«Ἐπιτάφιος θρῆνος», ἕνα διήγημα τοῦ Γιώργου Ἰωάννου

 

Thomas Eakins, Σπουδή γιά τή Σταύρωση, λάδι σέ καμβά.

Ἐπιτάφιος θρῆνος (απόσπασμα)

Ἀπό μπροστά μας ὅταν διάβαιναν, ἔψελνε ἡ χορωδία τά ἐγκώμια, μαθήτριες μέ ἐπιπόλαιες φωνές, παρόμοιες μέ τό γραφικό τους χαρακτήρα, βαδίζοντας στό ψευτοκουρασμένο βῆμα τῶν στρατιωτῶν, ἐκεῖνο μέ τό λύγισμα τό ἀδιόρατο, πού μέ ἔφ΄ ὅπλου λόγχη, ὡραῖοι καί σκοτεινοί, τραβοῦσαν φορτωμένοι νιάτα καί ἔξαψη, θαρρεῖς ἀπό τό πρόσφατο μαστίγωμά τους, κοιτάζοντας λοξά τά πεζοδρόμια, ὅπου κάτ΄ ἐπανάληψη εἶχαν παζαρέψει τό κορμί τους καί τό σπέρμα τους, δίπλα τους κατά στίχο οἱ μαθήτριες, μαύρη ποδιά ἀτλαζένια τσιτωτή, ἄσπρο γιακά, κι ἕνα πανέρι ροδοπέταλα στό στῆθος, θαρρεῖς γιά ν' ἀκουμπᾶνε τά λαχταριστά βιζυά, πού τά πηγαῖναν προσφορά σ' αὐτόν πού εἶχε πεθάνει «τετρωμένος ὥσπερ πελακάν», μέ τήν τεράστια μύτη, καί παραμέσα οἱ παπάδες, ὅλο στόλισμα, κρατώντας ἀδιόρατες μαβιές γιρλάντες, σέ ἀνταπόκριση μέ τούς πρασινοσκούφηδες, ὅπου ἀποκάτω ψέλναν ἀφηρημένα οἱ μαθήτριες -αὐτά, βέβαια οἱ βολεμένοι τῆς ἀγάπης δέν τά βλέπουνε- καί ὕστερα τό ρεῦμα μέ τα πλήθη, μέ ἀναμμένα τά κεριά, κι ὅλοι οἱ γνωστοί κι οἱ συγγενεῖς, κι οἱ δάσκαλοι, πού εἶχανε κατά καιρούς, μετάρσιοι, ὡραιότατοι, μέ τό κεφάλι τους πού ἔχει σβήσει πιά, γερμένο πρός τά πίσω κάπως, παραδομένοι στά ἐγκώσμια, παρόλο πού 'ναι ἔξω ἀπό τά ἐγκόσμια, νά ρέουν σάν βουβό ποτάμι, καί μυρωδιές ἀνάμικτες, ἀρβύλες καί χακί -χειμερινό ἀκόμα, παστωμένο μέ ὀσμές- μέ μοσχολίβανα λεπταίσθητα, φερμένα ἀπό πολιτεῖες τῆς μαναξιᾶς, ἀρώματα τῶν γυναικῶν, βιολέτες καί ἀκακίες της πλατείας ὁλάνθιστες, σταμπιά-τσαμπιά, καί νά 'χεις καί τόν ὑπαξιωματικό νά σού φυσάει τό σβέρκο μέ τήν καυτή ανάσα του, πού μόνη της μιλούσε γιά τήν ψυχική ἀγνότητα, νά καίει ὁλόκληρος καί νά μοσχοβολᾶ, χωρίς ὡστόσο νά 'χει αἴσθηση τῆς λάμψης του, καί εὐτυχῶς γιατί ἄν τά 'νιωθε αὐτά, θά ἦταν προπολλοῦ ἀνάρπαστος, στόν Ἐπιτάφιο νά λάμπει μοναχός, πίσω ἀπό τό Χριστό καί τίς μαθήτριες, κι ἐκεῖνες σάν τόν ἔβλεπαν μοναχικό καί μάθαιναν τήν ἱστορία του, πολύ θά θέλαν νά προσφέρουνε σ' αὐτόν τά δῶρα πού στηρίζανε μές τά πανέρια μέ τά ροδοπέταλα, νά τρίψει ἀπάνω τους τό ὀρφανεμένο μάγουλο, νά τά βυζάξει, μά εὐτιχῶς ἐτουτα τά παιδιά, ἔχουνε ταπεινή ψυχή, θέλουν πολλές φορές νά κλείνονται, ὅπως κλεινόντουσαν στόν ἀχυρῶνα τοῦ χωριοῦ καί παῖζαν μέ τίς ὧρες ἤ χωνόντουσαν στό δάσος μέσα στά κλαριά. Καί λάτρευαν ἐκεῖ τόν Πάνα μέ τή συνοδεία τῶν σατύρων του. Ἠ φύση εἶναι ὅσο κι ἡ νύχτα έρωτική.

Γιώργος Ἰωάννου, Ἐπιτάφιος θρῆνος (ἀπόσπασμα), ἐκδόσεις Κέδρος, Ἀθήνα, 1980

Σχόλια και σύνδεσμοι

---

Ο Ἐπιτάφιος θρῆνος, με τον υπότιτλο (πεζογραφήματα) σε παρένθεση να υποδηλώνει το είδος πού ὁ Ιωάννου καθιέρωσε λογοτεχνικά, κυκλοφόρησε το 1980 όταν ο συγγραφέας ήταν 53 χρονών. Συλλογή ξεχωριστή στο έργο του Ιωάννου, ο αναγνώστης μπορεί να δει εδώ πως ο ώριμος συγγραφέας ισορροπεί και συμπλέκει υποδειγματικά τα στοιχεία του ύφους του.

Με μια ζωντανή γλώσσα σαν ποτάμι που κυλά και συγκεντρώνει το νερό όλων των παραποτάμων και καναλιών -μικρών και μεγάλων- για να καταλήξει όχι να προσθέσει στην απέραντη θάλασσα το πολύτιμο υγρό του, αλλά να στροβιλισθεί σε δύνη που θα πυκνώσει, σε μοναδική νότα κλιμακούμενη που θα ακουστεί δυνατά και καθαρά.

Με κυρίαρχο το πρώτο πρόσωπο αλλά και σε όσα από τα αφηγήματα της συλλογής η εξιστόρηση συντελείται στο τρίτο η αφήγηση και εκεί μοιάζει με ιδιότυπη πρωτοπρόσωπη, ο Ιωάννου μας δίνει τη σημαντικότερη συλλογή στην νεοελληνική μας λογοτεχνία.
 
Περισσότερα για τη συλλογή πεογραφημάτων Ἐπιτάφιος θρῆνος :

http://hdermi.blogspot.gr/2008/11/blog-post_222.html
http://antnikolis.blogspot.gr/2013/04/blog-post_6.html


Ὁ Ἐπιτάφιος θρῆνος στό facebook: ΕΔΩ

Ἀφιέρωμα τοῦ blog στόν Γιώργο Ἰωάννου: ΕΔΩ