"Milk", μια ταινία του Γκας Βαν Σαντ ("Milk", a film by Gus Van Sant)

 

Τούτη η σπουδαία ταινία, του σπουδαίου Γκας Βαν Σαν (Gus Van Sant), αναφέρεται στα τελευταία χρόνια (1972-1978) της ζωής του Χάρβεϊ Μιλκ (Harvey Μilk), του πρώτου ανοιχτά ομοφυλόφιλου δημόσιου λειτουργού –ήταν δημοτικός σύμβουλος του Σαν Φρανσίσκο. Ακτιβιστής, φίλος, εραστής, πολιτικός, αγωνιστής, σύμβολο, πηγή έμπνευσης, ήρωας. Η ζωή του άλλαξε την ιστορία και το θάρρος του έσωσε ζωές. Η ταινία του Gus Van Sant για τη ζωή του Χάρβεϊ Μιλκ ξεκινά με ένα γεγονός, τη δολοφονία του Χάρβεϊ Μιλκ και του δημάρχου Τζορτζ Μοσκόνι (George Moscone) το 1978 στο Σαν Φρανσίσκο, από τον υπερσυντηρητικό Νταν Ουάιτ (Dan White).

Αλλά ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή.

Ποιος ήταν ο Harvey Milk

Αμερικανός πολιτικός, ο πρώτος εκλεγμένος ομοφυλόφιλος σε δημόσιο αξίωμα στην ιστορία της πολιτείας της Καλιφόρνιας. Η πολιτική και ο ακτιβισμός υπέρ των δικαιωμάτων των ομοφυλόφιλων πολιτών δεν ήταν ανέκαθεν το μέλημα του Μilk. Οι εμπειρίες του στην τότε συντηρητική αμερικανική κοινωνία τον ώθησαν να ασχοληθεί σοβαρά και να προσπαθήσει να καταφέρει να πετύχει «κάτι» απέναντι στη σκληρότητα της εποχής.

Μετά από μια νιότη γεμάτη περιπέτειες, ο Μilk μετακομίζει στο Σαν Φρανσίσκο και κατοικεί στην περιοχή Κάστρο μαζί με ένα μεγάλο κύμα ομοφυλοφίλων που μετακομίζει στην περιοχή από όλη την Αμερική. Εκεί, στη χίπικη ακμή του Σαν Φρανσίσκο και στην ιδιαίτερα αυξημένη δυναμική της περιοχής Κάστρο και του ομοφυλοφιλικού κινήματος γενικότερα, ο Μilk ανοίγει ένα μαγαζί με φωτογραφικό εξοπλισμό (το Castro Camera εξελίχθηκε σε έναν πυρήνα της γκέι κοινότητας του Σαν Φρανσίσκο αλλά και στο πολιτικό γραφείο του Μilk) και αρχίζει να ασχολείται με τα κοινά. Υποβάλλει τρεις φορές υποψηφιότητα χωρίς αποτέλεσμα. Οι ιδιαίτερες και πολύ θεατρικές πολιτικές καμπάνιες που σχεδίασε του χαρίζουν αρκετή δημοσιότητα και στο τέλος τα καταφέρνει. Το 1977 εκλέγεται στο συμβούλιο της Δημοτικής Αρχής του Σαν Φρανσίσκο. Στη θέση αυτή υπηρετεί για έντεκα μήνες και ευθύνεται για την ψήφιση ενός πολύπλοκου νομοσχεδίου υπέρ των δικαιωμάτων των ομοφυλοφίλων.

Στις 27 Νοεμβρίου το 1978 ο Harvey Μilk και ο δήμαρχος George Moscone δολοφονούνται εν ψυχρώ από τον Dan White, έναν πρώην αξιωματούχο της Δημοτικής Αρχής, ο οποίος είχε παραιτηθεί λίγο πριν και τώρα απαιτούσε πίσω τη δουλειά του.

Η ζωή του Harvey Μilk άλλαξε για πάντα τον τρόπο που ο δυτικός κόσμος αντιμετωπίζει την ομοφυλοφιλική κοινότητα. Η δουλειά του δεν τελειώνει όμως σε αυτό το επίπεδο. Αγωνίστηκε για τις μειονότητες, για τον τρόπο που ο δήμος μιας πόλης λειτουργεί και τον τρόπο που οι κοινότητες βοηθούν όσους είναι σε αδύναμη θέση. Το παράδειγμά του ενέπνευσε χιλιάδες ανθρώπους να διεκδικήσουν τα δικαιώματά τους.

H ταινία Milk, η οποία βγαίνει σήμερα στις ελληνικές αίθουσες, καταπιάνεται με τα τελευταία οχτώ χρόνια της ζωής του ήρωα. Την τελική του πορεία δηλαδή και τα γεγονότα που τον έκαναν σύμβολο της ομοφυλοφιλικής κοινότητας και όχι μόνο.

Πώς γεννήθηκε η ταινία

 Εμπνευστής της ταινίας είναι ο σεναριογράφος της Dustin Lance Black, γνωστός και από τη δουλειά του στην επιτυχημένη σειρά του καναλιού HBO Big Love. Παρακολουθεί το ντοκιμαντέρ για τη ζωή του Μilk (Τhe Times of Harvey Milk, 1984) κι έτσι γεννιέται η ιδέα μιας ταινίας για το συγκεκριμένο πρόσωπο. Όπως ο ίδιος θυμάται, «Παρακολούθησα το ντοκιμαντέρ όπου σε μια σκηνή ο Μilk κάνει μια ομιλία και λέει "Κάπου εδώ στο Ντε Μοΐνς ή το Σαν Αντόνιο -απ' όπου κατάγομαι κι εγώ- υπάρχει ένας ομοφυλόφιλος που μπορεί να ανοίξει μια εφημερίδα που να γράφει "Ομοφυλόφιλος εκλέχθηκε στο Σαν Φρανσίσκο" και να ξέρει πως υπάρχει ελπίδα για έναν καλύτερο κόσμο, ελπίδα για ένα καλύτερο αύριο". Μόλις διάβασα αυτό ξέσπασα σε δάκρυα γιατί ήμουν κι εγώ σαν αυτό το παιδί και η ομιλία με γέμιζε με ελπίδα. Ο Milk έλεγε στην ουσία πως όχι μόνο είστε κανονικοί αλλά έχετε και τη δυνατότητα να κάνετε μεγάλα πράγματα στη ζωή σας. Αυτή ήταν μια πολύ δύσκολη περίοδος για την ομοφυλοφιλική κοινότητα με την κρίση του AIDS. Τότε ήταν που σκέφτηκα πως ήταν η καλύτερη στιγμή να πούμε την ιστορία του Milk, να ξαναδώσουμε το μήνυμα».

Έκτοτε η ιδέα δεν τον εγκατέλειψε ποτέ. Άρχισε να κάνει προσωπική έρευνα αφού δεν επιθυμούσε να βασιστεί σε καμία προηγούμενη πηγή πληροφοριών για τη ζωή του Milk. Επρόκειτο για ένα γιγαντιαίο project, το οποίο όμως τον αντάμειψε με μια άριστη γνώση των γεγονότων που καθόρισαν τη ζωή του Milk αλλά και βαθύτατη κατανόηση των πράξεων και του «κόσμου» του. Σημαντική προσθήκη ήταν το λεπτομερέστατο ημερολόγιο που κρατούσε ο Michael Wong, πολιτικός σύμβουλος του Harvey Milk. Ο Wong παρέδωσε το ημερολόγιο στον Black και έτσι ο σεναριογράφος κατάφερε να χαρτογραφήσει όχι μόνο την προσωπική ιστορία του Milk αλλά και την πολιτική του στρατηγική. 

 

Ο σκηνοθέτης

Δεν χρειάστηκαν και πολλές προσπάθειες για να πειστεί ο σκηνοθέτης Gus Van Sant να αναλάβει την ταινία: «Το ντοκιμαντέρ για τη ζωή του Harvey Milk έβαλε τον πήχη πολύ ψηλά. Παρ' όλα αυτά, ένιωθα πως μια κινηματογραφική απεικόνιση της ζωής του θα ήταν μια αξιόλογη συνέχεια. Γνώριζα την ιστορία του Milk από πριν και πίστευα πως υπήρχε μια δυσκολία να την αφηγηθεί κανείς εξαιτίας της πολύπλοκης δομής της ζωής του Milk και των ιστοριών όλων των ανθρώπων που σχετίζονταν με αυτόν και είχαν απόλυτη σχέση με την εξέλιξη της ζωής του. Ο Lance κατόρθωσε να γράψει ένα απλό σενάριο, το οποίο δίνει μεγάλη σημασία στην πολιτική προσέγγιση παρά στις καθημερινές ιστορίες των ηρώων».

Ο σκηνοθέτης ανέθεσε την κινηματογράφηση της ταινίας στο μόνιμο συνεργάτη του Harry Savvides. Ο Savvides έχει εργαστεί με τον Van Sant στις ταινίες Gerry, Elephant και Last Days αλλά και με άλλους σημαντικούς σκηνοθέτες του Χόλιγουντ όπως ο Ridley Scot στην ταινία American Gangster. Oι δυο τους εργάστηκαν με το δικό τους πειραματικό τρόπο και προσπάθησαν να δώσουν μια αληθινή εικόνα του Σαν Φρανσίσκο των ‘70s. Και το κατάφεραν... Παρακολουθώντας την ταινία, αισθάνεται κανείς πως είναι μέρος ενός γεγονότος που συμβαίνει τώρα και όχι ενός ιστορικού γεγονότος που συνέβη πολλά χρόνια πριν.

Ο Penn είναι ο Μilk

Ήταν η πρώτη επιλογή της παραγωγής. Όπως δηλώνει ο παραγωγός Bruce Cohen: «Ο Sean Penn έχει ένα μοναδικό τρόπο να "κατακτά" ένα χαρακτήρα και να το καθιστά αδύνατο για τον θεατή να βρει μέσα στο ρόλο στοιχεία προσωπικά του». Ο Penn αποδέχτηκε αμέσως την πρόταση και ζήτησε επιβεβαιώσεις από τους παραγωγούς πως η ταινία θα ακολουθήσει μια ρεαλιστική προσέγγιση όσον αφορά τη ζωή του Milk. Από τη μέρα που ανέλαβε το ρόλο έκανε τεράστιες προσπάθειες να αφομοιώσει τη ζωή του χαρακτήρα που θα απέδιδε. Μέρα με τη μέρα ο Sean Penn θύμιζε όλο και πιο πολύ σε όλους τον αληθινό Harvey Milk.

Mέσα από τα δικά του λόγια ο σημαντικός ηθοποιός δήλωσε για την ταινία: «Δεν υπήρχε μόνο ένα εξαιρετικό σενάριο για να μας καθοδηγεί αλλά και ένας γιγαντιαίος όγκος αρχειακού υλικού. Ερωτεύτηκα αμέσως τον Harvey Milk, την προσωπικότητά του, το πνεύμα του. Η ιστορία του άλλαξε τον τρόπο που σκέφτομαι ως ηθοποιός».

Τα γυρίσματα

Η ταινία γυρίστηκε εξ ολοκλήρου στο Σαν Φρανσίσκο. Για την παραγωγή δεν υπήρχε άλλη επιλογή. «Το πνεύμα και η ενέργεια της ταινίας οφείλονται στην πόλη του Σαν Φρανσίσκο» λέει ο Dustin Lance Black. «Η ταινία έγινε με το σωστό τρόπο στη σωστή τοποθεσία, η ιστορία του Harvey Milk άλλαξε το Σαν Φρανσίσκο για πάντα. Είναι άρρηκτα δεμένη με την πόλη».

Ο δήμαρχος της πόλης συνεργάστηκε στενά με την παραγωγή και τους έδωσε όλες τις διευκολύνσεις για ελεύθερη πρόσβαση στο χώρο. Όλες οι σκηνές που διαδραματίζονται στο δημαρχείο έχουν γυριστεί στο πραγματικό κτίριο, εκτός από αυτές στο γραφείο του Δημάρχου. Αν και ο δήμαρχος είχε προσφέρει το γραφείο του, οι άνθρωποι της παραγωγής αρνήθηκαν ευγενικά, γνωρίζοντας πως η πόλη τον έχει απόλυτη ανάγκη να βρίσκεται στο γραφείο του καθημερινά!

Στις 8 Φεβρουαρίου του 2008 γυρίστηκε μια από τις σημαντικότερες σκηνές του έργου. Επρόκειτο για μια αναβίωση της ειρηνικής πορείας με κεριά που έγινε σε ένδειξη διαμαρτυρίας για τις άδικες δολοφονίες των Milk και Μoscone. Δεκάδες χιλιάδες κόσμου -ανεξαρτήτως σεξουαλικής προτίμησης- ενώθηκαν στους δρόμους του Σαν Φρανσίσκο και έδειξαν την αντίδραση τους. Η παραγωγή κατόρθωσε να μαζέψει ένα τεράστιο πλήθος ανθρώπων για την αναβίωση της σκηνής. Είναι πολύ συγκινητική η πληροφορία πως ένας μεγάλος αριθμός ατόμων που ήταν εκεί το συγκεκριμένο βράδυ συμμετείχε και στην αληθινή πορεία 30 χρόνια πριν. Χαρακτηριστική ήταν η δήλωση του παραγωγού της ταινίας Michael London: «Εκείνο το βράδυ ήταν λες και ο χρόνος σταμάτησε για το Σαν Φρανσίσκο, τριάντα χρόνια πριν. Το πλήθος ξεχείλιζε από παντού. Και δεν ήταν μόνο άνθρωποι που ήθελαν απλώς να συμμετέχουν στην ταινία. Από τη στιγμή που άρχισαν να περπατούν και οι κάμερες να γυρίζουν, ένιωθες τον πραγματικό λόγο που βρίσκονταν εκεί. Μπορούσες να καταλάβεις την αίσθηση της απώλειας που ένιωθαν. Αυτό το εισέπραξαν και οι ηθοποιοί».

Scott Smith και Harvey Milk, φωτογραφία Marc Cohen

Castro Camera, το μαγαζί του Harvey Milk

Το μαγαζί με φωτογραφικό εξοπλισμό που λειτουργούσε ο Harvey Milk ήταν ένα βασικό στοιχείο στα γυρίσματα της ταινίας. Το συγκεκριμένο μέρος υπήρξε ο πυρήνας της πολιτικής καριέρας του Milk. Εδώ, καθημερινά συναντιόταν με φίλους, καλλιτέχνες, ακτιβιστές και μέσα από την καθημερινότητα αυτή καθόριζε τον τρόπο που θα δρούσε αργότερα στην πολιτική του ζωή. Μερικές από τις σημαντικότερες σκηνές στην ταινία πραγματοποιήθηκαν εδώ. Η παραγωγή επέλεξε να το ζωντανέψει σκηνογραφικά στην ίδια τοποθεσία όπου βρισκόταν το αρχικό, στην οδό Κάστρο, αρ. 575. Αφού συμφώνησε με τους τωρινούς ιδιοκτήτες, η ομάδα σκηνογράφων του Milk μετέτρεψαν το κατάστημα ακριβώς σε αυτό που ήταν στα ‘70s. Η ακρίβεια στη μεταφορά ήταν μνημειώδης. Χρησιμοποιώντας υλικό από φωτογραφικά αρχεία, έπιπλα και στοιχεία που υπήρχαν ακόμη αλλά και άλλα, τα οποία χρειάστηκε να δημιουργήσουν από την αρχή, η δημιουργική ομάδα της ταινίας αναβίωσε ολοκληρωτικά όχι μόνο το κατάστημα του Harvey Milk αλλά και όλες τις προσόψεις των κτιρίων στο συγκεκριμένο τετράγωνο, ούτως ώστε να ταιριάζουν απολύτως με αυτές που υπήρχαν το 1970. Για τους ανθρώπους που σύχναζαν στο πραγματικό Castro Camera η αναβίωση ήταν συγκινητική. Η επίσκεψη στο σκηνικό του Castro Camera ήταν ένα γλυκόπικρο ταξίδι στο χρόνο και στις στιγμές που καθόρισαν τη μετέπειτα ζωή τους. 

Πηγή:

---

LIFO, 15.1.2009

© fhoto 2008 - Universal Studios 

 

MILK Trailer

Η ταινία στο IMDb: Εδώ

Η ταινία στη Βικιπαίδεια: Εδώ