ΙΩΑΝΝΗΣ ΣΥΚΟΥΤΡΗΣ (1901-1936) , αφιέρωμα (Ioannis Sikoutris, a tribute)

«Ἡ ζωὴ εἶν' ἕνας διαρκῆς ἀγών, μία ἀδιάκοπος, χωρίς τέρμα καὶ χωρίς σταμάτημα, μάχη ἐναντίον τῆς φύσεως, ἐναντίον τῶν ἄλλων ἀνθρώπων, ἀναντίον τοῦ ἐαυτοῦ μας... Ὁ ἡρωικὸς Ἄνθρωπος ἀποτελεῖ ὁ ἴδιος κέντρον τοῦ ἐαυτοῦ του, ἐλεύθερος εἰς τὴν ἀπομόνωσίν του, ἀριστοκρατικὸς μὲ τὴν ἀπόστασιν εἰς τὴν ὁποῖαν κρατεῖ τοὺς ἄλλους, ἀπτόητος μὲ τὸ θάρρος τῆς προσωπικῆς του γνώμης καὶ τῆς προσωπικῆς του εὐθύνης, ὑπερήφανος μέσα εἰς τὸ ἄβατον τέμενος τῆς μοναξιᾶς του. Δι' αὐτὸ δὲν καταδέχεται νὰ φθονεῖ, μήτε νὰ παραβγαίνει μὲ τοὺς ἄλλους· δὲν χρειάζεται νὰ βεβαιώνει εἰς τὸν ἐαυτό του μ’ αὐτὸ τὸ μέσον, μὲ τὴν ἐξωτερικὴν ἀναγνώρισίν του δηλαδή, τὴν ὑπεροχήν του... Γνωρίζει, ὅτι σημασίαν δὲν ἔχει τὸ περιεχόμενον τῶν ἰδεῶν ἑνὸς ἀνθρώπου, ἀλλ' ἡ ψυχικὴ δύναμις μὲ τὴν ὁποῖαν τὰς κατέκτησε καὶ τὰς κατέχει, ὄχι τὸ τί πιστεύεις, ἀλλὰ τὸ πῶς πιστεύεις ὅ,τι πιστεύεις... Ὺπερήφανος εἶναι, ὄχι ἐγωιστής. Δι' αὐτὸ σπαταλᾶ τὸν ἐαυτό του. Ἡ εὐτυχία του εἶναι νὰ δαπανᾶ, ἀκριβέστερον ἀκόμη: νὰ δαπανάται»..
Ἰωάννης Συκουτρής

Ιωάννης Συκουτρής, αφιέρωμα σε έναν σπάνιο Έλληνα

 

Προλεγόμενα

Δεν γνωρίζω και ειλικρινά δεν μπορώ να ξέρω ποιος θα ενδιαφερόταν σήμερα για ένα αφιέρωμα στον Ιωάννη Συκουτρή. Η εποχή ζητάει άλλα και οι νεότεροι gay είναι πραγματικά παντελώς αδιάφοροι -για να μην πω χεσμένα τά 'χουν- πέραν από το να ζητούν δικαιώματα. Έτσι γενικά και αόριστα, αδιαφορώντας αν το βασικό δικαίωμα είναι το δικαίωμα στη γνώση· κοινώς παιδεία. Και όταν λέω παιδεία μην το μπερδέψετε μερικοί με τις περγαμηνές που αφειδώς μοιράζουν τα κρατικά -«κλειστά» και ανοιχτά- πανεπιστήμια, αυτές τις δίνει το σύστημα για να κάτσεις φρόνιμα· είναι μια συμφωνία που κάνεις μαζί του προκειμένου να σε κάνει αγοραίο, εμπορεύσιμο· με άλλα λόγια -αν προτιμάτε- για να τυπώσεις την ιδιότητά σου σε ταμπέλες και σφραγίδες προκειμένου να δηλώνεις, είμαι το ένα ή το άλλο. Αλλά ξεφεύγω από το θέμα μου...

Έλεγα λοιπόν, ότι, δεν είμαι σε θέση να γνωρίζω ποιον θα ενδιέφερε ένα αφιέρωμα στον άνθρωπο που στην Ελλάδα του 1934 τόλμησε να μιλήσει για τις γενετήσιες σχέσεις στην αρχαιότατα, αναφερόμενος ειδικότερα στον παιδικό και ομοφυλοφιλικό έρωτα στην αρχαία Ελλάδα. Σίγουρα ήταν άτυχος, μια και το 1936 η άνοδος του μεταξικού καθεστώτος στην Ελλάδα με όλα τα εκκλησιαστικά και εθνικοφρονικά παρακλάδια του θα τον συνθλίψει. Ο φιλόλογος, ακαδημαϊκός και καθηγητής, θα κατηγορηθεί ως άθεος το 1937 και μην αντέχοντας την πίεση, τον Σεπτέμβριο του ίδιου χρόνου θα θέσει τέρμα στη ζωή του. Όπως χαρακτηριστικά έγραφε στην αξεπέραστη εισαγωγή του στο Συμπόσιο του Πλάτωνα: «Το θέμα είναι βέβαια πολύ λεπτό, αναφέρεται σε κάτι απολύτως ξένο προς τις συνήθειες και τις ηθικές αντιλήψεις της σημερινής κοινωνίας. Αλλά αυτό δεν μας απαλλάσσει από την υποχρέωση να το αντικρίσουμε με ψυχραιμία και αγνότητα, που την καθιστά ακόμα μεγαλύτερη». Και τόλμησε...

Ό,τι και να γράψει κανείς για τον Ιωάννη Συκουτρή μοιάζει να είναι λίγο, και αν δεν είναι λίγο, δείχνει λειψό. Μπορεί να έχουν περάσει πολλά χρόνια, αλλά αντίθετα με άλλους μελετητές, όσο περνούν τα χρόνια τούτο το σχεδόν μυθικό πρόσωπο, δείχνει με το έργο του να έχει σφραγίσει και συνεχίζει να σφραγίζει ανεξίτηλα την πνευματική ζωή του τόπου μας.

Στις δύσκολες και ομιχλώδεις μέρες μας η αναζήτηση προσώπων όπως ο Συκουτρής δείχνει επιτακτική και αναγκαία. Το πρόσωπο του Συκουτρή εξακολουθεί να ασκεί μια γοητεία, να έχει μια λάμψη, να ασκεί μια έλξη. Και όσο περνούν τα χρόνια μια έντονη ανάγκη, υπαρκτή και ασφυκτικά επιτακτική μάς αναγκάζει να περιπλανηθούμε σε μορφές σαν την δική του. Μορφές που πρώτες περπάτησαν αδιάβατους δρόμους, που καθόρισαν ορόσημα πορείας και που δεν δίστασαν ακόμα και με αυτή την ίδια τη ζωή τους να σημαδέψουν στόχους υψηλούς, ανεβάζοντας τον πήχη των κατακτήσεων.

Ο ίδιος υποστήριζε δημοσίως ότι η υψηλή διανόηση και η πνευματικότητα δε μπορεί παρά να είναι υπόθεση των ολίγων, των εκλεκτών και εκ των πραγμάτων μη προσβάσιμες από τους πολλούς - τον λαό. Αν και οπαδός της καθαρεύουσας υποστήριξε την χρήση της δημοτικής στην λογοτεχνία και την ποίηση, με κορυφαία έκφραση της θέσης αυτής, την εργασία του για τον Παλαμικό Δωδεκάλογο του γύφτου. Είναι αναμφίβολο πως οι καινοτόμες και ριζοσπαστικές ιδέες του Συκουτρή έβρισκαν πολλούς εχθρούς τόσο στις τάξεις των αριστερών διανοούμενων (Γληνός κτλ.), όσο και σε υπερσυντηρητικούς κύκλους της Ελληνικής εκπαίδευσης, εχθρότητα που εκφράστηκε, όπως θα δούμε, στην περίπτωση της μετάφρασης και σχολιασμού του Συμποσίου.

Ο ίδιος κατασκεύασε έτσι την κάθε στιγμή του, κατοχυρώνοντας με τον τρόπο αυτό την ατομική του αξιοπρέπεια.

Είναι πιθανόν από την Αιολική καταγωγή του να κληρονόμησε τούτο τον οίστρο, τούτο το πάθος για το κλασσικό πνεύμα, που το καλλιέργησε με σπουδές, όχι μόνον στο πανεπιστήμιο της Αθήνας και της Λειψίας, αλλά ακόμα στο Βερολίνο και αργότερα στη Γαλλία, όπου μελέτησε ελληνικά χειρόγραφα. Υπήρξε φιλόλογος με την έννοια "φίλος του λόγου" χωρίς να μένει στις λέξεις, αλλά στα νοήματα που αναδύονται απ' αυτές, κρατώντας όμως για τον εαυτό του "το φιλοσοφείν". Ακολούθησε ένα δρόμο μοναδικό και απάτητο ως τότε. Για κείνον "το ορθώς πράττειν" υπήρξε η αρετή και η ανδρεία του βίου του. Πλησίασε τα κείμενα, τα πολιόρκησε προσπαθώντας να ζήσει το στοχασμό τους. Μελέτησε τη σκέψη και ζούσε μέσα από αυτά όλη την προβληματικότητα των αρχαίων.

Ο Ιωάννης Συκουτρής δεν έγινε. "Εγεννήθη φιλόλογος", θα πει ο Σωκ. Κουγέας, καθηγητής Πανεπιστημίου και Ακαδημαϊκός.

Προχωρούμε λοιπόν σε μια γνωριμία με τον τελευταίο(;) σπουδαίο φιλόλογο ακαδημαϊκό και καθηγητή για όποιον επιθυμεί να τον γνωρίσει, ακολουθεί...

 

Ιωάννης Συκουτρής (1901-1936), μια γνωριμία

Ο φιλόλογος Ιωάννης Συκουτρής γεννήθηκε στη Σμύρνη μια μέρα του Δεκέμβρη του 1901. Οι γονείς του ήταν φτωχοί, αλλά θα προσπαθήσουν να δώσουν στον μικροκαμωμένο Γιάννη όλη την αγάπη, την φροντίδα τους, αλλά κυρίως θα αγωνιστούν ώστε ο μικρός τους να λάβει την παιδεία που πρέπει ή αν προτιμάται, την παιδεία έτσι όπως αυτοί την εννοούσαν, τη ήθελαν, και κυρίως την πίστευαν. Έτσι ο Γιάννης από την ηλικία των τριών θα προφέρει συλλαβιστά τα πρώτα του γράμματα για να φοιτήσει στη συνέχεια στο συνοικιακό σχολείο του Αγίου Κωνσταντίνου. Επιδιδόμενοι σε έναν αγώνα ικεσιών, οι γονείς θα καταφέρουν το 1909 να γραφτεί ο μικρός τους Γιάννης στην Γ΄ Δημοτικού της Ευαγγελικής σχολής Σμύρνης.

Έχοντας την υποστήριξη των συμβούλων της σχολής αλλά και του Μητροπολίτη Χρυσόστομου θα κατορθώσει να ολοκληρώσει τη γυμνασιακή του φοίτηση δωρεάν. Εδώ, στην πλήρης θησαυρών βιβλιοθήκη της σχολής, ο Συκουτρής θα ανακαλύψει τον Πλάτωνα, τον Θουκυδίδη, τον Αριστοτέλη και τους υπόλοιπους αρχαίους Έλληνες συγγραφείς. Θα αφεθεί στην μαγεία τους θα γοητευτεί από αυτούς, έτσι θα αρχίσει ο μεγάλος του έρωτας· ο έρωτας της ζωής του θα λέγαμε αφού από την Γ΄ γυμνασίου ο Συκουτρής μπορεί και ερμηνεύει Έλληνες και Λατίνους κλασσικούς συγγραφείς. Το 1918 αποφοιτά με άριστα και –λόγω αποκλεισμού- θα αναγκαστεί να δεχθεί μια θέση Διδασκάλου στην κωμόπολη Μουραντιέ. Αλλά και εκεί δεν θα περιορισθεί στα καθήκοντα του δασκάλου. Δημιούργησε σύλλογο αποτελούμενο κυρίως από νέους που ορκίστηκαν να μιλούν μόνο την ελληνική γλώσσα.

Θα επισκεφτεί την Αθήνα πρώτη φορά τον Σεπτέμβριο του 1919, όπου θα παραμείνει και θα γραφτεί, όπως πολλοί νέοι της εποχής εκείνης, στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου από την οποία θα αποφοιτήσει με άριστα το 1922. Πραγματοποιεί έτσι το μεγαλύτερο όνειρο της ζωής του, να σπουδάσει δηλαδή Φιλολογία. Η χαρά του όμως δεν διαρκεί πολύ, αφού την ίδια χρονιά ο ελληνισμός γράφει μια από τις τραγικότερες σελίδες της ιστορίας του. Η καταστροφή της Σμύρνης θα τον φέρει σε απόγνωση και θα φύγει για την Κύπρο διορισμένος ως καθηγητής στο Ιεροδιδασκαλείο της Λάρνακας. Εδώ, και πάλι ο Συκουτρής δεν θα καθίσει με σταυρωμένα τα χέρια αλλά ιδρύει τα "Κυπριακά Χρονικά" και σύντομα θα δημοσιευτούν σε αυτά οι διαλέξεις που κατά καιρούς έδωσε αλλά και οι μελέτες του.

Επιστρέφει στην Αθήνα ξανά τον Ιούλιο του 1924 για να διορισθεί βοηθός του Φιλοσοφικού Σπουδαστηρίου. Την ίδια χρονιά θα αναχωρήσει με υποτροφία για τη Γερμανία όπου και θα γραφτεί στο εκεί Πανεπιστήμιο της Λειψίας. Τα δημοσιεύματά του στα εγκυρότερα γερμανικά περιοδικά θα έχουν άμεση απήχηση, έτσι δεν θα αργήσει να γίνει γνωστός στους ευρωπαϊκούς φιλολογικούς κύκλους.

Όμως αυτό που τον καθιέρωσε όχι μόνο σε αυτούς τους κύκλους αλλά του έδωσε την ώθηση για να χαρακτηριστεί ως ένας από τους κορυφαίους φιλολόγους παγκοσμίως -η πρώτη μεγάλη του επιτυχία- ήταν η διδακτορική του διατριβή που δούλεψε μετά το τέλος των σπουδών του στο πανεπιστήμιο της Λειψίας, το 1928. "Η περί του Επιταφίου του Δημοσθένους" προκάλεσε μεγάλο θόρυβο και κατάπληξη μια και "Τὸν Ἐπιτάφιον εἰς τοὺς ἐν Χαιρωνεῖα πεσόντας" όλοι οι φιλόλογοι τον θεωρούσαν νόθο, και όχι γνήσιο κείμενο του Δημοσθένους. Ο Συκουτρής με την εργασία του αυτή, μέσα σε λίγες σελίδες, με αδρά αλλά ατράνταχτα επιχειρήματα και με μια αριστοτεχνική ανάλυση όλων των φραστικών και ιστορικών στοιχείων, τον αποδείκνυε ως γνήσιο λόγο του Δημοσθένους. Και να σκεφτεί κανείς πως το έργο του δεν ήταν εύκολο, μια και έπρεπε να ανατρέψει κάτι που ίσχυε για αιώνες και να γίνει αποδεκτό από άτομα όπως ο Γερμανός Βιλαμόβιτς που είχε το θάρρος να παραδεχθεί ανοιχτά τα γραφόμενα του Συκουτρή.

Ο Συκουτρής θα επιστρέψει στην Αθήνα και το 1930 θα ανακηρυχτεί παμψηφεί Υφηγητής στο Πανεπιστήμιο της Αθήνας. Είναι πολύ κοντά στο όνειρό του που δεν είναι άλλο από το να διδάξει στους νέους της χώρας του. Σίγουρα το πάθος του για το κλασικό πνεύμα και το πάθος του να μεταδώσει στους νέους τα αρχαία κείμενα έβρισκαν ακριβώς εδώ την εφαρμογή τους. Η καταγωγή του από την Αιολική γη, η αγάπη του για την αρχαιότητα, αλλά και οι λαμπρές σπουδές του, όχι μόνο στην Αθήνα και στο Βερολίνο, αλλά και αργότερα στη Γαλλία, όπου θα πάει για να μελετήσει ελληνικά χειρόγραφα, τον βοηθούσαν να αναδεικνύεται κάθε φορά και να περπατά απάτητους δρόμους. Δρόμους μοναδικούς που τους περιδιάβαινε με τόλμη, ανδρεία αλλά και αρετή, πρωτοπόρος ερευνητής και αξεπέραστος. Τα αρχαία κείμενα ήταν γι’ αυτόν ο δρόμος του, ο έρωτάς του, ο στοχασμός του και η τροφή του. Κείμενα που τα άγγιζε με ευλάβεια και προσοχή για να ακούσει τη φωνή τους, μια και γνώριζε πολύ καλά πως δεν κραυγάζουν, αλλά, ψιθυρίζουν αυτό που έχουν να πουν. 

 

Η ιστορία της μετάφρασης του "Πλατωνικού Συμποσίου"

Το 1931 η Ελλάδα είχε πρωθυπουργό τον Ελευθέριο Βενιζέλο. Υπουργός Παιδείας στην κυβέρνηση Βενιζέλου ήταν, τότε, ο Γεώργιος Παπανδρέου. Ο Παπανδρέου λοιπόν ανάλαβε την πρωτοβουλία να εκδώσει όλα τα κείμενα των Αρχαίων Ελλήνων σε μια προσπάθεια να καλύψει ένα σημαντικό κενό της Ελληνικής εκπαίδευσης, αλλά πέρα από την εκπαίδευση να δώσει το στίγμα του νεοελληνικού πολιτισμού προβάλλοντας τη βάση του. Η έκδοση αυτή, που εκτός από το αρχαίο κείμενο θα περιείχε και μετάφραση στην απλή καθαρεύουσα αλλά κυρίως συνοπτικό πρόλογο για μια γενική εισαγωγή και ανάλυση στο κάθε έργο, θα είχε τον τίτλο "Ελληνική Βιβλιοθήκη", και θα τελούσε υπό την αιγίδα της Ακαδημίας Αθηνών. Τούτος ο τίτλος βέβαια ήταν φορτωμένος με μια ιστορία, αφού ευθέως παρέπεμπε στην προσπάθεια του Κοραή 120 χρόνια πριν. Ο σχετικός νόμος (5058/1931) που ψηφίστηκε στη βουλή, προέβλεπε ότι κάθε χρόνο το υπουργείο Παιδείας θα παραχωρούσε το ποσό των 350.000 δραχμών, ποσό που θα δίνονταν στην Ακαδημία προκειμένου να υλοποιήσει το έργο αυτό. Σε συνεδρίασή της και με ομόφωνη απόφαση, η Ακαδημία ανέθεσε το έργο της "Νέας Ελληνικής Βιβλιοθήκης" στον υφηγητή Ιωάννη Συκουτρή.

Ο Συκουτρής ήταν τότε 30 ετών αλλά, χωρίς αμφιβολία, είχε αναγνωριστεί ως ένας από τους κορυφαίους Έλληνες φιλολόγους. Το ευρύ ερευνητικό του έργο οι επιστημονικές εργασίες του που τύγχαναν διεθνούς αναγνώρισης, τα κείμενα που υπέγραφε και η όλη στάση του, συνηγορούσαν χωρίς καμιά αμφιβολία σε αυτό. Το νεαρό της ηλικίας φαίνεται πως δεν πτόησε την Ακαδημία μια και μεταξύ των κύκλων της ο Συκουτρής έχαιρε μεγάλης εκτιμήσεων. Μια εκτίμηση που φαίνεται να είχε κερδηθεί με το εμφανές πάθος του για τον κόσμο της Αρχαίας Ελλάδας αλλά και τις γνώσεις του. Τούτος ο σπάνιος Έλληνας είχε βάλει ως στόχο του να βοηθήσει τους νεοέλληνες να κοιτάξουν κατάματα την Αρχαία Ελλάδα και να εμπνευστούν από αυτή, πέρα από τυπολατρίες και σχολαστικότητες που παίδευαν τους προκατόχους του. Καθόλου τυχαίο που οι παραδόσεις του στο πανεπιστήμιο Αθηνών γέμιζαν ασφυκτικά την αίθουσα, κρατώντας αμείωτο το ενδιαφέρον.

Η υλοποίηση του έργου της "Νέας Ελληνικής Βιβλιοθήκης" ξεκίνησε με καθυστέρηση δυο χρόνων, το 1933. Τα δυο πρώτα έργα ήταν Συμπόσιο του Πλάτωνα σε εισαγωγή και μετάφραση του Συκουτρή και το Περί Ποιητικής του Αριστοτέλη σε εισαγωγή του Συκουτρή και μετάφραση του Σίμου Μενάνδρου.

Πιο συγκεκριμένα, ως Έλληνες, -σημερινοί τέλος πάντων κάτοικοι τούτου του δύσμοιρου αλλά ιστορικού τόπου- είχαμε την σπάνια και μοναδική στιγμή, η παγκοσμίως σημαντικότερη πραγματεία που γράφτηκε ποτέ για τον έρωτα, το Περί έρωτος Συμπόσιον και που τυγχάνει να είναι γραμμένη σε τούτη τη γλώσσα -την ελληνική- να κυκλοφορήσει εν έτη 1934 σε εισαγωγή και μετάφραση στη νέα ελληνική. Μια δουλειά που όχι μόνο αγκαλιάστηκε από τον πνευματικό κόσμο της χώρας αλλά οι κριτικές που έλαβε ήταν διθυραμβικές. Κριτικοί και φιλόλογοι διεθνούς φήμης όπως ο καθηγητής του Πανεπιστημίου του Λονδίνου F. H. Marshal, ο καθηγητής του πανεπιστημίου της Βόννης Hans Herter, αλλά και από Έλληνες όπως ο Γρηγόριος Ξενόπουλος, ο Αχιλλέας Κύρου, ο Αχιλλέας Τζάρτζανος, ο Σπυρίδων Μελάς κ.α. έκφρασαν ανεπιφύλαχτα την ικανοποίησή τους και συνεχάρησαν τον Συκουτρή.

Στις κριτικές τους κάποιοι εστίασαν στο γεγονός ότι ο πρόλογος και η ανάλυση του έργου ήταν μεγαλύτερης έκτασης από την ίδια τη μετάφραση όπως και ότι η μετάφραση είχε γίνει σε απλή καθαρεύουσα και όχι στη δημοτική. Αλλά όλα αυτά ήταν απλές προσωπικές παρατηρήσεις. Τα εγκώμια για τον μεταφραστή ήταν διθυραμβικά, μια και όλοι αναγνώρισαν την ικανότητά του να αποδίδει πιστά και με ευκρίνεια τις Πλατωνικές έννοιες και ιδέες αλλά κυρίως να εμβαθύνει και να αποδίδει με απλότητα και χάρη την μεγαλοφυΐα της Πλατωνικής σκέψης. Όμως και ο ίδιος ο Παπανδρέου, που τώρα πια δεν ήταν υπουργός αλλά αντιπολίτευση σε μια εποχή όπου η Ελλάδα ταλανιζόταν από τις ακραίες πολιτικές αντιπαραθέσεις, θέλοντας να θυμίσει σε όλους πως αυτός είχε εμπνευστεί την ιδέα της συγκεκριμένης φιλολογικής σειράς με τον τίτλο Ελληνική Βιβλιοθήκη, δεν θα διστάσει να δώσει συνέντευξη εκφράζοντας την ελπίδα πως το Συμπόσιο θα είναι μόνο η αρχή της μεγάλης και δύσκολης προσπάθειας να μεταφραστούν όλα τα κείμενα των Αρχαίων Ελλήνων, στηρίζοντας έτσι το έργο του Συκουτρή.

Αλλά όλα τα παραπάνω είναι τα θετικά και βέβαια τα σοβαρά του θέματος. Πάμε όμως και στα φαιδρά που -δυστυχώς αποδείχτηκαν μοιραία. Σύντομα λοιπόν ξεσηκώθηκε μια έντονη πολεμική εναντίον της εργασίας του Συκουτρή πάνω στο πλατωνικό Συμπόσίο, καθώς στον πρόλογο του έργου ο συγγραφέας είχε «τολμήσει» να συμπεριλάβει, σαν γνήσιος ακέραιος και κορυφαίος μελετητής, μια μικρή ενότητα που αφορούσε τον παιδικό έρωτα στην Αρχαία Αθήνα, στο οποίο υποστήριζε βέβαια τα αυτονόητα. Ότι δηλαδή η ομοφυλοφιλία μεταξύ των εφήβων και μεγαλυτέρων ήταν μια συνήθεια και συχνή και διαδεδομένη στις ανώτερες κλίμακες της αρχαίας Ελληνικής κοινωνίας.

Έχοντας λοιπόν ως βάση αυτή την τοποθέτηση του Συκουτρή, το Φθινόπωρο του 1936 ξεκίνησε μια εκστρατεία εναντίον του από το περιοδικό «Επιστημονική Ηχώ» και για να μιλήσουμε με πρόσωπα, συγκεκριμένα, τον Σπυρίδωνα Παπανικολάου καταγγέλοντάς τον για «ανηθικότητα», «διαφθορά» κλπ. Από την πρώτη στιγμή έγινε κατανοητό και σαφές ότι η πολεμική αυτή, ουδένα επιστημονικό στοιχείο και επιχείρημα δεν είχε, αλλά αναπτύχθηκε εναντίον του Συκουτρή και των θέσεων που αυτός είχε αναπτύξει. Απλά έβαλε εναντίον του πετώντας ασύστολα λάσπη, κατηγορώντας τον -ξαναγράφουμε: παγκοσμίου αναγνωρισμένο- φιλόλογο ως διαβολέα των αρχαίων Ελλήνων. Και όχι μόνο αυτό. Η λάσπη έγινε βόθρος κανονικός, εκτοξεύοντας τις ακαθαρσίες του εναντίον του Συκουτρή, κατηγορώντας τον ως υμνητή της ομοφυλοφιλίας, ως χυδαίο υβριστή της ηθικής των αρχαίων Ελλήνων, φτάνοντας μέχρι το σημείο να διαδίδει ασύστολα ψέματα, πως λ.χ. η Ακαδημία απέσυρε το βιβλίο, όταν ήταν γνωστό πως αυτό είχε εξαντληθεί ήδη από το 1935. Ένα χρόνο δηλαδή μετά την κυκλοφορία του.

Δεν υπάρχει καμιά αμφιβολία πως η όλη πολεμική που αναπτύχθηκε, ενορχηστρώθηκε και διευθύνθηκε από την συντηρητική πολιτική στροφή της Ελλάδας με την δικτατορία του Ιωάννη Μεταξά, της 4ης Αυγούστου. Αλλά υπάρχει και η υπόνοια πως η όλη πολεμική είχε σχέση με την προσπάθεια κύκλων που τάσσονταν κατά της αγόρευσις του Συκουτρή σε καθηγητή του Πανεπιστημίου Αθηνών στην θέση της Αρχαίας Ελληνικής Φιλολογίας που προκήρυσσε η Φιλοσοφική Σχολή. Οι κύκλοι αυτοί προωθούσαν βέβαια για τη θέση αυτή, τον λαμπρό αλλά μετριότερο φιλόλογο Ιωάννη Σταματάκο, οπαδό όμως της καθαρεύουσας. Το πολεμικό κλίμα εντάθηκε όταν ο Παπανικολάου αλλά και κάποια διοικητικά συμβούλια, κάποιων πολιτιστικών συλλόγων των Πατρών, που σήμερα τα γνωρίζουμε μόνο από αυτή τους τη «δράση», έστειλαν έγγραφες διαμαρτυρίες στο υπουργείο Παιδείας για το θέμα, οι οποίες έφτασαν κάποτε μέχρι και το πρωθυπουργικό γραφείο του Μεταξά, ο οποίος διέταξε αμέσως μια επιτροπή να μελετήσει το θέμα και να γνωμοδοτήσει εντός μικρής διορίας, χαρακτηρίζοντας το ζήτημα ως επείγον.

Η απάντηση του υπουργείου Παιδείας στις καταγγελίες αυτές ήρθε και ήταν άμεση, σαφής και κάθετη: ο Συκουτρής δεν υπεράσπιζε την ομοφυλοφιλία αντιθέτως καθαρά την αποδοκίμαζε, αλλά και η εργασία του ήταν απολύτως τεκμηριωμένη χωρίς να ανιχνεύεται πουθενά προσπάθεια να θιχτεί ο αρχαίος Ελληνικός πολιτισμός. Τώρα φίλε αναγνώστη, αν αυτό σε εκπλήσσει, και είναι κάτι που δεν το περίμενες, να σου πω πως ούτε και 'γω το περίμενα, αφού ανέμενα το αντίθετο. Έλα όμως που σε αυτή τη χώρα ακόμα και κάτω από καθεστώτα δικτατορικά, υπάρχουν άνθρωποι -επιστήμονες και όχι μόνο- που δεν διστάζουν να κάνουν σωστά τη δουλειά τους.

Και κοίτα αγαπητέ αναγνώστη, να δεις τι γίνεται τώρα. Ούτε και το καθεστώς Μεταξά το περίμενε –ε! σε αυτό συμπίπτουμε!! Αλλά μη νομίσεις πως πτοήθηκε, μια και οι κατήγοροι του Συμποσίου και του Συκουτρή συνέχισαν απτόητοι, στρεφόμενοι τώρα εναντίον του Αρχιεπισκόπου Χρυσοστόμου, -ο οποίος ήταν μέλος της Ακαδημίας Αθηνών και κατά την γνώμη τους έπρεπε να έχει εμποδίσει την έκδοση του Συμποσίου. Έτσι, 83 -παρακαλώ- σωματεία από την Πάτρα –και όχι μόνο, για την ακρίβεια υπήρχαν -σημειώστε- σύλλογοι όπως: ο Σύλλογος Γονέων και Κηδεμόνων Πατρών, οι σταφιδέμποροι Βόλου, ο γεωργικός συνεταιρισμός Δουνέϊκων Ηλείας, οι κρεοπώλες Αιγίου, οι αχθοφόροι Λουτρών Αιδηψού κλπ. -όλοι τους «ειδικοί» επί του θέματος- υπέγραψαν δημόσιες επιστολές διαμαρτυρίες, ενώ στους κατήγορους προστέθηκε ο εκδότης της εφημερίδας Αθήναι Γεώργιος Πωπ, ο οποίος κατηγόρησε τον Συκουτρή ότι δεν είχε καταλάβει τις λειτουργίες της αρχαίας Ελληνικής κοινωνίας, παραθέτοντας τους αυστηρούς αρχαίους Ελληνικούς νόμους εναντίον της ομοφυλοφιλίας.

Καταλαβαίνει κανείς πως τόσο πολύ λάσπη από τόσους λασπολόγους έδωσε κάποια στιγμή καρπούς!! Έτσι, πολύ σύντομα, ο Αρχιεπίσκοπος Χρυσόστομος έπλυνε -ως άλλος Πιλάτος- τα χέρια του δηλώνοντας πως, δεν ενημερώθηκε εγκαίρως για την έκδοση του Συμποσίου, αλλά διαμαρτυρήθηκε έντονα όταν το πληροφορήθηκε. Το Μάιο μάλιστα του 1937, η Ιερά Σύνοδος καταδίκασε σε τεύχος της Φωνής της Εκκλησίας τον Συκουτρή και κάλεσε τον Γρηγόριο Παπαμιχαήλ, που ήταν καθηγητής της Απολογητικής στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, και που ο άνθρωπος είχε δημοσιεύσει στον επίσημο «Δελτίον της Εκκλησίας της Ελλάδος» μια ευμενή κριτική για τον Συκουτρή, να ανακαλέσει την κριτική του. Η δε Ακαδημία σε απάντησή της υποσχέθηκε ότι, σε μελλοντική έκδοση θα αφαιρούσε το επίμαχο τμήμα από την εισαγωγή.

Κοιτάξτε, λοιπόν, πόσο αποδοτική δουλειά είχαν κάνει τα Πατρινά σωματεία και οι ανά την Ελλάδα χριστιανοθρεμμένοι θεματοφύλακες της μασκαρεμένης ηθικής!! Αλλά ποτέ τα πράγματα δεν έχουν μόνο μια όψη, αφού δεν πρέπει να παραλείψουμε να αναφέρουμε την τόσο διαφορετική συμπεριφορά του αρχιεπισκόπου Κύπρου, Νικόδημου, ο οποίος σε μια αντίστοιχη περίπτωση -όταν ο Συκουτρής δίδασκε στην Κύπρο- στήριξε τον νεαρό φιλόλογο αδιαφορώντας για τις αντίθετες φωνές που τον κατηγορούσαν για... αθεΐα, γεγονός που δεν δίστασαν να κάνουν και εδώ. Η ιστορία δηλαδή ξεκινάει από παλιά!

Τώρα, από την πλευρά του, ο Συκουτρής αρχικά δεν θέλησε να δώσει μεγάλη σημασία στο γεγονός, ούτε το θεώρησε σημαντικό, υποτιμώντας το. Ακριβώς όπως δηλαδή θα έκανε κάθε σοβαρός και σπουδαίος μελετητής που γνωρίζει απόλυτα το έργο του. Περιορίστηκε λοιπόν σε δύο λεπτομερή άρθρα - απαντήσεις που δημοσιεύτηκαν στην "Καθημερινή" του Γεωργίου Βλάχου. Να δηλώσουμε εδώ πως η εφημερίδα αυτή υπερασπίστηκε τον Συκουτρή καθ’ όλη την διάρκεια της διαμάχης. Εν συνεχεία όμως η βοή του «αμαρτήματος» του Συκουτρή που όλο και αυξανόταν, προκαλώντας ανησυχία στον φιλόλογο-μελετητή είχε σαν αποτέλεσμα να κάνει τον Συκουτρή να χάσει την ψυχραιμία του. Έτσι τον Ιούνιο του 1937, αποφάσισε να τυπώσει την θέση-απάντησή του σε φυλλάδιο. Το φυλλάδιο έφερε τον χαρακτηριστικό τίτλο, «Η εκστρατεία κατά του Συμποσίου: Τα κείμενα και οι κουλουροπώλαι».

Στο κείμενό του ο Συκουτρής εξηγούσε την σκοπιμότητα της αναφοράς στον "παιδικό έρωτα", την αναγκαιότητά της, καθώς και την προσπάθεια του, ως γνήσιος μελετητής, να περιγράψει μια πραγματικότητα με επιστημονικό τρόπο και ακρίβεια χωρίς υποθέσεις η συμπληρώσεις, στηριζόμενος απολύτως και μόνο στις πηγές. Έφτασε μάλιστα στο σημείο να παραθέσει ξανά μέρος από τον πρόλογο, όπου ξεκάθαρα φαινόταν η αποδοκιμασία του καθώς και η αποστροφή του για το φαινόμενο της παιδεραστίας στην αρχαία Ελλάδα. Σε αυτό του τον αγώνα ο σπουδαίος μελετητής, είχε συμπαραστάτες, ανάμεσα σε άλλους, τον Γρηγόριο Ξενόπουλο, τον Στρατή Μυριβήλη, τον Π. Χάρη και τον Δημήτριος Φωτιάδης, που στάθηκαν αλληλέγγυοι στον Συκουτρή με άρθρα τους στον τύπο, και αποδεικνύοντας βέβαια με αυτόν τον τρόπο το πνευματικό τους ύψος. Ύψος που απαιτούν οι περιστάσεις.

Εύκολα κατανοεί βέβαια κανείς, πως οι λασπολόγοι δεν πτοούνται από την τιμιότητα και την ειλικρίνεια του αντιπάλου. Αντίθετα, αυτά είναι η τροφή τους για να εξαπολύσουν τον οχετό τους και την λάσπη τους. Έτσι οι αντίπαλοι του Συκουτρή ουδόλως πτοήθηκαν από το φυλλάδιο - απάντηση του. Ο Παπανικολάου μάλιστα υπέβαλλε μήνυση σε βάρος του Συκουτρή για συκοφαντική δυσφήμιση και εξύβριση. Ο Συκουτρής συνέχισε απαντώντας με δύο ακόμη άρθρα του στην εφημερίδα "Καθημερινή". Και βέβαια η δίκη που ολοένα και πλησίαζε είχε συγκεντρώσει τα φώτα της δημοσιότητας, όπως θα λέγαμε και σήμερα.

Και εδώ αγαπητέ αναγνώστη, κάνουμε στάση. Στάση γιατί το όλο κλίμα που είχε καλλιεργηθεί εναντίον του Συκουτρή, η άδικη πολεμική, και η συκοφαντική λασπολογία σε βάρος ενός διακεκριμένου επιστήμονα φαίνεται πως έκαναν τη δουλειά τους, μια και ο Συκουτρής είχε πάρει την απόφαση να θέσει τέρμα στη ζωή του. Θα αναλογιστεί, ερωτώμενος κάποιος, πώς είναι δυνατόν ένας άνθρωπος να καταλήξει σε αυτήν την απόφαση, αλλά μην λησμονούμε πως η προσωπική τοποθέτηση του Συκουτρή ως πνευματικού ανθρώπου, έτσι όπως αυτή προβάλει ανάγλυφη μέσα από το απόσπασμα του επιμέτρου, μας δηλώνει ξεκάθαρα πως ο άνθρωπος αυτός αντιμετώπιζε χωρίς φόβο τον θάνατο. Δεν κλαψούριζε δηλαδή και δεν θα παρακαλούσε ποτέ για να σώσει τη ζωή του, αλλά σαν έτοιμος από καιρό, σα θαρραλέος, σαν που ταιριάζει σε κάποιον που αξιώθηκε μια τέτοια πόλη, πλησίασε στο παράθυρο και άκουσε τους ήχους, τα εξαίσια όργανα του μυστικού θιάσου και αποχαιρέτησε με το κεφάλι ψηλά την Αλεξάνδρεια που έχασε για πάντα.

Για όσους όμως θέλουν περισσότερες λεπτομέρειες, θα δώσουμε και τη συνέχεια της τραγωδίας: Στις 18 Σεπτεμβρίου του 1937 ο Συκουτρής παίρνει από την Αθήνα το τρένο με προορισμό την Κόρινθο. Φτάνει στην Κόρινθο και νοικιάζει δωμάτιο σε ξενοδοχείο, στο οποίο και διαμένει. Συναντάται εκεί επανειλημμένα με τον φίλο του φιλόλογο Ιωάννη Γιαμπουράνη. Την Τρίτη 21 Σεπτεμβρίου, πάντα του 1937, ,ο Συκουτρής αποφάσισε να ανηφορίσει προς στο φρούριο στον Ακροκόρινθο, προκειμένου να θαυμάσει το κορινθιακό τοπίο και κατ’ επέκταση την υπέροχη ελληνική φύση. Ζητάει λοιπόν από κάποιον ντόπιο ημιονηγό να τον ανεβάσει, και αυτός του αρνείται. Στην άρνησή του αυτή ο Συκουτρής του απαντάει: "θα κάνω μόνος μου και αυτό τον τελευταίο δρόμο".

Ανεβαίνει στο Ακροκόρινθο, απολαμβάνει τη θέα, και κάπου ανάμεσα σε όλη αυτήν την περιήγηση του ο Συκουτρής γράφει ένα αρκούντος δυσανάγνωστο βιαστικό σημείωμα προς τον καθηγητή του πολυτεχνείου Άγγελο Καλαμαρά. Στο σημείωμα αυτό αναφέρει πως του κληροδοτούσε τα βιβλία του στην Ακαδημία. Επίσης του έγραφε πως άφηνε ένα χρηματικό πόσο στην γυναίκα του και του ζητούσε να δημοσιευτεί το τμήμα της εισαγωγής στην Ποιητική του Αριστοτέλη, κείμενο που είχε ολοκληρώσει. Του ζητούσε επίσης να μην γίνει στο κείμενο η οποιαδήποτε προσθήκη ή αφαίρεση από όσα ο ίδιος γράφει. Την ίδια μέρα, μετά την περιήγησή του στον Ακροκόρινθο, κουρασμένος και εξαντλημένος επιστρέφει κατά το βραδάκι στο δωμάτιό του, στο ξενοδοχείο. Την επομένη θα βρεθεί εκεί νεκρός. Ο τύπος της εποχής έγραψε πως ο Συκουτρής βρέθηκε νεκρός από συγκοπή καρδιάς σε ξενοδοχείο της Κορίνθου. Σε σύντομο χρονικό διάστημα βέβαια έγινε γνωστό πως ο Ιωάννης Συκουτρής είχε αυτοκτονήσει παίρνοντας μια γερή δόση veronal. Το veronal ήταν τότε το πιο διαδεδομένο υπνωτικό.

Η απώλεια του Συκουτρή στιγμάτισε τον πνευματικό κόσμο της χώρας, ο οποίος έδωσε το παρόν στις 24 Σεπτεμβρίου του 1937 στο Α' νεκροταφείο, ημέρα της κηδείας του. Για αρκετά χρόνια καλλιεργούνταν η άποψη πως ο θάνατός του οφειλόταν σε καρδιολογικό πρόβλημα που αντιμετώπιζε. Αργότερα, αλλά και σήμερα είμαστε απόλυτα βέβαιοι και δεν υπάρχει πλέον καμία αμφιβολία, πως ο Συκουτρής έθεσε τέρμα στη ζωή του μην μπορώντας να αντιμετωπίσει την εκστρατεία λάσπης των χριστιανοθρεμμένων ηθικολόγων της εποχής.

Η δικαίωση ήρθε αργά για τον σπουδαίο μελετητή, δηλαδή μεταθανάτια. Αλλά έστω και έτσι -μια και δεν μπορούμε από την μεριά που είμαστε να κάνουμε τίποτα άλλο γι’ αυτόν- η δικαίωση αυτή αποτελεί μια πράξη αναγνώρισης και ανάδειξης. Σε φιλολογικό μνημόσυνο λοιπόν της "Νέας Εστίας" που έγινε σχετικά λίγα χρόνια μετά το θάνατό του -το 1947- ο Παναγιώτης Κανελλόπουλος, ο Ιωάννης Θεοδωρακόπουλος, ο Ν. Τωμαδάκης και ο Θεμιστοκλής Τσάτσος, θα εξάρουν το έργο του, θα μιλήσουν γι’ αυτό και θα το αναδείξουν.

Επιπλέον, το 1949, αν και η χρονιά δεν ευνοεί, μια και μιλάμε για μια σκοτεινή και άκρως συντηρητική ιστορική συγκυρία, αφού η Ελλάδα βγαίνει από έναν αιματηρό και άκρως ανθρωποκτόνο εμφύλιο, η Ακαδημία Αθηνών θα επανακυκλοφορίσει το εξαντλημένο από το 1935 Συμπόσιο με την εισαγωγή και μετάφραση του Συκουτρή, χωρίς να έχει περικοπεί ή λογοκριθεί ούτε κόμμα της. Το δεκαπενταετές λαμπρό φιλολογικό έργο και το όνομα του Συκουτρή σήμερα έχουν απαθανατιστεί ως μια πολύτιμη παρακαταθήκη της Ελληνικής κλασσικής φιλολογίας, ενώ αντίστροφα τα ονόματα των διωκτών του μας είναι γνωστά επειδή ασχολήθηκαν κυνηγώντας τον Συκουτρή. Ονόματα που είχαν ξεθωριάσει από την πρώτη στιγμή, και η αναφορά σε αυτά γίνεται μόνο και μόνο χάρη στον Συκουτρή. Επίσης η "Βιβλιοθήκη" της Ακαδημίας Αθηνών φέρει σήμερα το όνομα του Ιωάννη Συκουτρή, του λαμπρού αυτού φιλολόγου που τόσο νωρίς και άδικα έφυγε από τούτον τον μάταιο κόσμο. Αλλά ο ίδιος ο Συκουτρής μήπως δεν τα είχε όλα αυτά προφητέψει όταν έλεγε: "ἡ σκοτεινὴ αὐτὴ ὑπόθεσις θὰ καταταχθῆ αὔριον εἰς τὰς μελανωτέρας σελίδας τῆς πνευματικῆς ζωῆς τοῦ τόπου».

 

Το έργο του Ιωάννη Συκουτρή

Το μεγαλύτερο μέρος του επιστημονικού του έργου είναι κατεσπαρμένο σ' ελληνικά και ξένα περιοδικά. Το συγγραφικό του έργο υπήρξε ογκώδες, αν συνυπολογίσουμε το γεγονός ότι έφυγε από τη ζωή μόλις 36 ετών. Αυτοτελώς εξέδωσε:

• "Κυπριακά Χρονικά", 1924. Περιοδικό.
• Ασχολήθηκε και έγραψε πολλές μελέτες σχετικά με τον κοινωνικό ρόλο της επιστήμης γενικά. Προς τούτο μετέφρασε (πρώτος στην Ελλάδα) το κλασσικό έργο του Μax Weber "Η Επιστήμη Ως Επάγγελμα".
• "Εμείς Οι Αρχαίοι" 1928 (Μετέφρασε το κλασσικό έργο του Ζielinski και το συμπλήρωσε με βαθυστόχαστα επιλεγόμενα, αποδεικνύοντας ότι η εθνική συνείδηση των Ελλήνων αναπτύχθηκε μετά τη δημιουργία του εθνικού κράτους).
• "Φιλοσοφία & Ζωή", 1931. Εναρκτήρια ομιλία.
• "Η Διδασκαλία Της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας" 1932.
• "Αρχαίος & Νεότερος Λυρισμός" 1932.
• "Πλατωνικός Ευαγγελισμός" 1932.
• Υπόμνημα προς την Φιλοσοφικήν Σχολήν του Πανεπιστημίου Αθηνών: (αντί χειρογράφου), 13 Δεκέμβρη 1933.
• "Δημοσθένους Λόγοι". Μετάφραση στα Γερμανικά.
• "Πλάτωνος Συμπόσιον" κείμενον, μετάφρασις κι ερμηνεία, Ακαδημία Αθηνών, Ελληνική Βιβλιοθήκη, Αθήναι 1934.
• "Αριστοτέλους Περί Ποιητικής". Μετάφραση υπό Σίμου Μενάρδου. Εισαγωγή, κείμενο κι ερμηνεία υπό Ι. Συκουτρή. Ακαδημία Αθηνών, Ελληνική Βιβλιοθήκη, Αθήναι 1937.
  (Τα 2 τελευταία είναι τα έργα με τα οποία εγκαινιάσθηκε η Ελληνική Βιβλιοθήκη της Ακαδημίας Αθηνών).

Το 1956 κυκλοφόρησε ένας τόμος με ελληνόγλωσσα κείμενά του, "Μελέται & 'Αρθρα" κι επανεκδόθηκε το 1982 από το Ίδρυμα Σχολής Μωραϊτη. Επίσης πρόσφατα εκδόθηκε από το Μορφωτικό Ιδρυμα Εθνικής Τράπεζας ο 1ος τόμος των γερμανόγλωσσων μελετών του, μεταφρασμένες από τους Δ. Ιακώβ κι Α. Ρεγκάκο, ενώ αναμένεται να εκδοθεί σύντομα κι ο 2ος τόμος, σε μετάφραση του Η. Τσιριγκάκη.

Εξέδωσε το 1924, το περιοδικό

• «Κυπριακά Χρονικά».

Μετέφρασε στα Ελληνικά τη μελέτη του Max Weber

• «Η επιστήμη ως επάγγελμα».

Αυτοτελώς εκδόθηκαν τα έργα

• «Εμείς οι αρχαίοι», [το 1928, Th. Zielinski, μετάφραση, εκδόσεις «Δημητράκος», το οποίο συμπλήρωσε με επιλεγόμενα],
• «Φιλοσοφία και ζωή», [το 1931, εναρκτήρια ομιλία],
• «Η διδασκαλία της νεοελληνικής λογοτεχνίας», [το 1932],
• «Αρχαίος και νεότερος λυρισμός», [το 1932],
• «Πλατωνικός Ευαγγελισμός», [το 1932],

Ένα πολύ σημαντικό έργο της νεοελληνικής γραμματείας, στο οποίο ο Συκουτρής αναλύει τον τρόπο που αντιλαμβάνεται την πλατωνική φιλοσοφία και χαρακτηρίζει τον Πλάτωνα ως «αιώνιο διδάσκαλο κάθε πολιτισμένου ανθρώπου», στο έργο του οποίου μπορεί να ζητήσει κανείς «φωτισμό για όλη του την ζωή». Σε πρόσφατη έκδοση του έργου περιλαμβάνεται επίσης η μελέτη του «Αι πνευματικαί κατευθύνσεις των νέων».

• «Συμπόσιον Πλάτωνος» [Α΄τόμος, το 1934, μετάφραση και ερμηνεία, Έκδοση Ακαδημία Αθηνών, Ελληνική Βιβλιοθήκη],
• «Αριστοτέλους περί Ποιητικής», [μετάφραση του Σίμου Μενάρδου, εισαγωγή, κείμενο και ερμηνεία Συκουτρή, Έκδοση Ακαδημία Αθηνών, Ελληνική Βιβλιοθήκη, Αθήνα 1937, μετά τον θάνατό του],
• «Μελέται και άρθρα», [το 1982, Ίδρυμα σχολής Μωραϊτη].

Το 1954 συγκεντρώθηκαν σε έναν τόμο πολλές σκόρπιες, σε ελληνικά και ξένα περιοδικά, εργασίες του. Η κεντρική βιβλιοθήκη της Ακαδημίας Αθηνών, την οποία εγκαινίασε το 1934 με τον πρόλογο του έργου του «Συμπόσιο» του Πλάτωνα, που έχει αποστολή την πρόσκτηση, φύλαξη, συντήρηση και διαχείριση των βιβλίων, περιοδικών εκδόσεων, δημοσιευμάτων εν γένει, χειρογράφων, χαρτών, σχεδίων, προσωπογραφιών και συλλογών που ανήκουν στην Ακαδημία, φέρει το όνομά του. Στα εκατόχρονα από τη γέννησή του τον Απρίλιο του 2001, έγινε παρουσίαση του βίου αλλά και του έργου του στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, με ομιλίες από τη φιλόλογο και μαθήτρια του, την Αγλαΐα Φακάλου-Μακάρωφ και από τον καθηγητή της Φιλοσοφικής, Γεώργιο Α. Χριστοδούλου.

Το 2008 κυκλοφόρησε από το Μορφωτικό Ίδρυμα της Εθνικής Τραπέζης, το βιβλίο «Γράμματα του Ιωάννη Συκουτρή από την Κύπρο 1922-1924», με την επιμέλεια του πανεπιστημιακού καθηγητή Φάνη Ιωάννη Κακριδή, γιου της Όλγας Κακριδή. Το έργο περιλαμβάνει δεκαπέντε ανέκδοτες επιστολές του από τα χρόνια που έζησε στην Κύπρο. Στις επιστολές ο Συκουτρής υπογράφει ως «Αντιφών», ψευδώνυμο που είχε επιλέξει όταν ακόμη ήταν μαθητής στη Σμύρνη, και όπως αναφέρει σ’ αυτές «..Δεν ευρίσκω κανέναν που να ημπορή να με καταλάβη, και υποφέρω..» ή «..Δεν παύω να είμαι εις τον ψυχικόν μου κόσμον ξένος και μόνος».

Πηγές

---

Για την σύνταξη του κειμένου αντλήθηκαν στοιχεία από τις παρακάτω πηγές:

- Διονύσιος Αλικανιώτης, "Ιωάννης Συκουτρής (η ζωή του 1901-1937)", εκδόσεις Κάκτος.

- Δημήτριος Τσάκωνας, "Ιδεαλισμός και Μαρξισμός στην Ελλάδα", εκδόσεις Κάκτος.

- Ιωάννης Συκουτρής, "Μελέται και άρθρα", εκδόσεις Αιγαίου (1956).

- Ιωάννης Συκουτρής, "Συμπόσιον", κείμενον - μετάφρασις και ερμηνεία υπό Ιωάνου Συκουτρή, Ακαδημία Αθηνών, Ελληνική βιβλιοθήκη - 1, Αθήνα 1934. Επανέκδοση Βιβλιοπωλείον της «Εστίας».

- Δημήτριος Τσάκωνας, "Προβλήματα Ελληνικότητος", Αθήνα 1972.

- Ιωάννης Συκουτρής, "Γράμματα από την Κύπρο" (επιμελητής Φάνης Κακριδής), εκδόσεις ΜΙΕΤ

© κειμένου: gayekfansi.blogspot.gr, με την επιφύλαξη κάθε δικαιώματος.

Στη Γερμανία, παρέα με συναδέλφους του.