gay ekfansi: George Gordon Noel Byron, (1788-1824), a tribute

Λεπτομέρεια πορτρέτου του Λόρδου Μπάυρον (1836), από τον Richard Westall
National Portrait Gallery, Λονδίνο

Λόρδος Μπάυρον, (Λονδίνο, 22 Ιανουαρίου 1788 – Μεσολόγγι, 19 Απριλίου 1824), αφιέρωμα

Προλεγόμενα

Δεν συνηθίζω να κάνω αναφορές και να γράφω εδώ οτιδήποτε σχετίζεται με προσωπικά μου βιώματα, γιατί απλούστατα πιστεύω πως αυτά δεν ενδιαφέρουν κανέναν· ούτε καν εμένα τον ίδιο τώρα πια. Αξίζει όμως τον κόπο να αναφερθώ σε ένα και μοναδικό που σχετίζεται με το πρόσωπο τού παρόντος αφιερώματος.

25 Μαρτίου λοιπόν, γυρνώντας σπίτι αργά το βράδυ μετά από μια αρκετά κοπιαστική μέρα, είπα να δώσω στον εαυτό μου την ευκαιρία ν’ απολαύσει δυο σουβλάκια, αγνοώντας το φαγητό που είχα φτιάξει για γεύμα και το υπόλοιπό του με περίμενε. Πέρασα λοιπόν από τη μικρή γειτονική ψησταριά, καλησπέρισα τον Δημήτρη, παρήγγειλα τα δυο σουβλάκια και ανέμενα παρέα με τρεις φοιτητές να ετοιμαστούν οι παραγγελίες μας. Φανταστείτε τον χώρο μικρό, παραδοσιακό, με λίγα τραπεζάκια μέσα τυλιγμένα στα λευκά τους τραπεζομάντιλα, μια και το κρύο δεν επέτρεπε ακόμα τραπεζάκια έξω. Κάπου ψηλά στον τοίχο η αναρτημένη οθόνη μιας τηλεόρασης έλεγε τις ειδήσεις κάποιου καναλιού, και έτσι, για να διανθιστεί η ειδησιογραφία του, κάποιος δημοσιογράφος προσπαθούσε με τις πενιχρές του γνώσεις –αντλημένες σίγουρα από την Βικιπαίδεια– να κάνει ρεπορτάζ και να μιλήσει για τον μεγάλο φιλέλληνα Μπάυρον. Σε μια άκρη ένα νεαρό ζευγάρι μιλούσε χαμηλόφωνα έχοντας τελειώσει το δείπνο του, και στο βάθος του μαγαζιού η παρέα δύο εξηντάχρονων (περίπου) έπινε τις μπύρες της και συζητούσε ρίχνοντας κλεφτές ματιές πρὸς τὴ μικρή οθόνη. Κάποια στιγμή, καθώς η τηλεόραση συνέχιζε να μιλά για τον Μπάυρον, ακούω τον έναν να λέει: «Ναι, ήρθε γιατί τον ενδιέφερε η Ελλάδα, καλά… δε λέτε ότι εδώ έβρισκε να τον γαμάνε». Στο λεπτό γυρίζω και του απαντάω. «Καλά, όλοι οι γαμιάδες τότε στο Μεσολόγγι είχανε μαζευτεί;» Άχνα ο δικό σου!!

Αυτά λοιπόν. Ας πάμε όμως τώρα στα σοβαρά.

Σαν σήμερα, 92 χρόνια πριν, ακριβώς στις έξι η ώρα το απόγευμα ο Λόρδος Μπάυρον άφηνε την τελευταία του πνοή στο Μεσολόγγι.

Ένα αφιέρωμα στον Λόρδο Μπάυρον μπορεί να φαντάζει –αρχικά- σχετικά εύκολο. Αν δούμε όμως τι ακριβώς γνωρίζουμε για τούτο τον ποιητή, θα καταλήξουμε στο συμπέρασμα πως πέρα από τον μεγάλο φιλέλληνα Μπάυρον, έτσι όπως λίγο-πολύ τον μάθαμε στο σχολείο μας και τον θυμόμαστε κάθε 25η Μαρτίου, δεν φαίνεται να γνωρίζουμε περισσότερα πράγματα. Δεν ξέρω μάλιστα πόσοι Έλληνες έχουν καθίσει να διαβάσουν έργα του Μπάυρον, για να μην μιλήσω για μελέτες και αναλύσεις γύρω από τη ζωή και το έργο του. Καλά για την gay κοινότητα δεν κάνω καν κουβέντα. Τους αρκεί να γνωρίζουν ότι είχε ομοφυλοφιλικές σχέσεις. Ως εκεί!

Ο Μπάυρον εκπροσωπεί το κίνημα του ρομαντισμού αφού υπήρξε ένας από τους πυλώνες του. Ήταν, θα μπορούσαμε να πούμε, γεννημένος ρομαντικός πριν καλά-καλά το κίνημα ρίξει στέρεες βάσεις, αλλά ήταν παράλληλα και δημιουργός του. Δεν θα ήταν καθόλου παράλογο να ορίζαμε τον Μπάυρον ως το πρότυπο του ρομαντικού ποιητή, δηλαδή στα λεξικα των όρων στη λέξη Ρομαντικός να γράφαμε: βλέπε Μπάυρον! Ευφυής κληρονόμος της gothic λογοτεχνίας, μεγάλος διανοητής με αντισυμβατικές και ρηξικέλευθες απόψεις για τη ζωή, τον έρωτα, τη γνώση, την Παιδεία, θα αναζητήσει μια ουτοπία. Την ουτοπία αυτή θα του την δώσει η Ελλάδα. Μια Ελλάδα που πάλευε –και ακόμα παλεύει- να απελευθερωθεί από τον ξένο ζυγό –τότε τον Τουρκικό, τώρα βέβαια από άλλον- αλλά και από τους ίδιους τους Έλληνες που δεν μπορούν να κάνουν ούτε βήμα χωρίς διχόνοιες, μίση και αλληλοσπαραγμούς.

Ένα αφιέρωμα στον Μπάυρον, λογικά, θα έπρεπε να περιλαμβάνει πολλαπλάσιο αριθμό σελίδων. Εμείς εδώ, όμως, θα προσπαθήσουμε απλά να σκιαγραφήσουμε ένα πορτρέτο του, και να αναφερθούμε σε περιστατικά της ζωής του που οι περισσότεροι βιογράφοι του τα περνούν στα γρήγορα, ή δεν αναφέρουν καθόλου σε αυτά, μια και ο Φιλέλληνας Μπάυρον έχει ως τώρα αναλυθεί και σκιτσαριστεί αρκετά καλά, σε μια πληθώρα κειμένων.

Ο Βύρων με αλβανική ενδυμασία. Πορτρέτο του Thoman Phillips

National Portrait Gallery, Λονδίνο.

Γνωρίζοντας τον Λόρδο Μπάυρον

Ο Λόρδος Μπάυρον (George Gordon Byron, 6th Baron Byron,) γεννήθηκε στην οδό Hollis Street του Λονδίνου μια μέρα του Γενάρη του 1788. Ήταν γιος του πλοιάρχου του Αγγλικού Βασιλικού Ναυτικού, Τζον Μπάιρον (Captain John «Mad Jack» Byron), και της δεύτερης συζύγου του, της σκωτσέζας αριστοκράτισσας Κάθριν Γκόρντον (Catherine Gordon). Ο πατέρας του με την πρώτη του σύζυγο είχε αποκτήσει και μια κόρη, την Αυγούστα.

Ο Μπάυρον δηλαδή, ανήκε σε αριστοκρατική οικογένεια από την πλευρά της μητέρας του, που ήταν απόγονος του βασιλιά της Αγγλίας Εδουάρδου Γ'. Η Κάθριν Γκόρντον όμως αναγκάστηκε να πουλήσει περιουσιακά στοιχεία και τίτλους για να καλύψει τα υπέρογκα χρέη του συζύγου της. Επομένως ο Λόρδος Βύρων, που τα πρώτα χρόνια (1794 - 1798) διέμενε με την μητέρα του στην περιοχή Αμπερντήν (Aberdeen) της Σκωτίας, τα πέρασε μάλλον φτωχικά. Εκεί είναι που έμαθε και τα πρώτα του γράμματα, στο εκεί «Grammar School».

Στα δέκα του όμως χρόνια, τον Μάϊο του 1798, ο ποιητής κληρονομεί από τον αδελφό του παππού του, Ουίλιαμ Μπάυρον τον τίτλο του Λόρδου, αλλά και την πολύ μεγάλη περιουσία του στο Νόττινχαμσαϊρ (Nottinghamshire). Ο πατέρας του βέβαια, το 1790, θα τους εγκαταλείψει και θα φύγει στη Γαλλία. Ένα χρόνο μετά τους ανακοινώνεται ότι βρέθηκε νεκρός – πιθανόν να αυτοκτόνησε.

Θα ακολουθήσουν σπουδές -αφού από το καλοκαίρι του 1798 μαζί με τη μητέρα του μετακόμισαν στο Σάουθγουελ (Southwell) του Νόττινχαμ- στο σχολείο «Χάροου» («Harrow», 1801 – 1804) που ολοκληρώνονται στο «Trinity College» του Καίμπριτζ δίνοντας στον Μπάυρον μια πολύ καλή μόρφωση.

Ο Μπάυρον γεννήθηκε με παραμορφωμένο το δεξί του πόδι. Αποτέλεσμα αυτού ήταν να χωλαίνει. Αυτό του το ψεγάδι φαίνεται να το είχε αντισταθμίσει η φύση, χαρίζοντάς του ένα αγγελικό πρόσωπο.

Η φύση όμως είχε προίκιση τον Μπάυρον με έναν χαρακτήρα και μια καρδιά που δεν αντιστεκόταν σε κανέναν ερωτικό πειρασμό. Σχέσεις ετεροφυλοφιλικές, σχέσης ομοφυλοφιλικές, σχέσεις αιμομικτικές δεν θα τον αφήσουν σε ησυχία. Από μικρός θα ερωτευτεί την μακρινή του ξαδέλφη Μάργκαρετ Πάρκερ (Margaret Parker) η οποία θα γίνει η αιτία για να γράψει και να της απευθύνει το πρώτο του ερωτικό ποίημα. Αλλά και η μακρινή εξαδέλφη του Μαίρυ Ντάφ (Mary Duff) και η εξαδέλφη του Μαίρη Τσάγουορθ (Mary Chaworth), δεν θα γλυτώσουν από την ερωτική πολιορκία του ποιητή.

Στο κολέγιο θα γνωρίσει τον Γουίλλιαμ Μπανκς αλλά και τον Τσάρλς Σκίννερ Μάθιους, έναν συμφοιτητή του που είχε μυηθεί στον ομοφυλοφιλικό έρωτα αλλά δεν φαίνεται η σχέση αυτή να προχώρησε πολύ, αν και από την Ελλάδα του 1811 έγραψε στον Χόμπχαουζ ότι αλληλογραφούσε με τον Μάθιους, και μάλιστα του περιέγραφε τις ερωτικές του περιπέτειες. Και οι δυο συμφοιτητές του ήταν γνωστοί σε φοιτητικούς κύκλους και προκαλούσαν πολλές συζητήσεις για το σεξ μεταξύ ενηλίκων ανδρών και εφήβων που έχαιρε μεγάλης εκτίμησης στον αρχαίο κόσμο και ιδίως στην Αθήνα των κλασικών χρόνων. Αλλά ο Μπάυρον θα συνάψει ερωτικό δεσμό και με την αδελφή του Αυγούστα, καρπός του οποίου θα είναι η κόρη τους Μεντόλα Λη.

Η πρώτη του ποιητική συλλογή Κομμάτια Φυγάδες (Fugitive Pieces) κυκλοφόρησε Το 1806, όταν ο Μπάυρον ήταν μόλις 18 χρονών. Ο σάλος που προκλήθηκε από εκκλησιαστικούς κύκλους θα αναγκάσει τον ποιητή να αποσύρει την συλλογή και να επανέλθει με άλλες, δύο χρόνια μετά.

Το 1809 ο Λόρδος Μπάυρον παρέα με το φίλο του Τζων Χόμπχαουζ (John Cam Hobhouse, 1786 – 1869) αναχωρεί από το Λονδίνο για την Ανατολή, με σταθμούς σε Πορτογαλία, Ισπανία και Μάλτα. Στην περίοδο αυτή θα αρχίζει και το ποίημά του Προσκύνημα του Τσάϊλντ Χάρλοντ (Childe Harold's Pilgrimage), γράφοντας τα πρώτα κάντος.

Θα αντικρίζει πρώτη φορά την Ελλάδα στα ανοιχτά του Πατραϊκού κόλπου και συνεχίζοντας το ταξίδι οι δυο φίλοι θα φτάσουν στην Πρέβεζα και από εκεί στα Γιάννενα και εν συνεχεία στο Τεπελένι όπου θα παραμείνουν τέσσερεις μέρες. Εκεί θα συναντήσει τον Αλή Πασά τουλάχιστον τρείς φορές. Από το Τεπελένι κατηφορίζουν συνοδεία ανθρώπων του Αλή Πασά. Θα περάσουν ξανά από τα Γιάννενα για να καταλήξουν και πάλι στην Πρέβεζα. Η πόλη ήταν ανάστατη από τις φήμες ότι ληστές κάνουν επιδρομές στα γύρω χωριά, έτσι αποφασίστηκε να φύγουν με πλοίο για την Πάτρα. Το πλοίο του όμως ναυάγησε και βρέθηκαν σε μια ακτή του Σουλίου. Ο θρύλος του ανυπόταχτου Σουλίου και του Χορού του Ζαλόγγου ήταν γνωστός στον Μπάυρον, έτσι όταν περισυλλέχθηκαν αυτός και ο Χόμπχαουζ από Σουλιώτες οι οποίοι τους περιποιήθηκαν και μάλιστα τους έδωσαν οδηγούς να τους περάσουν ασφαλείς στη Πρέβεζα, και πάλι δια ξηράς, ο Μπάυρον είχε την ευκαιρία να έχει μια πρώτη προσωπική επαφή με το αδούλωτο στοιχείο της Ελλάδας. Εδώ ο Μπάυρον θα έχει την ευκαιρία να ακούσει τα κλέφτικα τραγούδια των αδούλωτων Σουλιωτών, αν και για να είμαστε ακριβείς ο Αλή Πασάς την περίοδο που αναφερόμαστε είχε καταφέρει να υποτάξει μετά από σκληρό αγώνα το Σούλι. Από εκεί προχώρησαν, πάντα δια ξηράς, προς το Λουτράκι περνώντας και ρίχνοντας μια γρήγορη ματιά στο Μεσολόγγι. Είναι η πόλη που ο Μπάυρον θα τελειώσει τη ζωή του, αλλά τότε, κανείς ακόμα δεν το γνωρίζει. Από εκεί φτάνουν στην πόλη των Πατρών και συνεχίζουν παράλληλα με τον κορινθιακό κόλπο για να καταλήξουν στη Βοστίτσα –το σημερινό Αίγιο- και να φιλοξενηθούν εκεί από τον Αντρέα Λόντο. Ο κακός καιρός τους ανάγκασε μάλιστα να παραμείνουν φιλοξενούμενοι του Λόντου για τέσσερεις μέρες.

Στο σπίτι του Λόντου το ενδιαφέρον του Μπάυρον θα τραβήξει ένας νεαρός άντρας με τον οποίο φαίνεται να συνδέθηκε ανοιχτά μαζί του. Όταν συναντήθηκε αργότερα μαζί του τον περιέγραφε στον Χόμπχαουζ ως «ο πολυαγαπημένος μου Ευστάθιος» και «η αγαπημένη μου ψυχή». Επιστρέφοντας έξι μήνες αργότερα χωρίς τον Χόμπχαουζ πήρε μαζί του τον Ευστάθιο, αλλά το ειδύλλιο φαίνεται να κατέληξε απότομα και άδοξα παρά την θερμή ανταπόκριση του νεαρού. Μετά τη Βοστίτσα ο Μπάυρον με τον Χόμπχαουζ θα συνεχίσει για τα Σάλωνα, τη σημερινή Άμφισσα. Επισκέπτονται τους Δελφούς, την Χαιρώνεια αναζητώντας το Πολυάνδριο του Ιερού Λόχου των αρχαίων Θηβών, και καταλήγουν στις 25 Δεκεμβρίου, ανήμερα τα Χριστούγεννα, να αντικρίσουν πρώτη φορά την Ακρόπολη των Αθηνών.

Αφού μείνουν στην Αθήνα, συνεχίζουν το ταξίδι τους σε Σμύρνη, Έφεσο και ανηφορίζουν με σκοπό να συναντήσουν την ομηρική Τροία. Φτάνουν Κωνσταντινούπολη το 1810 και εν συνεχεία ο Μπάυρον χωρίς τον Χόμπχαουζ επιστρέφει στην Αθήνα όπου παραμένει φιλοξενούμενος στη μονή των Καπουτσίνων στην Πλάκα. Εκεί γνωρίζει και ερωτεύεται τον νεαρό σπουδαστή Νικολό Ζιρό, του οποίου η αδελφή ήταν παντρεμένη με τον Λουιζιέρη, Ναπολιτάνο ζωγράφο και συνεργάτη του Έλγιν. Μαζί με τον Ζιρό ταξιδεύουν στην Ολυμπία. Ο Μπάυρον θα επισκεφτεί την Τριπολιτσά και θα συναντηθεί με τον Βελή Πασά, γιο του Αλή, θα του παραδώσει μάλιστα και γράμμα του πατέρα του. Στις 17 Ιουλίου του 1811 επιστρέφει στην Αγγλία. Την πρώτη Αυγούστου χάνει τη μητέρα του την οποία δεν προλαβαίνει να δει.

Στις 27 Φεβρουαρίου του 1812 ο Λόρδος Βύρωνας μιλάει για πρώτη –και τελευταία- φορά από το βήμα της Βουλής των Λόρδων και στις 29 Φεβρουαρίου κυκλοφορούν τα δυο πρώτα κάντος του Τσάιλντ Χάρολντ. Το έργο θα τον κάνει μέσα σε μια νύχτα διάσημο: «Ξύπνησα ένα πρωί και βρήκα τον εαυτό μου διάσημο», γράφει ο ίδιος χαρακτηριστικά.

Στις 2 Ιανουαρίου του 1815 παντρεύεται την Άννα Ισαβέλλα Μίλμπαγκ ή «Αναμπέλλα» (Anne Isabella Milbanke, 1792 – 1860). Θα αποκτήσει μαζί της μια κόρη, αλλά ένα χρόνο μετά η γυναίκα του θα τον εγκαταλείψει παίρνοντας μαζί της και τη θυγατέρα τους. Η τυπική διάλυση του γάμου τους, η υποκρισία της αγγλικής κοινωνίας και το όλο κλίμα είναι έτσι διαμορφωμένα που ο Μπάυρον παίρνει την απόφαση να εγκαταλείψει τη χώρα. Ουσιαστικά, την αποχαιρετά για πάντα, αφού δεν θα την δεί ποτέ ξανά, αλλά αυτό δεν το γνωρίζει τότε. Πρώτος σταθμός του φευγιού του η βίλα Ντιοντάρι στις όχθες της λίμνης της Γενεύης όπου διαμένει παρέα με το ζεύγος Σέλλεϋ. Συγκεκριμένα, το καλοκαίρι του 1816 θα το περάσει παρέα με τον ποιητή Πέρσυ Σέλλεϋ (Percy Bysshe Shelley, 1792 – 1822) την μετέπειτα γυναίκα του Μαίρη Γκόντουιν (Mary Godwin, 1797 – 1851), και την Κλαίρη Κλαιρμόν Γκόντγουϊν (Clara Mary Jane Clairmont, 1798 – 1879). Είναι η εποχή που διαβάζοντας ιστορίες φαντασμάτων θα δώσουν την υπόσχεση σε ένα χρόνο ο καθένας τους να γράψει από μια τέτοια ιστορία. Ο Μπάυρον βέβαια δεν θα ανταποκριθεί και θα σταματήσει νωρίς το μικρό Απόσπασμα που ξεκίνησε και που ωστόσο θα δημοσιευτεί το 1919. Ο συνοδός και γιατρός του Πολυντόρυ θα γράψει τον Βρυκόλακα, και φυσικά, η Μαίρη Σέλλεϋ θα γράψει τον αριστουργηματικό Φραγκενστάϊν, ο σύγχρονος Προμηθέας.

Στη συνέχεια ο Μπάυρον θα αποκτήσει μια τρίτη κόρη από τη σχέση του με την Μαίρη Γκόντουιν, την Clara Allegra.

Θα εγκατασταθεί αρχικά στη Βενετία αφού περάσει ένα μικρό διάστημα από τη Ρώμη, όπου το 1818 θα αρχίζει το πρώτο άσμα του Δον Ζουάν. Ακολουθεί μια ακόμη θυελλώδη σχέση με την παντρεμένη κόμισα Τερέζα Γκουιτσιόλι.

Εδώ, το 1820, θα έχει ενεργό πολιτική δράση και θα συμμετέχει στην αντιπαπική και αντικατοχική επαναστατική κίνηση των Ιταλών επαναστατών, των «Καρμπονάρων», παρακινημένος από τον προσωπικό του φίλο κόμη Πιέτρο Γκάμπα (Pietro Gamba, 1801 – 1828), η οποία θα αποτύχει. Με παπική έγκριση η Τερέζα θα χωρίσει τον Κόμη Γκουιτσιόλι και ο Μπάυρον αφήνει τη Ραβέννα και ανταμώνει ξανά με την Τερέζα στην Πίζα.

Το 1823 το Φιλελληνικό Κίνημα του Λονδίνου εξασφαλίζει σημαντικό δάνειο για την επαναστατημένη Ελλάδα και κρίνει ότι ο ποιητής είναι ο ποιο κατάλληλος εντολοδόχος της υπόθεσης. Ο Λόρδος Βύρωνας που εκείνη την περίοδο –από όσο διαβάζουμε σε διάφορα γράμματά του- ταλαντεύονταν ανάμεσα στην Ισπανία την Ελλάδα και την Λατινική Αμερική, δέχεται την πρόταση με ενθουσιασμό. Αν και το σχέδιό του ήταν να αναχωρήσει για την Ζάκυνθο, τελικά στις 13 Ιουλίου του 1823 αναχωρεί από τη Γένοβα με το πλοίο που είχε το συμβολικό όνομα «Ηρακλής» για την Κεφαλονιά. Θα επιλέξει την Κεφαλονιά κάτω από τις πιέσεις του Μπράουν, αφού ο εκεί Ύπατος Αρμοστής συνταγματάρχης Τσαρλς Τζέιμς Νάπιερ, ήταν γνωστός του Μπράουν αλλά και γνωστός φιλέλληνας, που κρατούσε μια στάση ανοχής απέναντι στην Ελληνική Επανάσταση, μια και τα νησιά του Ιονίου βρίσκονταν τότε κάτω από Αγγλική κατοχή, και ως γνωστόν η ηγεσία της Αγγλίας ήταν εχθρική σε οποιοδήποτε επαναστατικό κίνημα τολμούσε να ανδρωθεί και να απαιτήσει νέα τάξη πραγμάτων στην Ευρώπη. Θα φτάσει στην Κεφαλονιά στις 3 Αυγούστου. Θα βοηθήσει τους εκεί εγκαταστημένους πρόσφυγες από τη Χίο και το Μοριά που ζουν σε συνθήκες οικτρής πείνας.

Θα παραμείνει στην Κεφαλονιά έως το Νοέμβριο προσπαθώντας να βρει μια άκρη σε πιο μέρος της Ελλάδας πρέπει να πάει. Ο εμφύλιος που έχει ξεσπάσει στην Ελλάδα δεν βοηθάει στο να αποφασίσει. Από την αρχή διευκρινίζει ότι δεν επιθυμεί να συμμαχήσει με καμία φατρία και ότι οι Έλληνες πρέπει ενωμένοι να αντιμετωπίσουν τα προβλήματά τους και να συνεχίσουν τον Αγώνα. Στις 22 Νοεμβρίου αναχωρεί τελικά για το Μεσολόγγι και αναγκάζεται εκ των πραγμάτων να συνεργαστεί με τον Αλέξανδρο Μαυροκορδάτο που βρίσκεται εκεί. Ο Μάρκος Μπότσαρης με τον οποίο είχε επικοινωνήσει όσο βρισκόταν στην Κεφαλονιά, είχε την ατυχία να πέσει αγωνιζόμενος.

Στο Μεσολόγγι ο Μπάυρον θα προβεί σε μια σειρά από πράξεις βοηθώντας έμπρακτα των Αγώνα των Ελλήνων:

Παραδίδει τα χρήματα και τα πολεμοφόδια που κουβαλούσε. Δίνει χρήματα και συντηρεί τα πληρώματα των σπετσιώτικων καραβιών που είναι αγκυροβολημένα και φυλάνε την είσοδο του Μεσολογγίου. Στο Μεσολόγγι εκείνη την περίοδο είχαν συγκεντρωθεί ένας αριθμός από Σουλιώτες πολεμιστές –που δεν ήταν ακριβώς όλοι τους Σουλιώτες- που ούτε λίγο ούτε πολύ τρομοκρατούσαν την πόλη. Ο Μπάυρον πληρώνει και συντηρεί μια ομάδα από 250 Σουλιώτες πολεμιστές που τους θεωρεί τους γενναιότερους. Αναγκάζεται όμως στη συνέχεια να τους διώξει, μετά τα επεισόδια που δημιουργούν, κρατώντας τους 80 από αυτούς για προσωπική φρουρά. Καλεί και φέρνει από τον Λονδίνο τον Άγγλο πυροτεχνουργό Γουίλιαμ Πάρρυ για να επιμεληθεί μέρος της οχύρωσης, να στήσει μηχανουργείο αλλά και να προσφέρει τις γνώσεις του στον Αγώνα. Χρηματοδοτεί την έκδοση της πρώτης εφημερίδας στην Ελλάδα τα Ελληνικά Χρονικά, αλλά και μιας άλλης του Telegrafo Greco που κυκλοφορούσε γραμμένη στα ιταλικά και αποτελούσε συμπλήρωμα των Χρονικών. Και τα δύο έντυπα τελούν όμως κάτω από την αυστηρή λογοκρισία του Μαυροκορδάτου και του Μπάυρον –πράγμα περίεργο για το ελεύθερο πνεύμα του ποιητή.

Η υγεία του δεν είναι σε καλή κατάσταση. Μια κρίση που είχε όσο βρισκόταν στην Κεφαλονιά επανήλθε δριμύτερη στις 15 Φεβρουαρίου. Αν και φαίνεται να συνήλθε, ουσιαστικά μετά από αυτή την κρίση ο Μπάυρον είχε πτωτική πορεία. Ένας περίπατος με το άλογο στις 9 Απριλίου φέρνει ένα κρυολόγημα που θα του επιδεινώσει την υγεία. Στις 10 Απριλίου δηλώνει ότι αισθάνεται καλύτερα και βγαίνει παρέα με τον Γκάμπα πάλι για ιππασία όπου τους πιάνει βροχή. Στις 13 Απριλίου, ο Πάρρυ τον πείθει να φύγει για την Ζάκυνθο για να προστατεύσει την εύθραυστη υγεία του. Δεν προλαβαίνει όμως αφού η επιδείνωση είναι ραγδαία. Λέει τα τελευταία του λόγια «Θέλω να κοιμηθώ» και πέφτει σε λήθαργο. Πεθαίνει στις 19 Απριλίου.

Στις 22 Απριλίου ο Σπυρίδων Τρικούπης διάβασε σε δημόσια τελετή πάνω στην εκτεθειμένη σωρό του Μπάυρον έναν υμνητικό αλλά και εξεζητημένο επικήδειο. Σε εκδήλωση πένθους ρίχτηκαν 37 κανονιοβολισμοί από την ανατολή του ηλίου -μία κάθε λεπτό- αριθμός συμβολικός που αντιστοιχούσε στα χρόνια του Μπάυρον. Στις 14 Μαΐου γίνεται γνωστός ο θάνατός του στο Λονδίνο. Η αδελφή του Αυγούστα παρέα με τον φίλο του Χομπχάουζ καίνε τα χειρόγραφα Απομνημονεύματά του στερώντας έτσι από την ανθρωπότητα τη δυνατότητα να ακουστεί η φωνή και η σκέψη του ποιητή, αφήνοντας ἔτσι τον κάθε μελετητή να διαστρεβλώνει την πραγματικότητα.

Η καρδιά του ποιητή θάφτηκε στο Μεσολόγγι. Το σώμα του τοποθετήθηκε στο πλοίο «Φλόριντα» που είχε μεταφέρει από την Αγγλία τα χρήματα της πρώτης δόσης του πρώτου δανείου (40.000.000 λύρες) και που για λόγους ασφαλείας ναυλοχούσε στη Ζάκυνθο. Στις 29 Ιουνίου η σωρός του έφτασε στην Αγγλία. Στις 12 Ιουλίου τελέστηκε η νεκρική τελετή για το Λόρδο Μπάυρον και στις 16 Ιουλίου το σώμα του τοποθετήθηκε στην προγονική κρύπτη στο κοιμητήριο της εκκλησίας της «Αγίας Μαρίας Μαγδαληνής» («St. Mary Magdalene») στο Χάκνωλ (Hucknall) του Νόττινχαμ.

Η Ελλάδα θρήνησε το θάνατο του ποιητή και το εξελληνισμένο όνομα Βύρων δόθηκε σε πολλούς Έλληνες και συνεχίσει να δίνεται μέχρι σήμερα. Πολλοί μάλιστα δρόμοι διάφορων ελληνικών πόλεων πήραν το όνομά του, καθώς και ένα προάστιο της Αθήνας πάνω από το Παγκράτι που σήμερα αποτελεί τον Δήμο Βύρωνα. Άγαλμα του ποιητή από τον αναπαριστά να στεφανώνεται από την Ελλάδα, στίθηκε στο Ζάππειο, σε σημείο που αντικρίζει την Ακρόπολη.

Ο Εθνικός μας ποιητής Διονύσιος Σολωμός θα γράψει μία μακρά ωδή αποτελούμενη από 166 τετράστιχες στροφές για να τιμήσει την μνήμη του με τίτλο «Εἰς τὸν θάνατον τοῦ Λόρδου Μπάϋρον».

Λευτεριά, γιὰ λίγο πάψε
νὰ χτυπᾶς μὲ τὸ σπαθί.
Τώρα σίμωσε καὶ κλάψε
εἰς τοῦ Μπάιρον τὸ κορμί..

Για τους ενδιαφερόμενος, ολόκληρη η ωδή εδώ

Τέλος ο φίλος του και συμπολεμιστής του Γκάμπα που ήταν παρόν τις τελευταίες εκατό μέρες που ο Μπάυρον έμεινε στο Μεσολόγγι, όταν έφυγε συγκλονισμένος και πήγε στην Αγγλία, σύνταξε μια λεπτομερή καταγραφή των γεγονότων που αφορούσαν τον ερχομό και την παραμονή του Μπάυρον στην Ελλάδα, η οποία μέχρι σήμερα αποτελεί μια πολύτιμη πηγή πληροφοριών. Μιλάμε για το A narrative of lord Byron's last journey to Greece.

Ο Λόρδος Μπάυρον, έγχρωμη λιθογραφία άγνωστου καλλιτέχνη.

Χρονολόγιο Λόρδου Μπάυρον

1643. Ο σερ Τζων Μπάυρον ονομάζετε Λόρδος από τον βασιλιά Κάρολο τον Πρώτο.

1755. Γέννηση του Τζων Μπάυρον, πατέρα του Λόρδου Βύρωνα.

1765. Γέννηση της Κάθριν Γκόρντον του Γκάιτ, μητέρας του Λόρδου Βύρωνα.

1779. Η Λαίδη Κόνυερς, Αμέλια Ντ’ Αρσύ, παντρε’υεται τον Τζων Μπάυρον.

1784. 26 Ιανουαρίου: Γέννηση της Αυγούστας, ετεροθαλούς αδελφής του Λόρδου Βύρω να.

1785. 13 Μαΐου: Ο Τζων Μπάυρον ξαναπαντρεύεται. Παίρνει για σύζυγό του την Κάθριν Γκόρντον του Γκάιτ. 13 Νοεμβρίου: Γέννηση της Καρολίνας Πόνσονμπυ, μετέπειτα Καρολίνας Λαμπ.

1786. 27 Ιουλίου: Γέννηση του Τζων Καμ Χομπχάουζ, φίλου του Λόρδου Βύρωνα.

1788. 22 Ιανουαρίου: Γεννιέται στο Λονδίνο ο Λόρδος Βύρων, ο Έκτος Λόρδος Μπάυρον.

1791. Πεθαίνει ο πατέρας του ποιητή στην Γαλλία όπου βρίσκεται αφού έχει εγκαταλείψει την γυναίκα του και τον μικρό Μπάυρον, σε ηλικία τριάντα έξι χρονών –ηλικία που πεθαίνουν οι Μπάυρον.

1792. 17 Μαίου: Γέννηση της Αναμπέλλας Μίλμπανκ, μετέπειτα γυναίκας του Λόρδου Βύ ρωνα. 4 Αυγούστου: Γεννιέται ο ποιητής και φίλος του Μπάυρον, Πέρσυ Σέλλεϋ.

1797. 30 Αυγούστου: Γεννιέται η Μαίρη Γκόντουιν, κατοπινή γυναίκα του Σέλεϋ και συγ γραφέας του γνωστού μυθιστορήματος Φραγκενστάιν, ο σύγχρονος Προμηθέας.

1798. 27 Απριλίου: Γέννηση της Κλαίρης Γκάιρμον, μετέπειτα ερωμένης του Λόρδου Μπάυρον με την οποία απέκτησε και μια κόρη.

19 Μαΐου: Στα δέκα του χρόνια ο ποιητής κληρονομεί από τον αδελφό του παππού του, Ουίλιαμ Μπάιρον τον τίτλο του Λόρδου, αλλά και την πολύ μεγάλη περιουσία του στο Νόττινχαμσαϊρ (Nottinghamshire).

1899. Γέννηση της Τερέζας Γκάμπα, μετέπειτα Κόμισσας Γκουιτσιόλι με την οποία ο Μπάυρον συνδέθηκε ερωτικά όταν διέμενε στην Ιταλία.

1799. Μπαίνει εσωτερικός στο σχολείο του Ντάλβιν, έξω από το Λονδίνο.

1801. Εγγραφή του δεκατριάχρονου Λόρδου Βύρωνα στο Χάρροου.

1803. Μένει στο Νόττιγχαμ και στο Άνεσλυ.

1804. Μένει στο Σάουθγουελ, στο σπίτι της μητέρας του.

1805. Οκτώβριος: Τελειώνει το Χάρροου και μπαίνει στο κολλέγιο Τρίνιτυ του Πανεπι στημίου Καίμπριτζ.

1806. Ο φοιτητής του Καίμπριτζ ετοιμάζει μια συλλογή από ποιήματα. Γνωρίσει τον Γουίλ λιαμ Μπανκς και τον Τσάρλς Σκίννερ Μάθιους, συμφοιτητές του που έχουν μυηθεί στον ομοφυλοφιλικό έρωτα και που συχνά προκαλούν στους φοιτητικούς κύκλους συζητήσεις για το θέμα.

1807. Μάρτιος: Ο Λόρδος εκδίδει τις Ώρες τεμπελιάς. 17 Αυγούστου: Η Αυγούστα Μπά υρον παντρεύεται τον Τζωρτζ Λη, αντισυνταγματάρχη των Δραγόνων.

1808. Ιανουάριος-Αύγουστος: Καίμπριτζ και Λονδίνο. Σεπτέμβριος: Ο ποιητής εγκαθί σταται στον πύργο του, στο Αβαείο του Νιούστηντ.

1809. 22 Ιανουαρίου: Γιορτή στο Νιούστηντ για την ενηλικίωσή του.

13 Μαρτίου: Ο Λόρδος Βύρων μπαίνει στη Βουλή των Λόρδων.

16 Μαρτίου: Δημοσιεύεται το σατιρικό του Άγγλοι ποιητές και Σκώτοι Επικριτές.

11 Ιουλίου: Ο Λόρδος Βύρωνας αναχωρεί από το Λονδίνο παρέα με το φίλο του Χο μπχάουζ για την Πορτογαλία, την Ισπανία και γενικά την Ανατολή.

1-12 Σεπτεμβρίου: Μένουνε στη Μάλτα. Αρχίζει τον Τσάιλντ Χάρολντ. 23 Σεπτεμ βρίου: Αντικρίζει πρώτη φορά την Ελλάδα και αυτό γίνεται στα ανοιχτά του Πα τραϊκού κόλπου. Συνεχίζουν το ταξίδι τους για την Πρέβεζα. Φτάνουν μετά από 10 μέρες στα Γιάννενα. Από εκεί φτάνουν στο Τεπελένι. Συναντιέται με τον Αλή Πασά τουλάχιστον τρεις φορές. Φεύγει από το Τεπελένη συνοδεία ανθρώπων του Αλή Πασά με προορισμό την Πρέβεζα και από εκεί με πλοίο για την Πάτρα. Ναυαγούν όμως στις ακτές του Σουλίου, και ναυαγοί περισυλλέγονται από Σουλιώτες που τους περιποιούνται και τους συνοδεύουν ξανά στην Πρέβεζα. Από εκεί οδικός με προορισμό το Λουτράκι περνούν από Μεσολόγγι και καταλήγουν στην Πάτρα. Από εκεί πηγαίνουν στη Βοστίτσα –το σημερινό Αίγιο- φιλοξενούμενοι του Αντρέα Λόντου. Θα συνεχίσουν για τα Σάλωνα (σημερινή Άμφισσα), τους Δελφούς και τη Χαιρώνεια. Στην διαδρομή αυτή έρχεται για πρώτη φορά σε επαφή με έλληνες Κλέφτες και Αρματολούς και ακούει τα τραγούδια τους.

25 Δεκεμβρίου, Χριστούγεννα: Ο Λόρδος Βύρωνας φτάνει για πρώτη φορά στην Αθήνα.

1810. Ιανουάριος, Φεβρουάριος: Δέκα εβδομάδες παρέα με τον Χομπχάουζ στην Αθήνα. Αναχωρεί για τη Σμύρνη και «ανηφορίζει» στα παράλια της Μικράς Ασίας με σκοπό να φτάσει και να βρει την ομηρική Τροία.

8 Μαΐου: Περνάει κολυμπώντας τον Ελλήσποντο, από τη Σηστό στην Άβυδο.

14 Μαΐου: Φτάνει στην Κωνσταντινούπολη.

1811. Ιανουάριος: Ο Λόρδος Βύρωνας, μόνος του τώρα –ο Χομπχάουζ αναχωρεί για την Αγγλία- γυρνάει στην Αθήνα και μένει στο μοναστήρι των Καπουτσίνων, πλάι στο μνημείο του Λυσικράτη στην Πλάκα. Γνωρίζεται και συνδέεται ερωτικά με τον δε καπεντάχρονο Νικολό Ζιρό, σπουδαστή του οποίου η αδελφή ήταν παντρεμένη με τον Λουιζιέρη, Ναπολιτάνο ζωγράφο και συνεργάτη του Έλγιν. Ο Ζιρό είχε γεννη θεί στην Ελλάδα και μιλούσε απταίστως τα ελληνικά. Ήταν όμως κατά το ένα ήμισυ Ιταλός και κατά το υπόλοιπο Γάλλος. Μάιος: Επισκέπτεται μαζί με τον Νικολό την Αρχαία Ολυμπία, αρρωσταίνει σοβαρά και διαμένει στην Πάτρα κάτω από τις φρο ντίδες του Νικολό. Επιστρέφουν στην Αθήνα. Επισκέπτεται την Τριπολιτσά και γί νεται δεκτός από τον Βελή Πασά, γιο του Αλή στον οποίο παραδίδει γράμμα του πα τέρα του.

17 Ιουλίου: Επιστρέφει στην Αγγλία. 1 Αυγούστου: Θάνατος της μητέρας του Λόρ δου Βύρωνα.

1812. 27 Φεβρουαρίου: Ο Λόρδος Βύρωνας μιλάει για πρώτη -και τελευταία- φορά από το βήμα της Βουλής των Λόρδων.

29 Φεβρουαρίου: Εκδότης του γίνεται ο Τζων Μάρραιη. Βγάζει τα δυο πρώτα κάντος του Τσάιλντ Χάρολντ. 10 Μαρτίου: «Ξύπνησα ένα πρωί και βρήκα τον εαυτό μου διάσημο.

25 Μαρτίου: Η Λαίδη Καρολίνα Λαμπ κάνει απογευματινό χορό στο Μέλμπουρυ Χάουζ. Ανάμεσα στους καλεσμένους είναι ο Λόρδος Βύρωνας, η μις Μίλμπανκ, η Λαίδη Τζέρσεϋ, ο Λόρδος Κίνναιρ, η μις Έλφινστον κ.ά. Πρώτο ερωτικό γράμμα της Λαίδης Καρολίνας Λαμπ στον Λόρδο Βύρωνα.

Οκτώβριος: Ο ποιητής ζητάει σε γάμο τη μις Μίλμπανκ κι αυτή αρνείται. Επι σκέπτεται τη Λαίδη Όξφορντ, στο Έϋγουντ, και μένει μαζί κοντά της ως τις 15 Νο εμβρίου. Κάνει τη διαθήκη του και αφήνει το βασικό του κληροδότημα κάπου 7.000 λίρες -πέρα από την οικογένειά του- στον Νικολά Ζιρό.

1813. Νέα φιλοξενία στο Έϋγουντ. Μάιος: Εκδίδεται ο Γκιαούρ.

28 Ιουνίου: Η λαίδη Όξφορντ φεύγει για την Ευρώπη και τερματίζεται έτσι ο δε σμός της με τον Μπάυρον. Η Αυγούτσα Λη έρχεται στο Λονδίνο.

Ιούλιος-Αύγουστος: Ο ποιητής και η αδελφή του Αυγούστα μένουν μαζί.

6 Ιουλίου: Επεισόδιο με τη Λαίδη Καρολίνα Λαμπ στο χορό της Λαίδης Χέτκοτ.

Δεκέμβριος: Εκδίδει τη Νύφη της Αβύδου και γράφει τον Κουρσάρο.

1814. Ιανουάριος-Φεβρουάριος: Τρεις εβδομάδες στο Νιούστην με την Αυγούστα.

28 Μαρτίου: Μένει στο Άλμπανυ.

15 Απριλίου: Γεννιέται η κόρη του Μεντόλα Λη, καρπός της ερωτικής σχέσης του Λόρδου Βύρωνα και της ετεροθαλούς αδελφής του Αυγούστας. Αύγουστος: Εκδίδει τον Λάρα.

15 Σεπτεμβρίου: Ο ποιητής ζητάει για δεύτερη φορά σε γάμο τη μις Μίλμπανκ κι εκείνη δέχεται. Αρραβωνιάζονται.

Δεκέμβριος: Γράφει τις Εβραϊκές μελωδίες. Παραμονές Χριστουγέννων φεύγει από το Λονδίνο με τον Χομπχάουζ και πάνε στο Σήαμ της Αναμπέλλας.

1815. 2 Ιανουαρίου: Ο Λόρδος Βύρωνας παντρεύεται την Αναμπέλλα Μίλμπανκ.

28 Μαρτίου: Το ζευγάρι εγκαθίσταται στο Λονδίνο, στον αριθμό 3 του Πικαντίλλυ Τέρρας.

29 Ιουλίου: Ο Λόρδος Βύρωνας κάνει τη διαθήκη του που είναι ευνοϊκή για την Αυ γούστα Λη.

15 Νοεμβρίου: Η αδελφή του Αυγούστα έρχεται και μένει στο Πικαντίλλυ Τέρρας.

10 Δεκεμβρίου: Γεννιέται η Άντα Μπάυρον, επίσημη κόρη του ποιητή.

1816. 15 Ιανουαρίου: Η γυναίκα του εγκαταλείπει το Λονδίνο μαζί με την κόρη του Άντα και πάνε στο Κίρκμπυ Μάλλορυ.

2 Φεβρουαρίου: Ο Λόρδος Βύρωνας μαθαίνει πως η γυναίκα του θέλει να τον χωρί σει.

Φεβρουάριος: Εκδίδεται η Παρισίνα.

17 Μαρτίου: Ο ποιητής αποδέχεται έναν φιλικό χωρισμό. Γράφει το Έχε γεια στη γυναίκα του.

14 Απριλίου, Κυριακή του Πάσχα: Η Αυγούστα Λη αποχαιρετάει τον αδελφό της.

23 Απριλίου: Ο Ποιητής με τους δυο φίλους του Χομπχάουζ και Σκροπ Νταίηβις φτάνουν στο Ντόβερ.

25 Απριλίου: Ο Λόρδος Βύρωνας αναχωρεί με πλοίο για την Οστάνδη και, όπως θα αποδειχτεί, χαιρετάει για πάντα την Αγγλία.

3 Μαΐου: Ο Ποιητής Πέρσυ Σέλλεϋ μαζί με την Μαίρη Γκόντουιν και την Κλαίρη Κλαιρμόν φεύγουν για τη Γενεύη. Μάιος: Γράφεται το τρίτο κάντο του Τσάιλντ Χάρολντ.

25 Μαΐου: Ο Λόρδος Βύρωνας φτάνει στην Ελβετία και μένει στο ξενοδοχείο Σεσε ρόν της Γενεύης. Ιούνιος: Εγκαθίσταται στη Βίλα Ντιοτάτ.

23 Ιουνίου: Με τον Πέρσυ Σέλλεϋ, οι δυο τους, κάνουν πάνω σε θαλαμηγό το γύρο της λίμνης της Γενεύης.

27 Ιουνίου: Μετά από καταιγίδα καταφεύγουν στο Ουσύ, όπου ο ποιητής γράφει τον Φυ λακισμένο της Σιγιόν. Ιούλιος: Έχει έτοιμο το τρίτο κάντο του Τσάιλντ Χάρολντ.

17-29 Σεπτεμβρίου: Ο Λόρδος Βύρωνας με το φίλο του Χομπχάουζ τριγυρίζει τις Άλπεις και εμπνέεται τον Μάνσφρεντ.

Νοέμβριος: Βαφτίζεται η κόρη του Άντα στην Αγγλία και η Αυγούστα Λή, που θα γι νόταν Νονά, αποκλείεται από την τελετή. Ο Λόρδος Βύρων έρχεται στην Ιταλία και πάει να μεί νει στην Βενετία.

Δεκέμβριος: Ο Πέρσυ Σέλλεϋ παντρεύεται την Μαίρη Γκόντγουιν.

1817. 12 Ιανουαρίου: Μια ακόμη κόρη. Γεννιέται η Αλλάγκρα, κόρη του Λόρδου Βύρωνα και της Κλαίρης Κλαιρμόν.

Φεβρουάριος: Ολοκληρώνεται ο Μάνφρεντ. 29 Απριλίου-16 Μαΐου: Επίσκεψη στη Ρώμη.

Ιούνιος-Οκτώβριος: Γράφει το τέταρτο κάντο του Τσάιλντ Χάρολντ και τον Μπέπ πο.

Νοέμβριος: Πουλιέται το Νιούστηντ στον παλιό γνώριμο συνταγματάρχη Ουάιλ ντμαν.

1818. Σεπτέμβριος: Γράφει το πρώτο κάντο του Δον Ζουάν.

1819. Ιανουάριος: Γράφει το δεύτερο κάντο του Δον Ζουάν. Απρίλιος: Ο Λόρδος Βύρω νας γνωρίζει την δεκαεννιάχρονη κόμισσα Τερέζα Γκουιτσιόλι στο σπίτι της Κόμισ σας Μπεντσόνι.

Τέλος Μαΐου: Πηγαίνει στη Ραβέννα για την Κόμισσα Γκουιτσιόλι.

18 Σεπτεμβρίου: Ο Λόρδος Βύρωνας και η νεαρή Κόμισσα φεύγουν μαζί για τη Βε νετία. Νοέμβριος: Ο ποιητής τελειώνει το τρίτο και αρχίζει το τέταρτο κάντο του Δον Ζουάν.

1820. Μάρτιος: Είναι πάλι πίσω στη Ραβέννα και γράφει την Προφητεία του Δάντη. Απρί λιος: Συμμετέχει στην αντιπαπική και αντικατοχική επαναστατική κίνηση των «Καρμπονάρων.

12 Ιουλίου: Παπική έγκριση χωρισμού της Τερέζας και του Κόμη Γκουιτσιόλι με περιοριστικούς όρους για την Τερέζα.

Νοέμβριος: Ο Λόρδος Βύρωνας τελειώνει και το πέμπτο κάντο του Δον Ζουάν φι λοξενούμενος πάντα του Γκουιτσιόλι.

1821. 24 Φεβρουαρίου: Οι Ιταλοί επαναστάτες αποτυγχάνουν. Μάιος-Ιούλιος: Γράφονται ο Σαρδανάπαλος και ο Κάιν.

29 Οκτωβρίου: Ο Λόρδος Βύρωνας αφήνει την τη Ραβένα και ανταμώνει ξανά με την Τερέζα στην Πίζα.

Νοέμβριος: Αρχίζει τον Μεταμορφωμένο Παραμορφωμένο.

1822. Φεβρουάριος: Γράφεται το έκτο, έβδομο και όγδοο κάντο του Δον Ζουάν. 20 Απρι λίου: Πεθαίνει η μικρή Αλλέγκρα που την είχε στείλει ο πατέρας της στο μοναστήρι του Μπανιακαβάλλο.

8 Ιουλίου: Ο Πέρσυ Σέλλεϋ πνίγεται στον κόλπο Λέρίτσι.

16 Αυγούστου: Το πτώμα του Σέλλεϋ βρίσκεται αγνώριστο και καίγεται στην ακτή μπροστά στον Λόρδο Βύρωνα.

Αύγουστος: Γράφεται το ένατο, το δέκατο και το ενδέκατο κάντο του Δον Ζουάν. Σεπτέμβριος: Διαμένει στη Γένοβα.

1823. Μάιος: Το Φιλελληνικό Κίνημα του Λονδίνου εξασφαλίζει σημαντικό δάνειο για την επαναστατημένη Ελλάδα και κρίνει ότι ο ποιητής είναι ο ποιο κατάλληλος εντολο δόχος της υπόθεσης. Ο Λόρδος Βύρωνας δέχεται την πρόταση με ενθουσιασμό.

13 Ιουλίου: Αναχωρεί από τη Γένοβα με το πλοίο «Ηρακλής».

3 Αυγούστου: Φτάνει στην Κεφαλονιά. Εκεί έχουν εγκατασταθεί και ζουν σε συν-θή κες οικτρής πείνας πρόσφυγες από τη Χίο και το Μοριά. Ο Μπάυρον βοηθάει στην πράξη τις οικογένειες αυτές. Μια χήρα που προερχόταν από εύπορη οικογένεια της Πάτρας ζητάει να τον ακολουθήσει με τις τρεις κόρες της και τον ένα της γιο. Ερωτεύεται και στη συνέχεια παίρνει μαζί του τον έφηβο γιο της χήρας Λουκά Χα λανδριτσάνο. Παραμένει στο νησί της Κεφαλονιάς συνολικά τέσσερεις μήνες, μέχρι να αποφασίσει σε πιο μέρος της Ελλάδας θα πάει, αλλά και με ποιόν εκπρόσωπο της Προσωρινής Ελληνικής Κυβέρνησης θα έρθει σε επαφή, μια και ο εμφύλιος στην Ελλάδα έχει ήδη ξεσπάσει.

22 Νοεμβρίου: Αναχωρεί τελικά για το Μεσολόγγι, αποφασισμένος να ενταχθεί και να δουλέψει για τον Αγώνα των Ελλήνων συνεργαζόμενος στο πλευρό του Αλέξαν δρου Μαυροκορδάτου.

1824. 5 Ιανουαρίου: Οι Έλληνες μαχητές χαιρετίζουν την άφιξή του στο Μεσολόγγι. Πα ραδίδει τα χρήματα και τα υπόλοιπα που έχει επιφορτιστεί να φέρει. Συντηρεί με δικά του χρήματα τα πληρώματα των σπετσιώτικων καραβιών που είναι αγκυροβο λημένα και φυλάνε την είσοδο του Μεσολογγίου. Πληρώνει και συντηρεί μια ομάδα από 250 Σουλιώτες πολεμιστές που τους θεωρεί τους γενναιότερους πολεμιστές. Αναγκάζεται στη συνέχεια να τους διώξει μετά τα επεισόδια που δημιουργούν, και κρατά τους 80 από αυτούς για προσωπική του φρουρά. Καλεί και φέρνει από τον Λονδίνο τον Άγγλο πυροτεχνουργό Γουίλιαμ Πάρρυ για να επιμεληθεί μέρος της οχύρωσης, να στήσει μηχανουργείο αλλά και να προσφέρει τις γνώσεις του στον Αγώνα. Χρηματοδοτεί την έκδοση της πρώτης εφημερίδας στην Ελλάδα τα Ελληνικά Χρονικά, αλλά και μιας άλλης του Telegrafo Greco που κυκλοφορούσε γραμμένο στα ιταλικά και αποτελούσε συμπλήρωμα των Χρονικών. Και τα δύο έντυπα τελούν όμως κάτω από την αυστηρή λογοκρισία του Μαυροκορδάτου και του Μπάυρον.

22 Ιανουαρίου: Γράφει το τελευταίο του ποίημα: Σήμερα κλείνω τα τριάντα έξι μου χρόνια.

15 Φεβρουαρίου: Παθαίνει επιληπτική κρίση. 9 Απριλίου: Κρυολογεί μετά από έναν περίπατο με το άλογο.

10 Απριλίου: Δηλώνει ότι αισθάνεται καλύτερα και βγαίνει παρέα με τον Γκάμπα πάλι για ιππασία όπου τους πιάνει βροχή.

11 Απριλίου: Αρχίζει στο Ανατολικό η δίκη του Καραϊσκάκη που ούτε λίγο ούτε πολύ κατηγορείται από τον Μαυροκορδάτο για «εσχάτη προδοσία». Ότι, με λίγα λόγια, συνωμότησε με τον Ομέρ Βρυώνη για να του παραδώσει το Μεσολόγγι. Πρόεδρος του δικαστηρίου ήταν ο επίσκοπος Πορφύριος της Άρτας.

13 Απριλίου: Ο Πάρρυ πείθει τον Μπάυρον να φύγει για την Ζάκυνθο για να προ στατεύσει την εύθραυστη υγεία του.

18 Απριλίου: Επιδεινώνεται η κατάστασή του. Λέει τα τελευταία του λόγια «Θέλω να κοιμηθώ» και πέφτει σε λήθαργο.

19 Απριλίου: Θάνατος του Λόρδου Βύρωνα.

22 Απριλίου: Ο Σπυρίδων Τρικούπης διαβάζει σε δημόσια τελετή πάνω στην εκτε θειμένη σωρό του Μπάυρον έναν υμνητικό αλλά και εξεζητημένο επικήδειο.

14 Μαΐου: Το Λονδίνο μαθαίνει το θάνατό του.

17 Μαΐου: Καίγονται με επιθυμία της αδελφής του Αυγούστας και του φίλου του Χο μπχάουζ τα Απομνημονεύματά του.

25 Μαΐου: Ο νεκρός Λόρδος Βύρων τοποθετείται στο πλοίο «Φλόριντα» που είχε μεταφέρει από την Αγγλία τα χρήματα της πρώτης δόσης του πρώτου δανείου (40.000.000 λύρες) και που για λόγους ασφαλείας ναυλοχεί στη Ζάκυνθο.

29 Ιουνίου: Η σωρός του φτάνει στην Αγγλία.

12 Ιουλίου: Νεκρική τελετή για το Λόρδο Βύρωνα.

16 Ιουλίου: Βάζουν το σώμα του στην προγονική κρύπτη του Χάκναλ Τόρκαρντ.

1828. 25 Ιανουαρίου: Θάνατος της Λαίδης Καρολίνας Λαμπ.

1832. Φεβρουάριος: Θάνατος τη; Μαίρης Ανν Τσάγουωρθ – Μάστερ.

1835. Η κόρη του Βύρωνα Άντα παντρεύεται τον το Λόρδο Ουίλλιαμ Κινγκ.

1837. Θάνατος της Λαίδης Φράνσις Ουέμπστερ.

1849. 28 Αυγούστου: Πεθαίνει η κόρη του Βύρωνα Μεντόρα στα τριανταπέντε της χρόνια.

1851. 1 Φεβρουαρίου: Θάνατος της Μαίρης Σέλλεϋ.

26 Φεβρουαρίου: Ο Τζων Καμ Χομπχάουζ γίνεται Λόρδος Μπράουτον.

12 Οκτωβρίου: Πεθαίνει η αδελφή του Λόρδου Βύρωνα Αυγούστα σε ηλικία εξήντα εφτά ετών.

1852. 27 Νοεμβρίου: Θάνατος της Άντας στα τΟ Λόρδος Μπάυρον, έγχρωμη λιθογραφία άγνωστου καλλιτέχνηριάντα έξι της χρόνια. Την θάβουν δίπλα στον πατέρα της στον Χάκναλ Τόρκαρντ.

1860. 16 Μαΐου: Πεθαίνει η γυναίκα του ποιητή σε ηλικία εξήντα δύο χρονών.

1869. Θάνατος του Λόρδου Μπράουτον (Χομπχάουζ) στα 83 του χρόνια.

1873. Πεθαίνει η μαρκησία Ντε Μπουασύ (Τερέζα Γκουιτσιόλι) σε ηλικία 73 ετών.

1879. Θάνατος της Καλίρης Κλαιρμον.

1900. 22 Ιανουαρίου: Ο Έλι Ταϊγφέ, εγγονός του από τη Μεντόρα, πεθαίνει την ίδια μέρα που γεννήθηκε ο Λόρδος Βύρων.

Πηγές

Για την σύνταξη του αφιερώματος στον Λόρδο Μπάυρον αντλήθηκαν στοιχεία από τις μελέτες που παρουσιάζουμε στη συνέχεια.

Έργα του Λόρδου Μπάυρον στα ελληνικά

Τσάιλντ Χάρολντ, μετ. Μαρία Κεσίση, εκδόσεις Σπανός – Βιβλιοφιλία, Αθήνα, 1977.
Κάιν, μετ. Έλενα Αναστασάκη, εκδόσεις Οδός Πανός – Σιγαρέτα, Αθήνα, 2014
Κάιν, μετ. Μίνως Βολανάκης, Εκδόσεις Bibliotheque, Αθήνα, 2013.
Κάιν, μετ. Χριστίνα Μπάμπου-Παγκουρέλη, εκδόσεις Ανεμοδείκτης- Ροδινού Μαριάννα, Αθήνα, 2006.
Επιστολές από την Ελλάδα, 1809-1811 και 1823-1824, μετ. Δημοσθένης Κούρτοβικ, Εκδόσεις Ιδεόγραμμα, Αθήνα, 1996.
Μάνφρεντ Ένα δραματικό ποίημα, μετ. Δημήτρης Ζάχος, εκδόσεις Δωδώνη, Αθήνα, 2011.
Ντον Ζουάν, Άσματα, 9-16, (3 τόμοι), μετ. Μαρία Κεσίση, εκδόσεις Σπανός – Βιβλιοφιλία, Αθήνα, 1981.
Ο Γκιαούρ, μετ. Αικατερίνη Δοσίου, εκδόσεις Παρασκήνιο, Αθήνα, 1967.
Ο φυλακισμένος του Σιγιόν και άλλα διαλεχτά ποιήματα, μετ. Θανάσης Γιαπιτζάκης, εκδόσεις Μπουκουμάνης, Αθήνα, 1988.
Φρανκενστάιν - Ο βρυκόλακας - Ένα απόσπασμα (των Μαίρη Σέλεϋ - Τζων Πολιντόρι - Λόρδος Βύρων αντίστοιχα), μετ. Θάνος Σακκέτας, εκδόσεις Στοχαστής, Αθήνα, 1995.
Ο βρυκόλακας, Ένα απόσπασμα, μετ. Λίλιαν Stead-Δασκαλοπούλου, εκδόσεις Άγρα, Αθήνα.
Αγάπη για την ελευθερία την Ελλάδα και τη φύση (Επιλογές από την ποίησή του), εκδόσεις Ταξιδευτής, Αθήνα, 2008.
Επιλογές από επιστολές, ημερολόγια και ποιήματα, μετ. Ειρήνη Βρης, εκδόσεις Οδός Πανός – Σιγαρέτα, Αθήνα, 1993.
Η κατάρα της Αθήνας, μετ. Πάνος Καραγιώργος, εκδόσεις Κυριακίδη Αφοί Α.Ε. Αθήνα, 1995.
Μάνφρεντ, μετ. Αθανάσιος Οικονόμου, εκδόσεις Οδός Πανός – Σιγαρέτα, Αθήνα, 2006.
Ο κουρσάρος, μετ. Λεωνίδας Ραζέλος, εκδόσεις Ελεύθερος Τύπος, Αθήνα, 1990.
Χ Ποιήματα Poems, μετ. Γιάννης Γ. Μπαζός, εκδόσεις Σοφίτα, Αθήνα, 2014.

Έργα για τον Λόρδο Μπάυρον στα ελληνικά

Μελέτες

Έντνα Ο' Μπράιαν, Λόρδος Μπάιρον: Οι έρωτές του, μετ. Σοφία Σκουλικάκη, εκδόσεις Μεταίχμιο, Αθήνα, 2010.
Αλέκος Κουτσούκαλης, Λόρδος Μπάιρον Η ζωή, το έργο και η επαναστατική δράση του, εκδόσεις Ολκός, Αθήνα, 1990.
Μάριος Βύρων Ραΐζης, Η ποίηση του Μπάιρον, εκδόσεις Gutenberg, Αθήνα 1994.
Πάνος Τριγάζης, Μπάϊρον εναντίον Έλγιν, εκδόσεις Ταξιδευτής, Αθήνα 2004.
Χάρολντ Νίκολσον, Μπάιρον, το τελευταίο ταξίδι, μετ. Βαγγέλης Κατσάνης, εκδόσεις Μελάνι, Αθήνα 2004.
Ρόντερικ Μπήτον, Ο πόλεμος του Μπάιρον, μετ. Κατερίνα Σχινά, εκδόσεις Πατάκης, Αθήνα 2015.
Βασίλης Ρωμούδης, Λόρδος Μπάυρον, εκδόσεις Μαλλιάρης Παιδεία, Αθήνα, 2005.
Αντρέ Μωρουά, Λόρδος Μπάυρον μετ. Λήδα Παλαντίου, εκδόσεις Ωκεανίδα, Αθήνα, 1997.
Αναστάσιος Παπασταύρος, Λόρδος Μπάυρον. Από τα Γιάννενα στην αθανασία, εκδόσεις Οδυσσέας, Αθήνα, 2006.
Φρέντερικ Πρόκος, Μπάυρον τα χειρόγραφα του Μεσολογγίου, μετ. Παναγιώτης Σκόνδρας, εκδόσεις Αστάρτη, Αθήνα, 2003.
Γιώργος Βαφόπουλος, Ο θρύλος του Μπάυρον, εκδόσεις Ροές, Αθήνα, 1990.
Ευγενία Κεφαλληναίου, Τα μάρμαρα του Παρθενώνα και το κατηγορώ του Μπάυρον, εκδόσεις Ολκός, Αθήνα, 2003.
Κάιν (Δράμα σε τρεις πράξεις) Μεταφυσικά σχόλια του Φαμπρ ντ Ολιβέ, εκδόσεις Τετρακτύς, Αθήνα, 2002.
Atchley S. C., Ο λόρδος Βύρων στην Ελλάδα
Conte Pietro Gamba, Ο λόρδος Βύρων στην Ελλάδα, μετ. Μπάμπης Άννινος, εκδόσεις Βεργίνα, 2007.

Μυθιστορήματα

John Crowley, Το μυθιστόρημα του Λόρδου Μπάϊρον. Η χώρα του δειλινού, μετ. Νάσος Κυριαζόπουλος, εκδόσεις Χαρλένικ Ελλάς, Αθήνα, 2007.
Τομ Χόλλαντ, Το μυστικό του λόρδου Μπάιρον, μετ. Σπύρος Πιέρρης, εκδόσεις Δέκα, Αθήνα, 2005.
Χαιρόπουλος Χρήστος, Ο λόρδος Βύρων και η κόρη των Αθηνών, εκδόσεις Μοντέρνοι καιροί.

(Αρ) Ο Jonny Lee Miller ως Λόρδος Μπάυρον στην ταινία του BBC, Byron.
(Δε) Ο Βύρων με αλβανική ενδυμασία. Λεπτομέρεια πορτρέτου του Thoman Phillips.