετοιμοθάνατου και αφασικού ποιητή: Είναι ένα είδος σύνοψης και οπτικής διαθήκης που αφορά στις επιλογές της ποιητικής έμπνευσης, στο πάθος της ελληνικότητας στους δισταγμούς, στις ενοχές και στις λογοκρισίες της αστικής ηθικής. Είναι ένα σχόλιο για τη μοναξιά του καλλιτέχνη αλλά και για τις αντιφάσεις του σε σχέση με την επιλογή των ηδονών. Είναι ακόμα μια προωθημένη πρόταση για την επικοινωνία μέσω των εικόνων και τις συναντήσεις, τις επαφές μέσω των βλεμμάτων πέραν του ορατού.

Αλέξης Ν. Δερμεντζόγλου, Εφημερίδα ΝΕΑ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ

 

 

Ποτέ σε προβολή ταινίας δεν ένοιωθα τόσο αμήχανος πριν σβήσουν τα φώτα της πλατείας. «Ούτε ψύλλος στον κόρφο του Σμαραγδή» σκεφτόμουν… Όσο και να πίστευα στις σπάνιες ικανότητες του Γιάννη , το ίδιο εγχείρημα μιας ταινίας για τον Καβάφη με τρόμαζε, ακινητοποιούσε την φαντασία μου…

Ποτέ σε προβολή ταινίας δεν ένοιωσα τόσο συγκινημένος όταν άναψαν ξανά τα φώτα της πλατείας. Το αριστούργημα του Σμαραγδή με είχε καθηλώσει. Άξιος! Άξιος! Άξιος!

Δημήτρης Μαυρίκιος, Σκηνοθέτης

Ο Γιάννης Σμαραγδής, στην πορεία της σκηνοθετικής του εξέλιξης, έχει καταπιαστεί με τη βιογραφία πολλές φορές. Στον Καβάφη, η απόδοση βασίζεται στη δραματοποίηση του ποιητικού του έργου, επιλέγοντας όχι στίχους που απλώς συνθέτουν δραματικά στοιχεία του βίου του ποιητή, αλλά περισσότερο εκείνους που αποδίδουν το όραμα και το βάθος μιας από τις σημαντικότερες παρουσίες στη ροή του ελληνικού πολιτισμού.

Η ιστορία του αρχίζει λίγο πριν από το τέλος της ζωής τού ποιητή στην Αλεξάνδρεια. Η πόλη, ο χώρος μυθικός, πλαίσιο και πηγή έμπνευσης για τον ποιητή, γίνεται στην ταινία το τέλειο σκηνικό που θα φιλοξενεί τις κυριότερες στιγμές της δημιουργικής του πορείας.

Η ταινία του Σμαραγδή αφορά μάλλον την ποίηση, το πνεύμα και το καβαφικό όραμα παρά το βίο του ποιητή και το επιτυγχάνει ξεπερνώντας το όρια της βιογραφίας ή της πιστής αναπαράστασης μιας εποχής.

Πέρα από το χρονικό μιας ζωής η ταινία Καβάφης αφηγείται το πάθος, τη μνήμη, τη δημιουργική έκφραση και το λυρισμό που ο Καβάφης έδωσε στην τέχνη.

Η ευαισθησία, ο ρυθμός, το αίσθημα που απορρέει από τους στίχους, γίνεται χρώμα, κίνηση και έκφραση, μετουσιώνοντας το λόγο σε εικόνα.

Η ταινία είναι αποτέλεσμα σκηνοθετικής ιδιοφυΐας, γιατί επιτυγχάνει την τέλεια απόδοση αυτών των στοιχείων που ο γραπτός λόγος του ποιητή αντλεί από τη γλώσσα μας και που ο Γιάννης Σμαραγδής αναπαράγει, μεταφράζοντάς τα σε κίνηση και φως.

Δημήτρης Εϊπίδης, Καλλιτεχνικός Διευθυντής Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης 

 

 

Βραβεία και συμμετοχές:

-Καλύτερης Μουσικής στον Βαγγέλη Παπαθανασίου στο Διεθνές Κινηματογραφικό Φεστιβάλ Βαλένθιας - Ισπανία 1997

-Καλύτερης Μουσικής στον Βαγγέλη Παπαθανασίου στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Γάνδης - Βέλγιο 1997

-Κρατικό βραβείο Καλύτερης Ταινίας 1997

-Κρατικό βραβείο Καλύτερης Σκηνοθεσίας 1997

-Κρατικό βραβείο 2ου γυναικείου ρόλου 1997

-Κρατικό βραβείο Καλύτερου μακιγιάζ 1997

-Επίσημη συμμετοχή στα Φεστιβάλ: Βερολίνου, Τορόντο, Λονδίνου, Σαν Φραντσίσκο, και σε 50 ακόμη Φεστιβάλ

-Η ταινία ήταν υποψήφια για τα Ευρωπαϊκά Βραβεία 1997

 

«Καβάφης» (Kavafy) trailer

«Καβάφης» (Kavafy), σκηνή από την ταινία

 

Η ταινία στο IMDb: Εδώ

Ιστοσελίδα για την ταινία: Εδώ