gay ekfansi: Η Ομοφυλοφιλική Υπερηφάνεια (Gay Pride) και η Ιστορία της

Τετάρτη 17 Αυγούστου 2011

Η Ομοφυλοφιλική Υπερηφάνεια (Gay Pride) και η Ιστορία της

Αντί προλόγου

Ο όρος Gay Pride είναι διεθνής, στα ελληνικά μπορεί να αποδοθεί ως Ομοφυλοφιλική Υπερηφάνεια. Παγκοσμίως με τον όρο αυτό εννοούμε μία σειρά εκδηλώσεων που μπορεί να περιλαμβάνουν από απλές συγκεντρώσεις μέχρι παρελάσεις, άρματα και πάρτι, από άτομα τα οποία διαδηλώνουν δημόσια την υπερηφάνεια για τη σεξουαλική τους ταυτότητα, υπερηφάνεια που κάθε άτομο πρέπει να αισθάνεται, ενώ γιορτάζεται ανοιχτά η διαφορετικότητα και η κουλτούρα τους. Παράλληλα οι εκδηλώσεις αυτές αποτελούν και μια μορφή διεκδικήσεων από την συγκεκριμένη κοινωνική ομάδα, με κύριο στόχο την εξουδετέρωση των αρνητικών στερεοτύπων στην οποία είναι εγκλωβισμένη η σκέψη και πρακτική πολλών ανθρώπων. Αλλά ας δούμε λίγο τα πράγματα από την αρχή.

To δημοφιλές gay μπαρ Stonewall Inn στη Νέα Υόρκη, όπου άρχισαν τα γεγονότα

Τα γεγονότα του μπαρ Stonewall στη Νέα Υόρκη

Η αφετηρία του Gay Pride είναι μία επέτειος μνήμης, απέναντι σ' ένα περιστατικό που συνέβη στη Νέα Υόρκη στις 28 Ιουνίου 1969. Τις πρώτες πρωινές ώρες της 28 Ιουνίου 1969, στο Stonewall Inn, ένα δημοφιλές γκέι κλαμπ στην οδό Christopher στο Greenwich Village της Νέας Υόρκης, υπήρξε εισβολή από βαριά οπλισμένους άνδρες των ειδικών δυνάμεων, με πρόφαση την παράνομη πώληση οινοπνεύματος. Ουσιαστικά αυτό ήταν η αφορμή, αφού τα στοιχεία μιλάνε για μια σειρά αλλεπάλληλων επιδρομών σε ανάλογα μπαρ της περιοχής κι ενώ η γενική παρενόχληση των ομοφυλόφιλων και τρανσεξουαλικών ατόμων είχαν καταντήσει ρουτίνα. Μέσα στην ίδια εβδομάδα το Stonewall Inn γινόταν στόχος για δεύτερη φορά.

Ούτε λίγο ούτε πολύ οι άντρες της αστυνομίας συγκέντρωσαν 200 θαμώνες του κλαμπ για έλεγχο στοιχείων. Τελικά επέτρεψαν στους περισσότερους να φύγουν, και έθεσαν υπό κράτηση το προσωπικό του κλαμπ, και μαζί τους τρεις drag queen και δύο τρανσέξουαλ.
Οι συλλήψεις και η βία που προηγήθηκε και συνεχίζονταν αμείωτη μπρος στα μάτια τους, εξαγρίωσαν τον κόσμο που βρισκόταν έξω από το μπαρ, οι οποίοι βλέποντας να κλείνουν στα οχήματα της αστυνομίας που μόλις είχαν καταφτάσει, το προσωπικό μαζί με τις drag queen και τις τρανσέξουαλ, επιτέθηκαν σε αυτά με πέτρες, μπουκάλια, ακόμη και δοχεία απορριμάτων. Στη συνέχεια μαζεύτηκε πλήθος κόσμου, κυρίως νέοι, για να διαμαρτυρηθεί, με αποτέλεσμα οι συγκρούσεις με την αστυνομία να συνεχιστούν αμείωτες για τις επόμενες μέρες αλλά και νύχτες.

Τον επόμενο μήνα οι gay ακτιβιστές κυκλοφόρησαν φυλλάδια, απαιτώντας μια μαζική «συγκέντρωση για την ομοφυλοφιλική απελευθέρωση». Η συμμαχία που σχηματίστηκε από τη συνεδρίαση υιοθέτησε την ονομασία «Gay Απελευθερωτικό Μέτωπο» (Gay Liberation Front). Ανάμεσα στις διεκδικήσεις της ήταν να σταματήσει η παρενόχληση από την αστυνομία, η προστασία στον εργασιακό χώρο, η ανάκληση των νόμων περί σοδομισμού και η θέσπιση νομοθεσίας κατά των διακρίσεων. Ακολουθούσαν και άλλα συλλαλητήρια διαμαρτυρίας και δημιουργήθηκαν οργανώσεις για τα δικαιώματα των ομοφυλόφιλων και λεσβιών σε όλες τις Ηνωμένες Πολιτείες. Αυτό θεωρήθηκε το πρώτο σύγχρονο gay κίνημα.

Τον επόμενο χρόνο πραγματοποιήθηκε η «πορεία για στο Stonewall» σε ανάμνηση του γεγονότος και συγχρόνως σαν διαδήλωση διαμαρτυρίας κατά των διακρίσεων και της βίας που ασκήθηκαν και ασκούνταν στους ομοφυλόφιλους, λεσβίες και τρανσεξουαλικούς της Νέας Υόρκης. Υπό τη στενή έννοια του όρου, θα μπορούσε να θεωρηθεί ως η πρώτη μορφή Gay Pride που υπήρξε ποτέ.

Στην 30η επέτειο των γεγονότων της Νέας Υόρκης, το 1999, το μπαρ Stonewall ανακηρύχθηκε Μνημείο Εθνικής Κληρονομιάς, και τμήμα της οδού Christopher μετονομάστηκε σε Stonewall Place, ενώ στην 40η επέτειο ο Πρόεδρος των ΗΠΑ Μπαράκ Ομπάμα ανακήρυξε τον Ιούνιο του 2009 μήνα περηφάνειας των ΛΟΑΤ.

Νέοι διασκεδάζουν έξω από το gay μπαρ Stonewall Inn

Μετά τα γεγονότα οι πρώτες διαδηλώσεις είναι γεγονός

Εξώφυλλο της δημοσίευσης (1979) για την πρώτη διαδήλωση της LGBT κοινότητας στο Kansas City

Η αστυνομία εφορμά κατά των διαδηλωτών στο gay μπαρ Stonewall Inn

2 Ιουλίου 1969, επεισόδια και διαδηλώσεις σε δρόμους στη Νέα Υόρκη

Η διεθνής εξάπλωση

Με τα χρόνια, η επέτειος απέκτησε εορταστικό χαρακτήρα, απλώθηκε αρχικά και σε άλλες αμερικανικές πόλεις και στη συνέχεια σε πολλές άλλες χώρες, κυρίως του δυτικού κόσμου, ενώ καθιερώθηκε η 28η Ιουνίου ως η Ημέρα Ομοφυλόφιλης Περηφάνειας (Gay Pride Day). Για το λόγο αυτό τα περισσότερα Gay Pride ανά τον κόσμο διοργανώνονται συνήθως μήνα Ιούνιο.

Οι περισσότερο δημοφιλείς διοργανώσεις Gay Pride διεθνώς γίνονται στη Νέα Υόρκη, Σαν Φρανσίσκο, Βερολίνο, Λονδίνο, Παρίσι, Άμστερνταμ, Ρώμη, Βαρκελώνη, Σίδνεϊ κλπ., όμως μικρότερης εμβέλειας γίνονται και σε άλλες χώρες, κυρίως ευρωπαϊκές. Τα τελευταία χρόνια ο θεσμός εξαπλώθηκε και σε πόλεις όπως Μόσχα, Βαρσοβία, Πράγα, Κωνσταντινούπολη, Μανίλα, Ταϊπέι, Μπουένος Άιρες και χώρες όπως η Νότια Αφρική και το Ισραήλ.

Σε σημαντικό βαθμό ο έντονα πολιτικός χαρακτήρας των πρώτων Gay Pride έδωσε τη θέση του σε έναν πιο πανηγυριώτικο, ενώ η εμπορευματοποίηση του πράγματος αφενός του έδωσε φεστιβαλικές διαστάσεις, αφετέρου όμως δημιούργησε «γκρίνιες» κυρίως οικονομικής φύσης. Πολλά ΛΟΑΤ άτομα προβληματίστηκαν για την αναγκαιότητα διατήρησης ενός θεσμού που έμοιαζε πλέον να αποσκοπεί περισσότερο στον εντυπωσιασμό παρά στην προβολή αιτημάτων.

Παρ' όλα αυτά οι περισσότερες εκδηλώσεις κατάφεραν να αποκτήσουν θεσμική διάσταση μη περιοριζόμενες σε ατομικές πρωτοβουλίες, καθώς σε μεγάλο βαθμό υποστηρίχθηκαν από τις επίσημες δημοτικές αρχές των πόλεων και από πλειάδα κρατικών και μη κρατικών φορέων και οργανώσεων. Οι διοργανώσεις δεν ματαιώθηκαν ακόμη κι όταν υπήρξαν αντιδράσεις (π.χ. από τον δήμαρχο της Μόσχας ή τον ίδιο τον Πάπα, στη Ρώμη). Στις 7 Ιουνίου του 2009 έγινε παρέλαση ομοφυλοφίλων στη Σαγκάη (Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας) για πρώτη φορά στα χρονικά της κομμουνιστικής χώρας.

1970, τα πρώτα Gay Pride δυναμικά κάνουν την εμφάνισή τους

"Φίλα με παντού", αναφαίρετο δικαίωμα.
Φωτό από την περιοχή Castro του Σαν Φρανσίσκο τη δεκαετία του '70

Gay pride και κοινωνικοί αγώνες

Από τις ενδιαφέρουσες περιπτώσεις συμμετοχής σε Gay Pride μιας διαφορετικής κοινωνικής ομάδας σημειώθηκε το 1985 στη Μεγάλη Βρετανία. Κατά τη διάρκεια της μεγάλης απεργίας των Βρετανών ανθρακωρύχων τη διετία 1984-1985, μία ομάδα της Βρετανικής ΛΟΑΤ κοινότητας οργάνωσε επιτροπή συμπαράστασης στους απεργούς.

Στο Gay Pride του Λονδίνου που ακολούθησε, κατέβηκε και μάλιστα τέθηκε επικεφαλής της διαδήλωσης μια ομάδα απεργών ως αντιπροσωπεία του εργατικού σωματείου τους, κάτι που κατέδειξε ένα ευρύτερο πεδίο αλληλεπίδρασης ανάμεσα σε διαφορετικές ομάδες, που όμως δραστηριοποιούνται στο ίδιο κοινωνικό περιβάλλον.

Η αφίσα του Αthens Pride 2010

Το Gay Pride στην Ελλάδα

Η πρώτη απόπειρα διοργάνωσης Gay Pride στην Ελλάδα επιχειρήθηκε από το ΑΚΟΕ (Απελευθερωτικό Κίνημα Ομοφυλόφιλων Ελλάδας) στις 28 Ιουνίου 1980 στην Αθήνα, οριοθετώντας την κυρίως ως πολιτική εκδήλωση και επαναλήφθηκε δειλά, 2 χρόνια αργότερα, στο χώρο του Ζαππείου. Έπρεπε να περάσουν 10 χρόνια για να διοργανωθούν αντίστοιχες εκδηλώσεις, κυρίως από ατομικές πρωτοβουλίες (Λόφος Στρέφη [θεατράκι]: 1992, 1994, 1995, Πεδίον του Άρεως: 1993, 1996 και σε κλειστούς χώρους το 1998 και 1999).

Σε αυτές τις εκδηλώσεις οφείλουμε να αναφέρουμε την θεά Πάολα, εκδότρια του περιοδικού Κράξιμο, ή, την «εκδιδόμενη τραβεστί Πάολα», όπως χαρακτηριστικά κατέθετε η ίδια στο πρωτοσέλιδο του περιοδικού, η οποία πρωτοστατούσε και οργάνωνε εκείνα τα ιστορικά πρώτα Gay Pride. Πέρα από τον θαυμασμό μας και την εκτίμησή μας, τις οφείλουμε ένα μεγάλο και από καρδιάς ευχαριστώ!!

Την ίδια εποχή στην παραλία της Θεσσαλονίκης γίνονται οι αντίστοιχες διοργανώσεις από την ΟΠΟΘ (Ομάδα Πρωτοβουλίας Ομοφυλόφιλων Θεσσαλονίκης). Στη Θεσσαλονίκη το πρώτο Gay Pride έγινε το 2012, για να συνεχιστεί δυναμικά τις επόμενες χρονιές, με μαζική συμμετοχή του κόσμου.

Το Athens Gay Pride

Η αρχή του Athens Pride, σηματοδοτείται το 2005 με τη δημιουργία του «Φεστιβάλ Υπερηφάνειας Αθήνας - Athens Pride» που με τη συνεργασία και συμμετοχή πολλών ελληνικών ΛΟΑΤ οργανώσεων και συλλόγων, διοργανώνει ένα αντίστοιχο των ξένων χωρών Pride, το οποίο χρόνο με το χρόνο δέχεται και μαζικότερη συμμετοχή.

Γίνεται πάντα τον μήνα Ιούνιο στο κέντρο της Αθήνας, στη πλατεία Κλαυθμώνος. Την πρώτη χρονιά του, δέχθηκε εκτός των άλλων, και την επίσημη υποστήριξη της δημάρχου Αθηναίων Ντόρας Μπακογιάννη, όμως ο διάδοχός της Νικήτας Κακλαμάνης αρνήθηκε να το θέσει υπό την αιγίδα του Δήμου. Το Athens Gay Pride 2011 ωστόσο απέσπασε ξανά την υποστήριξη του Δήμου, μετά από απόφαση του δημάρχου Αθηναίων Γιώργου Καμίνη.

Αντιδράσεις

Μπορεί να φανταστεί κανείς ότι η οργάνωση ενός φεστιβάλ που έχει να κάνει με τις διεκδικήσεις των ομοφυλόφιλων δεν θα ήταν εύκολα αποδεκτό, ιδιαίτερα σε μια συντηρητική κοινωνία. Το να βγει μια ομάδα ανθρώπων και να διεκδικήσει αυτονόητα δικαιώματα, μπορεί να φαντάζει απλό ή και λογικό, η πραγματικότητα όμως απέδειξε τη δυσβατότητά του. Το να βγουν όμως πολίτες μιας χώρας που υφίστανται διακρίσεις από την ίδια την πολιτεία, και να μιλήσουν για όλα αυτά κατά μέτωπο και ανοιχτά στους άλλους, τους εφησυχασμένους πολίτες της, κοιτώντας τους κατάματα, ήταν ένα πρώτο σκαλί, που θα έλεγε και ο Καβάφης. Πρώτο, αλλά ουσιαστικό.

Σε αρκετές περιπτώσεις πολλών πόλεων του πλανήτη εμφανίζονται ομάδες ατόμων που παράλληλα διαδηλώνουν την αντίθεσή τους στα Gay Pride και στους ομοφυλόφιλους γενικότερα. Στις περισσότερες των περιπτώσεων πρόκειται για μέλη χριστιανικών οργανώσεων που αντι-διαδηλώνουν κατά κανόνα ειρηνικά, κρατώντας πλακάτ. Σε περιπτώσεις που οι διαδηλωτές είναι μέλη ακροδεξιών οργανώσεων (κυρίως σε χώρες της Ανατολικής Ευρώπης), τότε συνήθως επακολουθούν συγκρούσεις.

Δεν λείπουν βέβαια και οι περιπτώσεις όπου το Gay Pride απαγορεύτηκε από την εκάστοτε κυβερνητική ή τοπική αρχή. Στην προσπάθεια μάλιστα των οργανωτών να πραγματοποιηθεί το φεστιβάλ, κόντρα στην απόφαση, η αστυνομία προχώρησε σε συλλήψεις και βιαιότητες, όπως για παράδειγμα πρόσφατα στο Βελιγράδι, στη Βαρσοβία κ.α. Την περίοδο βέβαια των ολοκληρωτικών καθεστώτων στις ανατολικές χώρες της Ευρώπης, οποιαδήποτε μορφή τέτοιων εκδηλώσεων ήταν αυστηρά απαγορευμένη. Μην λησμονούμε την περίπτωση της σημερινής Ρωσίας, όπου κάθε εκδήλωση σχετική με την ομοφυλοφιλία απαγορεύεται από το νόμο.

Ένα παράδειγμα που αξίζει να αναφερθεί είναι ότι, το 2015 στην Κούβα -ναι στην Κούβα- στο Gay Pride απεύθυνε χαιρετισμό η κόρη του Φιντέλ Κάστρο. Είναι να γελάει κανείς αν αναλογιστεί το τι πέρασαν οι ομοφυλόφιλοι επί Κάστρο στην Κούβα. Να αναφέρω χαρακτηριστικά μόνο το συγγραφέα Ρεϊνάλντο Αρένας (αφιέρωμα του blog εδώ) και το τι περιγράφει στην αυτοβιογραφία του με τίτλο Πριν πέσει η Νύχτα.

Στην Ελλάδα, η ηγεσία της εκκλησίας έχει ταχθεί σταθερά, από τη πρώτη στιγμή, εναντίον του φεστιβάλ. Δεν λείπουν μάλιστα οι εκφοβισμοί και οι ακραίες θέσεις κάποιων ιερωμένων. Στην Θεσσαλονίκη, το 2014, την προηγούμενη μέρα της οργάνωσης του Gay Pride, γνωστοί εκκλησιαστικοί κύκλοι έκαναν συγκέντρωση διαμαρτυρίας, χωρίς βέβαια να εμποδίσουν την καθ’ όλα λαμπρή τρίτη Παρέλαση Υπερηφάνειας στη συμπρωτεύουσα, που πραγματοποιήθηκε κανονικά την επομένη. Μικρής έκτασης επεισόδιο συνέβη και στο Gay Pride της Αθήνας το 2008, από μέλη της Χρυσής Αυγής.

Νέοι έξω από το gay μπαρ Stonewall Inn στη Νέα Υόρκη

Europride και World Pride

Η ανάγκη για την οργάνωση ενός κοινού ευρωπαϊκού φεστιβάλ άρχισε σιγά-σιγά να γίνεται όλο και πιο επιτακτική. Έτσι από τις αρχές της δεκαετίας του '90 καθιερώθηκε ο θεσμός του Europride. Το φεστιβάλ αυτό διοργανώνεται σε διαφορετική ευρωπαϊκή πόλη κάθε χρόνο, πόλη που άτυπα γίνεται η ευρωπαϊκή gay πρωτεύουσα της χρονιάς. Πρόκειται για το μεγαλύτερο και εντυπωσιακότερο gay φεστιβάλ της Ευρώπης. Βασική προϋπόθεση για να αναλάβει μια πόλη τη διοργάνωση, είναι να την υποστηρίζει τουλάχιστον η δημοτική αρχή της ή οποιοσδήποτε επίσημος κρατικός φορέας.

Παρουσιάζουμε εδώ τις πόλεις που έχουν ως τώρα διοργανώσει το Europride:

1992:

Λονδίνο
1993:

Βερολίνο
1994:

Άμστερνταμ
1995: Δεν διοργανώθηκε
1996:

Κοπεγχάγη
1997:

Παρίσι
1998:

Στοκχόλμη

1999:

Λονδίνο
2000:

Ρώμη
2001:

Βιέννη
2002:

Κολωνία
2003:

Μάντσεστερ
2004:

Αμβούργο
2005:

Όσλο

2006:

Λονδίνο

2007:

Μαδρίτη

2008:

Στοκχόλμη

2009:

Ζυρίχη

2010:

Βαρσοβία

2011:

Ρώμη

2012:

Βρυξέλλες

2013

Μασσαλία

2014

Όσλο

2015

Ρίγα
2016

Άμστερνταμ
2017

Μαδρίτη

Παράλληλα καθιερώθηκε και ο θεσμός του World Pride, δηλαδή μιας αντίστοιχης παγκόσμιας εκδήλωσης που διεξάγεται κάθε 6 χρόνια σε διαφορετική πόλη. Η πρώτη πρωτεύουσα που διεξήγαγε το World Pride ήταν η Ρώμη το 2000. Ακολούθησε το 2006 η Ιερουσαλήμ, ενώ το 2012 η εκδήλωση πραγματοποιήθηκε στο Λονδίνο.

Πηγές και σύνδεσμοι

- Το επίσημο site του Athens Gay Pride: www.athenspride.eu
- Βικιπαίδεια
- Το επίσημο site του Θεσσαλονίκη (Thessaloniki), Gay Pride: http://www.thessalonikipride.com/

ΜΙΑ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΗ ΠΕΡΙΗΓΗΣΗ ΣΤΑ GAY PRIDE ΤΟΥ ΠΛΑΝΗΤΗ