gay ekfansi: Σεβαστιανός (Sebastiane, 1976), μια ταινία του Ντέρεκ Τζάρμαν (Derek Jarman)

Τρίτη 30 Αυγούστου 2011

Σεβαστιανός (Sebastiane, 1976), μια ταινία του Ντέρεκ Τζάρμαν (Derek Jarman)

Πρόκειται για την πρώτη μεγάλου μήκους ταινία του ρηξικέλευθου Ντέρεκ Τζάρμαν (Derek Jarman), που τάραξε τα λιμνάζοντα νερά του αγγλικού και γενικότερα του διεθνή κινηματογράφου, αλλά και η πρώτη φορά που ο Brian Eno συνθέτει μουσική για τον κινηματόγραφο. Ως τότε ο Τζάρμαν, εκτός από τις μικρού μήκους ταινίες, είχε εργαστεί ως σκηνογράφος πράγμα που μαρτυρά η υψηλή αισθητική τούτης της ταινίας.

Ο Σεβαστιανός (Sebastiane, 1976), είναι μια ποιητική ταινία και ένα ορόσημο του gay κινηματογράφου. Η ιστορία της ταινίας –αν και είναι κουτό να μιλάμε για ιστορίες στις ταινίες του Τζάρμαν- αναφέρεται στον Σεβαστιανό, διοικητή της προσωπικής φρουράς του αυτοκράτορα Διοκλητιανού, ο οποίος αργότερα αγιοποιήθηκε αφού ασπάστηκε το χριστιανισμό και μαρτύρησε γι’ αυτή του την επιλογή. Ο Άγιος πλέον Σεβαστιανός αποτέλεσε μια διαρκή εικόνα έμπνευσης στο χώρο των τεχνών δίνοντας αριστουργήματα κατά την περίοδο της αναγεννησιακής ζωγραφικής αλλά και της σύγχρονης τέχνης.

Στην ταινία, ο Σεβαστιανός είναι διοικητής της προσωπικής φρουράς του αυτοκράτορα Διοκλητιανού. Θα ασπαστεί το χριστιανισμό ή τέλος πάντων αυτό που πιστεύει ότι είναι η νέα θρησκεία, έτσι πέφτει σε δυσμένεια και εξορίζεται ως απλός στρατιώτης σε απομακρυσμένο φυλάκιο της αυτοκρατορίας που, παρέα με καμιά δεκαριά άντρες περνούν τον καιρό τους νωχελικά. Μεταξύ των ανδρών ξεχωρίζει ο χαρακτήρας του χωριάτη Μάξιμου, του αυλητή Ιουστίνου και του διοικητή του φυλακίου Σεβήρου. Ο Σεβαστιανός δέχεται την ερωτική πολιορκία του Σεβήρου. Αρνούμενος να συμμετέχει σε γυμνάσια και λατρείες ειδώλων γίνεται στόχος, μάταια ο Ιουστίνος, ερωτευμένος κρυφά και αυτός μαζί του, θα προσπαθήσει να τον προστατεύσει. Όταν στο τέλος θα αρνηθεί τον έρωτα του Σεβήρου αυτός θα διατάξει την εκτέλεσή του.

Ο Τζάρμαν ακόμα και σε αυτή την πρώτη του ταινία πρωτοπορεί, αδιαφορώντας για την ιστορία, αφού ο Σεβαστιανός ποτέ δεν ήταν εξόριστος σε απομακρυσμένο φυλάκιο, και στην ουσία δεν πέθανε από το μαρτύριο με τα βέλη, αλλά πιθανόν από μια δεύτερη εκτέλεση με ρόπαλα. Γυρισμένη εξ ολοκλήρου στη Σαρδηνία, ο Τζάρμαν ειρωνεύεται τα χολιγουντιανά έπη των αμύθητων προϋπολογισμών που παρουσιάζουν τους στρατιώτες με ξίφη, ασπίδες και σανδάλια. Ο προϋπολογισμός της ταινίας δεν ξεπέρασε τις 25.000 λύρες, (45.000 δολάρια) τη στιγμή που το κόστος για μια τυπική χολιγουντιανή ταινία την ίδια περίοδο ήταν 12 εκατομμύρια δολάρια. Στην πραγματικότητα, οι στυλιστικές ρίζες της ταινίας μπορεί να αναζητηθούν στα σπουδαία φιλμ του Παζολίνι, Οιδίπους Τύραννος και Μήδεια. Οι διάλογοι επίσης είναι στα λατινικά με αγγλικούς υπότιτλους.

Το όλο ζήτημα είναι αν η ταινία θέτει τα σωστά ερωτήματα που θα ανοίξουν το διάλογο πάνω στη θεματική της, που δεν είναι άλλη από το πώς ένας άνθρωπος με βαθιά γνώση της ελληνορωμαϊκής παράδοσης μπορεί να ενστερνιστεί το χριστιανισμό, την ιουδαϊκή ηθική δηλαδή που στην ουσία υιοθέτησε ο χριστιανισμός, μεταφέροντάς την ακέραια σε όλο το διάβα του, ή θα την μπολιάσει με τα στοιχεία της μέχρι τώρα θρησκείας του. Έτσι γεννιέται το ερώτημα, αν ο Σεβαστιανός αποδέχεται την χριστιανική πίστη έτσι όπως αυτή έχει χαραχτεί από τους πατέρες, ή προσπαθεί να την μεταγράψει σε μια δική του προσωπική εκδοχή, μην ξεχνώντας τις ελληνορωμαϊκές ρίζες του. Γιατί πως είναι δυνατόν για παράδειγμα να δεχθεί την άρνηση της σωματικής επαφής, του έρωτα δηλαδή, που προτείνει η νέα θρησκεία φοβερίζοντας τον κόσμο με τιμωρίες σε κολάσεις, τάζοντας από την άλλη παραδείσους για τους εγκρατείς. Μην ξεχνάμε ότι η λέξη αμαρτία, λέξη άγνωστη στην αρχαία Ελλάδα, μας ήρθε με το χριστιανισμό, εδώ πρέπει να σημειώσουμε την ρήση του μεγάλου Μάνου Χατζιδάκι που είχε προτείνει για τον τελευταίο του δίσκο πάνω σε ποίηση Ντίνου Χριστανόπουλου τον τίτλο «Η αμαρτία είναι βυζαντινή και ο έρωτας αρχαίος». Αλλά ο Σεβαστιανός του Τζάρμαν γνωρίζει πολύ καλά ότι η φύση του ανθρώπου είναι ερωτική και κανείς, ούτε θεός ούτε άνθρωπος δεν θα καταφέρει να την αλλάξει, όσοι μεσαίωνες και αν διατρέξουν την ανθρωπότητα. Εξάλλου είναι γνωστές οι διώξεις και οι σφαγές των ειδωλολατρών από τους νεοφώτιστους χριστιανούς μόλις αυτοί ανέλαβαν ως επίσημη θρησκεία του κράτους, άλλο που η ιστορία γράφεται πάντα από τους νικητές, οπότε μην περιμένετε εσείς ή τα παιδιά σας να τα διδαχτούν αυτά στα σχολειά μας.

Ο Τζάρμαν τεχνηέντως αποφεύγει αυτό τον σκόπελο προτιμώντας να θέσει το πρόβλημα με άλλο τρόπο, μιλώντας για τα δικαιώματα των ομοφυλόφιλων, την αποδοχή τους από το κοινωνικό σύνολο αλλά και την ανάγκη του πλανήτης μας για πολυχρωμία. Κάπου ο Σεβαστιανός ατενίζοντας τον ουρανό λέει: «ομορφιά είναι που έκανε όλα τα χρώματα διαφορετικά ....» περιγράφοντας το όραμά του για τον Θεό. Έτσι, ο Τζάρμαν, βάζει τους άνδρες του γυμνούς, με το δικό του χρώμα ο καθένας, να περιφέρονται σε έναν καθαρόαιμο ανδρικό κόσμο, ονειρικό, αλλά και ονειρεμένο, όμορφο αλλά και τραχύ, ερωτικό αλλά και βίαιο. Στην τελική σκηνή της η ταινία μοιάζει σαν βίωμα του δημιουργού της.

Ο Τζάρμαν με μαεστρία «ζωγραφίζει» την δική του ιστορία, του δικού του Σεβαστιανού, στο πρόσωπο του οποίου βλέπει όλους τους καταπιεσμένους ανθρώπους της γης που θέλουν να εκφράσουν ελεύθερα τις προτιμήσεις τους, είτε αυτές είναι θρησκευτικές, είτε σεξουαλικές, είτε ιδεολογικές. Να εκφράσουν ελεύθερα τα πιστεύω τους, να λατρέψουν τους θεούς τους, να ζήσουν τη ζωή που αυτοί θέλουν, απαγκιστρωμένοι από τα πρέπει, και όχι τη ζωή που οι άλλοι θέλουν γι’ αυτούς.

Η ομοερωτική φύση της ταινίας σε καμιά περίπτωση δεν προσβάλει το θεατή, αφού ο ιδιοφυής δημιουργός της με θάρρος και ειλικρίνεια, μας μιλάει για αληθοφάνεια, αγάπη, ελευθερία, ισότητα, συντροφικότητα, επιθυμία, έρωτα...

Σημείωση