The Male Nude in the Work of Pyotr Konchalovsky

Floor polisher, 1946, λάδι σε καμβά 163x 143 εκ. 
Μόσχα, The Tretyakov Gallery

Το αντρικό γυμνό στο έργο του Πιότρ Κοντσαλόφσκι (Pyotr Konchalovsky), αφιέρωμα

Προλεγόμενα

Ο Πιότρ Πετρόβιτς Κοντσαλόφσκι είναι ένας σπουδαίος, πρωτοπόρος Ρώσος ζωγράφος. Η περίοδο που τούτος ο ζωγράφος έζησε δεν μπορεί να ισχυριστεί κανείς ότι βοηθούσε την έκφραση οποιασδήποτε ιδιαιτερότητας. Εξάλλου ο κόσμος που ο Κοντσαλόφσκι συναναστρεφόταν αρχικά στη Τσαρική Ρωσία, αλλά και μετέπειτα στην επαναστατική περίοδο κάθε άλλο παρά χαρακτηρίζεται από το ανοιχτό πνεύμα του και την ανοχή του σε ζητήματα σεξουαλικά, αλλά και κατ’ επέκταση θα μπορούσαμε να πούμε, στην πρόταση ενός άλλου τρόπου ζωής. Μην ξεχνάμε ότι ο Τσαϊκόφσκι έχει μόλις οδηγηθεί στην αυτοκτονία για να μην γίνει γνωστή η σεξουαλική του προτίμηση στους άντρες.

Μερικοί μελετητές εντάσσουν τον Κοντσαλόφσκι στο κίνημα της Ρώσικης Πρωτοπορίας αν και με σιγουριά μπορεί να μιλήσει κανείς μόνο για την επιρροή του από ζωγράφους της παρισινής περιόδου, όπως ο Σεζάν. Σίγουρα το έργο του Κοντσαλόφσκι είναι πρωτοπόρο και εμπεριέχει πολλά στοιχεία από κινήματα όπως ο Ιμπρεσιονισμός, και ο Κυβισμός. Ένα κομμάτι όμως από το έργο του Κοντσαλόφσκι μαρτυρά μια καταπιεσμένη σεξουαλικότητα. Μια σεξουαλικότητα με την οποία οι μελετητές του δεν έχουν τολμήσει να ασχοληθούν ως τώρα και πιθανόν να μην ασχοληθούν ποτέ. Οι λόγοι είναι προφανείς. Ας ρίξει κάποιος μια ματιά στις τελευταίες νομοθετικές ρυθμίσεις για τους ομοφυλόφιλους στη Ρωσία. Ας ρίξει μια ματιά στην αντιμετώπιση των ομοφυλόφιλων την μακρά περίοδο του ολοκληρωτικού καθεστώτος. Δεν θα αναφερθούμε βέβαια σε όλα αυτά εδώ. Το όλο θέμα χρήζει μιας μεγάλης, ουσιαστικής αλλά και χρονοβόρας μελέτης. Ο Κοντσαλόφσκι λοιπόν έπρεπε να παρουσιαστεί –μιας και είναι ούτως ή άλλως μεγάλος ζωγράφος- σαν παραδοσιακός οικογενειάρχης. Και αυτό παρουσιάζεται…

Σε ένα μέρος του έργου τού Κοντσαλόφσκι έχουμε φιγούρες αντρικού γυμνού. Δεν θα μιλήσουμε εδώ βέβαια για τίποτα περισσότερο από αυτό που το μάτι του θεατή βλέπει. Μέσα από χαραμάδα λοιπόν ο ζωγράφος Κοντσαλόφσκι κρυφοκοιτά το αντρικό σώμα. Το ζωγραφίζει. Αναπνέει μαζί του. Δεν μπορούμε και δεν θέλουμε να πούμε ότι το επιθυμεί, το λατρεύει, το αγαπά, το ποθεί.

Προβαίνουμε λοιπόν σε ένα μικρό αφιέρωμα σε τούτο το κομμάτι του έργου του. Ένα αφιέρωμα που μοιάζει με μικρή αχτίδα σε σκοτεινό δωμάτιο, με άνοιγμα χαραμάδας σε κλειστό πορτόφυλλο παλιού σπιτιού, με άναμμα κεριού στο σκοτάδι αλλά και με μια μικρή πινελιά στον άδειο καμβά του ηλεκτρονικού σήμερα…

Και αυτό ακριβώς θέλουμε να είναι!

 

  

Self Portrait in Red Cap, 1926, λάδι σε καμβά

Πιότρ Πετρόβιτς Κοντσαλόφσκι (1876-1956), μια γνωριμία

Ο Πιότρ Πετρόβιτς Κοντσαλόφσκι [Pyotr Konchalovsky], (Ρωσικά: Пётр Петрович Кончаловский) γεννήθηκε στο χωριό Slavianka, κοντά στο Χέρκοβο (Kharkov) που σήμερα ανήκει στην Ουκρανία, στις 21 Φεβρουαρίου 1876. Ο πατέρας του ήταν εκδότης βιβλίων τέχνης. Το 1889, η οικογένεια Κοντσαλόφσκι μετακόμισε στη Μόσχα. Το σπίτι τους δεν θα αργήσει να γίνει ένα σημείο αναφοράς για τους καλλιτέχνες, αλλά και ένα στέκι όπου οι άνθρωποι των γραμμάτων και των τεχνών και γενικά η καλλιτεχνική σκηνή της δεκαετίας του 1890 τιμούσε. Ανάμεσα στα πολλά ονόματα που σύχναζαν εκεί αναφέρουμε τις συχνές επισκέψεις των: Βαλεντίν Σερόφ, Μιχαήλ Βρούμπελ, Βασίλι Σούρικωφ. Εκεί, αργότερα, σε αυτές τις συχνές επισκέψεις ο Pyotr θα γνωριστεί με μια από τις κόρες του Βασίλι Σούρικωφ την οποία εν συνεχεία θα παντρευτεί. Εξάλλου ο Σούρικωφ υπήρξε πάντα λάτρης της τέχνης του Πιότρ.

Κατά τη διάρκεια των γυμνασιακών χρόνων του ο Κοντσαλόφσκι παρακολούθησε μαθήματα στη Σχολή Ζωγραφικής της Μόσχας, αλλά και μαθήματα Γλυπτικής και Αρχιτεκτονικής στις αντίστοιχες σχολές. Στα 1896-1898 ταξίδεψε στο Παρίσι και συνέχισε τις σπουδές του στην Académie Julian. Το 1899, επέστρεψε στη Ρωσία και εισήλθε στην Αυτοκρατορική Ακαδημία των Τεχνών τις Αγίας Πετρούπολης (Academy of Arts in Saint Petersburg), από όπου αποφοίτησε το 1907. Είναι η περίοδος όπου ο Τολστόι επισκέπτεται συχνά τον καλλιτέχνη και συνδέεται φιλικά μαζί του. Το 1941 ο Κοντσαλόφσκι θα φιλοτεχνήσει ένα πορτρέτο του Τολστόι.

Το 1922, πραγματοποίησε την πρώτη του ατομική έκθεση στην Γκαλερί Τετιακόφ (Tretyakov Gallery), αλλά από το 1909, εξέθετε συχνά, συμμετέχοντας στις ομαδικές εκθέσεις των: Golden Fleece, Fraternity, Mir Iskusstva, και New Society of Artists. Υπήρξε επίσης ιδρυτικό μέλος της Jack of Diamonds, το 1909.

Κατά τη διάρκεια της περιόδου που ήταν μέλος της Jack of Diamonds η θεματική του είχε επικεντρωθεί στις νεκρές φύσεις και στα τοπία. Αρκετοί πίνακες αυτής της περιόδου είναι σημαντικά επηρεασμένοι από τον Paul Cézanne, όπως π.χ. οι Λουόμενοι. Αργότερα άρχισε να ζωγραφίζει πορτρέτα που λανθασμένα θεωρήθηκαν ως παραδείγματα του Σοσιαλιστικού Ρεαλισμού.

Ο Πιότρ Κοντσαλόφσκι ήταν ένας πολύ παραγωγικός ζωγράφος, και δεν είναι καθόλου φανταστικό το γεγονός πως έχει δημιουργήσει περισσότερα από πέντε χιλιάδες έργα. Πέθανε στις 2 Φεβρουαρίου 1956.

Πολλοί από τους απογόνους του Πιοτρ Κοντσαλόφσκι ήταν άνθρωποι που ασχολήθηκαν με τις τέχνες και διέπρεψαν. Ο γιος του Μιχαήλ Πέτροβιτς Konchalovsky ήταν επίσης ένας σπουδαίος ζωγράφος. Η κόρη του Ναταλία Konchalovsky (1903-1988) ήταν μια σημαντική συγγραφέας παιδικής λογοτεχνίας. Παντρεύτηκε τον γνωστό ποιητής Σεργκέι Μιχαλκώφ που έγραψε τους στίχους τριών ύμνων της Σοβιετικής Ένωσης και της Ρωσίας. Έχουν δύο γιούς που και αυτοί ασχολούνται με την τέχνη. Ο ένας, ο Αντρέι Κοντσαλόφσκι, είναι σκηνοθέτης, σεναριογράφος και ζωγράφος, αλλά και ο γιος του Egor είναι σκηνοθέτης. Ό άλλος, ο Νικήτα Μιχαλκώφ είναι επίσης ένας σπουδαίος σκηνοθέτης. Να θυμίσουμε ότι η ταινία του Ψεύτης ήλιος, κέρδισε το 1994 το Όσκαρ Καλύτερης Ξενόγλωσσης Ταινίας.

Πηγές, σημειώσεις και σύνδεσμοι

---

Για τη σύνταξη της βιογραφίας του Πιοτρ Κοντσαλόφσκι αντλήθηκαν στοιχεία από διαδικτυακές πηγές.

Όπου μας ήταν γνωστά, οι τίτλοι, οι διαστάσεις, το υλικό και οι κάτοχοι των έργων αναφέρονται. Αν κάποιος κάτοχός πνευματικού δικαιώματος, συλλέκτης, μουσείο ή γκαλερί θέλει να αναφερθεί το όνομά του ή να αφαιρεθεί το έργο, να επικοινωνήσει μαζί μας και αυτό θα γίνει άμεσα.

© κειμένου: www.gayekfansi.blogspot.com - με την επιφύλαξη κάθε δικαιώματος.

Επίσημο site του Ιδρύματος Κοντσαλόφσκι: ΕΔΩ

 

  

Bathing Boys, λάδι σε καμβά

Bathing the Red Cavalry, 1928, λάδι σε καμβά

Bathing the Red Cavalry, (λεπτομέρεια)

 

Bathing the Red Cavalry, (λεπτομέρεια)

Golden Age, 1946, λάδι σε καμβά

 

Portrait of the Mole-Catcher Fedor Petrovich, 1938, λάδι σε καμβά

 

Portrait of a Son, λάδι σε καμβά

 

Portrait of the Artist Alexander Leonidovich Vishnevsky, 1920, λάδι σε καμβά

 

Portrait of the Poet Alexander Pushkin, 1932, λάδι σε καμβά

Bathing Boy 1928, λάδι σε καμβά

 

At Summer, 1939, λάδι σε καμβά

Portrait of Artist Leonard Mikhailovich-Bunatyan-S, λάδι σε καμβά

 

Musicians, λάδι σε καμβά

 Self Portrait With a Razor, 1926, λάδι σε καμβά

 

Study of the Naked Body, 1928, λάδι σε καμβά

 

Students in the Studio Nude, 1933, λάδι σε καμβά

 

Study, 1933, λάδι σε καμβά

 

Sunny Day the Pioneers, 1933, λάδι σε καμβά

 

The Head of Boy in Profile,1936, λάδι σε καμβά

 

Torso of Young Men, 1936, λάδι σε καμβά

 

Two Standing Models, 1934, μελάνι σε χαρτί

Volodya by the Water, 1938, λάδι σε καμβά

 

Υπογραφή του Πιότρ Κοντσαλόφσκι

ΛΑΜΠΡΗ ΠΑΣΧΑΛΙΑ, ΓΑΛΗΝΕΜΕΝΗ ΚΑΙ ΦΩΤΕΙΝΗ

Γιάννης Τσαρούχης. Αὐγό τοῦ Πάσχα. Παρίσι 1965.

Νερομπογιά σέ χαρτί, 24,5Χ19 ἐκ. (© Ἵδρυμα Γιάννη Τσαρούχη, 52)

«Ἐπιτάφιος θρῆνος», ἕνα διήγημα τοῦ Γιώργου Ἰωάννου

 

Thomas Eakins, Σπουδή γιά τή Σταύρωση, λάδι σέ καμβά.

Ἐπιτάφιος θρῆνος (απόσπασμα)

Ἀπό μπροστά μας ὅταν διάβαιναν, ἔψελνε ἡ χορωδία τά ἐγκώμια, μαθήτριες μέ ἐπιπόλαιες φωνές, παρόμοιες μέ τό γραφικό τους χαρακτήρα, βαδίζοντας στό ψευτοκουρασμένο βῆμα τῶν στρατιωτῶν, ἐκεῖνο μέ τό λύγισμα τό ἀδιόρατο, πού μέ ἔφ΄ ὅπλου λόγχη, ὡραῖοι καί σκοτεινοί, τραβοῦσαν φορτωμένοι νιάτα καί ἔξαψη, θαρρεῖς ἀπό τό πρόσφατο μαστίγωμά τους, κοιτάζοντας λοξά τά πεζοδρόμια, ὅπου κάτ΄ ἐπανάληψη εἶχαν παζαρέψει τό κορμί τους καί τό σπέρμα τους, δίπλα τους κατά στίχο οἱ μαθήτριες, μαύρη ποδιά ἀτλαζένια τσιτωτή, ἄσπρο γιακά, κι ἕνα πανέρι ροδοπέταλα στό στῆθος, θαρρεῖς γιά ν' ἀκουμπᾶνε τά λαχταριστά βιζυά, πού τά πηγαῖναν προσφορά σ' αὐτόν πού εἶχε πεθάνει «τετρωμένος ὥσπερ πελακάν», μέ τήν τεράστια μύτη, καί παραμέσα οἱ παπάδες, ὅλο στόλισμα, κρατώντας ἀδιόρατες μαβιές γιρλάντες, σέ ἀνταπόκριση μέ τούς πρασινοσκούφηδες, ὅπου ἀποκάτω ψέλναν ἀφηρημένα οἱ μαθήτριες -αὐτά, βέβαια οἱ βολεμένοι τῆς ἀγάπης δέν τά βλέπουνε- καί ὕστερα τό ρεῦμα μέ τα πλήθη, μέ ἀναμμένα τά κεριά, κι ὅλοι οἱ γνωστοί κι οἱ συγγενεῖς, κι οἱ δάσκαλοι, πού εἶχανε κατά καιρούς, μετάρσιοι, ὡραιότατοι, μέ τό κεφάλι τους πού ἔχει σβήσει πιά, γερμένο πρός τά πίσω κάπως, παραδομένοι στά ἐγκώσμια, παρόλο πού 'ναι ἔξω ἀπό τά ἐγκόσμια, νά ρέουν σάν βουβό ποτάμι, καί μυρωδιές ἀνάμικτες, ἀρβύλες καί χακί -χειμερινό ἀκόμα, παστωμένο μέ ὀσμές- μέ μοσχολίβανα λεπταίσθητα, φερμένα ἀπό πολιτεῖες τῆς μαναξιᾶς, ἀρώματα τῶν γυναικῶν, βιολέτες καί ἀκακίες της πλατείας ὁλάνθιστες, σταμπιά-τσαμπιά, καί νά 'χεις καί τόν ὑπαξιωματικό νά σού φυσάει τό σβέρκο μέ τήν καυτή ανάσα του, πού μόνη της μιλούσε γιά τήν ψυχική ἀγνότητα, νά καίει ὁλόκληρος καί νά μοσχοβολᾶ, χωρίς ὡστόσο νά 'χει αἴσθηση τῆς λάμψης του, καί εὐτυχῶς γιατί ἄν τά 'νιωθε αὐτά, θά ἦταν προπολλοῦ ἀνάρπαστος, στόν Ἐπιτάφιο νά λάμπει μοναχός, πίσω ἀπό τό Χριστό καί τίς μαθήτριες, κι ἐκεῖνες σάν τόν ἔβλεπαν μοναχικό καί μάθαιναν τήν ἱστορία του, πολύ θά θέλαν νά προσφέρουνε σ' αὐτόν τά δῶρα πού στηρίζανε μές τά πανέρια μέ τά ροδοπέταλα, νά τρίψει ἀπάνω τους τό ὀρφανεμένο μάγουλο, νά τά βυζάξει, μά εὐτιχῶς ἐτουτα τά παιδιά, ἔχουνε ταπεινή ψυχή, θέλουν πολλές φορές νά κλείνονται, ὅπως κλεινόντουσαν στόν ἀχυρῶνα τοῦ χωριοῦ καί παῖζαν μέ τίς ὧρες ἤ χωνόντουσαν στό δάσος μέσα στά κλαριά. Καί λάτρευαν ἐκεῖ τόν Πάνα μέ τή συνοδεία τῶν σατύρων του. Ἠ φύση εἶναι ὅσο κι ἡ νύχτα έρωτική.

Γιώργος Ἰωάννου, Ἐπιτάφιος θρῆνος (ἀπόσπασμα), ἐκδόσεις Κέδρος, Ἀθήνα, 1980

Σχόλια και σύνδεσμοι

---

Ο Ἐπιτάφιος θρῆνος, με τον υπότιτλο (πεζογραφήματα) σε παρένθεση να υποδηλώνει το είδος πού ὁ Ιωάννου καθιέρωσε λογοτεχνικά, κυκλοφόρησε το 1980 όταν ο συγγραφέας ήταν 53 χρονών. Συλλογή ξεχωριστή στο έργο του Ιωάννου, ο αναγνώστης μπορεί να δει εδώ πως ο ώριμος συγγραφέας ισορροπεί και συμπλέκει υποδειγματικά τα στοιχεία του ύφους του.

Με μια ζωντανή γλώσσα σαν ποτάμι που κυλά και συγκεντρώνει το νερό όλων των παραποτάμων και καναλιών -μικρών και μεγάλων- για να καταλήξει όχι να προσθέσει στην απέραντη θάλασσα το πολύτιμο υγρό του, αλλά να στροβιλισθεί σε δύνη που θα πυκνώσει, σε μοναδική νότα κλιμακούμενη που θα ακουστεί δυνατά και καθαρά.

Με κυρίαρχο το πρώτο πρόσωπο αλλά και σε όσα από τα αφηγήματα της συλλογής η εξιστόρηση συντελείται στο τρίτο η αφήγηση και εκεί μοιάζει με ιδιότυπη πρωτοπρόσωπη, ο Ιωάννου μας δίνει τη σημαντικότερη συλλογή στην νεοελληνική μας λογοτεχνία.
 
Περισσότερα για τη συλλογή πεογραφημάτων Ἐπιτάφιος θρῆνος :

http://hdermi.blogspot.gr/2008/11/blog-post_222.html
http://antnikolis.blogspot.gr/2013/04/blog-post_6.html


Ὁ Ἐπιτάφιος θρῆνος στό facebook: ΕΔΩ

Ἀφιέρωμα τοῦ blog στόν Γιώργο Ἰωάννου: ΕΔΩ

 

«Pasolini in Rafina», a poem by Giorgos Chronas

Ἀνδρέας Κάραγιαν, Καφενεῖο, λάδι σέ καμβά. (πηγή)

«Ὁ Παζολίνι στή Ραφήνα», ἕνα ποίημα τοῦ Γιώργου Χρονᾶ
 

Ὁ Παζολίνι στή Ραφήνα

Δέν ἦρθα γιά νά διδάξω
κινηματογράφο, φιλοσοφία ἤ τήν τέχνη τῆς ποιήσεως.
ἀναζητῶ τίς κεφαλές τῶν μαθητῶν τοῦ Χριστοῦ
σ' αὐτούς τούς Ρωσοπόντιους
στά παιδιά ἀπό τήν Ἤπειρο.
Μοῦ μίλησαν γιά ἕνα γκαρσόνι
πού δουλεύει λαντζέρης σέ ταβέρνα
καί μοιάζει μέ Κεῖνον.
Τά δάκρυα τῆς μάνας του
δέν θά δῶ.
Τούς θρήνους της δέν θ' ἀκούσω.
Ἦχοι ἀπό πλοῖα πού φεύγουν
ματιές ἀπό πρωινούς ταξιδιῶτες
καί ἡ Μαρία Κάλλας νά κατεβαίνει
ἀπό Μερσεντές.
Καλῶς ὥρισες Μαρία!
Ἐδῶ εἶναι ἡ χώρα σου.
Ἐδῶ ὁ λαός σου πού δέν σέ ξέρει.
Μή λυπᾶσαι. Ἀναπαύσου.
Περπάτησε στήν παραλία μαζί μου.
Ἄσε τόν ὁδηγό σου στό ἀμάξι.
Τίς βαλίτσες, θά τίς κατεβάσω ἐγώ.
Πῶς ἦταν τό ταξίδι;
Δές τά σπίτια, πίσω ἀπό τόν γκρεμό.
Τούς γλάρους.
Ἀνέβα τώρα στήν βάρκα.
Ἔχουμε δρόμο νά κάνουμε μέχρι τούς Πεταλιούς.
Ἐγώ θά περπατῶ στά κύματα
καί σύ θά μέ βλέπεις.
Ἡ ἄμμος πού θά μᾶς δεχτεῖ
θά εἶναι καυτή.
Τό βράδυ θά μιλήσουμε γι' αὐτά πού ἐπιθυμεῖς
τρώγοντας, ὑπό τό φῶς τῶν κεριῶν,
στό τραπέζι τῆς φιλοξενίας
θ' ἀκούσουμε τούς Ἑλληνες φίλους μας.
Οἱ μουσικές πού ζητάμε
δέν γράφτηκαν ἀκόμη.
Τά κρασιά πού πίνουμε μεθάνε.
Τό ἄνοιγμα τής σαμπάνιας θά ἠχήσει σάν πυροβολισμός
σέ στρατιές πεινασμένων
σέ κυνηγημένους ἐλέφαντες στήν Κένυα.

Παντρεύεται ὁ δοῦλος τοῦ Θεοῦ Πέτρος Παῦλος Παζολίνι
τήν δούλη τοῦ Θεοῦ Μαρία.
Μαρία, μεγάλη ἡ χάρη σου
καί εὐλογημένος ὁ καρπός τῆς κοιλίας σου.
Ὄχι, ὄχι δέν εἶναι γιά μᾶς.
Ἐμείς γεννηθήκαμε γιά νά ὐποφέρουμε
...............μοῦ εἶχες πεῖ.
Δέν εἶναι λόγια ἀπό ὄπερα
ἀλλά ἀπό κάποιο ἔργο τοῦ Εὐριπίδη.
Θέλω τό εὐτελέστερο πρόσωπο
γιά νά τό ὑπηρετήσω.
Γιά νά ἐξευτελιστῶ, Μαρία.

Γιατί, Πιέρ Πάολο;

Πηγή

---

Ἀπό τή συλλογή Κατάστημα νεωτερισμῶν, ἐκδόσεις Ὀδός Πανός, Ἀθήνα 1997, ἐπίσης στή συλλογή 99 Ποιήματα, ἐκδόσεις Ὀδός Πανός, Ἀθήνα 1999. 

Ἀφιέρωμα τοῦ blog στόν Παζολίνι: ΕΔΩ