Looking at a Greek Vase

Φτερωτό νέο φαντάζονταν οι αρχαίοι Έλληνες τον θεό Έρωτα.
Εδώ, στην εικόνα μας, κυνηγάει νεαρό αγόρι κρατώντας μαστίγιο.

 

Προσεκτικές ματιές σε ένα ελληνικό αγγείο

Ένα αγόρι βρίσκεται πολιορκημένο ανάμεσα σε δυο Έρωτες.

Η όμορφη εικόνα του αγοριού προβάλει μέσα από το μαύρο φόντο. Το αγόρι, που φέρει ελαφρό ιμάτιο, κυνηγάει ένας φτερωτός Έρωτας με μαστίγιο, ενώ ένας δεύτερος από την άλλη μεριά στην οποία κατευθύνεται το αγόρι -παρότι κοιτάζει πίσω- ανοίγει προστατευτικά τα χέρια του για να το αγκαλιάσει. Το ιμάτιο που φέρει το αγόρι δεν καλύπτει τα γεννητικά του όργανα, τα οποία είναι ορατά και στις άλλες δύο μορφές. Συγκρίνεται τη σκηνή με μια βυζαντινή εικόνα ή μια βυζαντινή τοιχογραφία τριών μορφών για να καταλάβετε τη διαφορά για την αντίληψη και προσέγγιση της ίδιας της ζωής και του φιλοσοφικού υπόβαθρού της. Με άλλα λόγια, εδώ ο καλλιτέχνης ζωγραφίζοντας το σώμα θνητού και θεού με όλες τις ομορφιές του και τα φυσικά του χαρίσματα ορατά· είναι σαν να μας παροτρύνει να ζήσουμε, να χαρούμε, να ερωτευτούμε, να επανακινήσουμε τη ζωή. Στο μυαλό μάς έρχεται ένας στίχος της Λ. Νικολακοπούλου «σπρώχτεμαι πίσω στη ζωή». Για τον αρχαίο Έλληνα δεν αποτελούσε βέβαια ντροπή η παρουσίαση του γυμνού σώματος, αυτά μας ήρθαν με τον χριστιανισμό, ο οποίος θέλησε να γεμίζει τον κόσμο ενοχές. Ενοχές για το ίδιο το σώμα μας και τις επιθυμίες που αυτό έχει. Και με ενοχές δεν ζεις ζωή. Μια ζωή γεμάτη τέτοιες ενοχές δεν είναι ζωή, είναι ευθανασία... Αλλά και κάτι ακόμα. Εδώ ο καλλιτέχνης είναι σαν να μας λέει: Κύριοι αυτό είναι τέχνη, όχι πονηρή εικόνα.

Το αγγείο βρέθηκε σε αθηναϊκό τάφο. Η εικόνα είναι βέβαιο ότι ζωγραφίστηκε από τον Δούρι, ο οποίος άφησε το όνομά του ως ζωγράφος σε περίπου σαράντα αγγεία, αν και τούτο το υπογράφει μόνο ως κεραμέας. Η υπογραφή είναι γραπτή, με τον κανονικό τρόπο, πριν το αγγείο μπει στον κλίβανο· ταυτόχρονα προστέθηκε μια ακόμα υπογραφή που αναφέρει ότι ο αρύβαλος ανήκει στον Ασωπόδωρο.

Πρόκειται, χωρίς αμφιβολία, για αγγείο επί παραγγελία, που δωρίστηκε στον Ασωπόδωρο από τον εραστή του, εις ανάμνηση του πρώτου τους ερωτικού κυνηγιού. Δώρο το οποίο ο ιδιοκτήτης του Ασωπόδωρος κράτησε μέχρι το τέλος της ζωής του, οπότε και μπήκε στον τάφο μαζί του. Αυτό πιθανόν και να είχε ζητηθεί από τον ίδιο, αφού ήταν ένα αγαπημένο του αγγείο. Αυτό δηλώνει αναμφισβήτητα το γεγονός ότι δεν το αποχωρίστηκε ποτέ, αφού το είχε συνδυάσει με όμορφες -αν όχι τις ομορφότερες- ερωτικές στιγμές του. Πώς μπορούσε επομένως να το αποχωριστεί στον Κάτω Κόσμο;

Ο Έρωτας, πανάρχαια γενεσιουργό δύναμη που, ποιητές, ζωγράφοι, γλύπτες και άλλοι καλλιτέχνες απεικόνισαν και ύμνησαν, δεν θα μπορούσε να απουσιάζει από την αττική αγγειογραφία. Πολλά λοιπόν τα αγγεία στα οποία τούτη η φτερωτή μορφή εικονίζεται.

 

Αττικός ερυθρόμορφος Αρύβαλος. Πρώτο τέταρτο του πέμπτου αι. π.Χ. (περ. 480). Ύψος: 10 εκ. Αθήνα, Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο.

Πηγές

---

Ελληνική Μυθολογία τόμοι 5, υπό την γενική εποπτεία Ι.Θ. Κακριδή, Εκδοτική Αθηνών.

Σπάιβι Ρασμούσεν, Προσεκτικές ματιές στα ελληνικά αγγεία, μτφρ. Θεόδωρος Ξένος, Εκδόσεις Καρδαμίτσα, Αθήνα 1997.