Οἱ ψαράδες τοῦ Feliks-Michał Wygrzywalski

 

Προοίμιο

Ὁ Πολωνὸς ζωγράφος Feliks Michał Wygrzywalski, γεννημένος τὸ 1875 στὸ Przemyśl, θὰ πραγματοποιήσει τὸ 1904 ἕνα ταξὶδι στὴν Αἴγυπτο. Ἐκεῖ ἔρχεται σὲ ἐπαφὴ μὲ τὴν Ἀνατολὴ καὶ τὸ γυμνὸ ἀνθρώπινο σῶμα ποὺ ἁρμονικὰ ζεῖ στὴ φύση καὶ κοπιάζει. Ὁ Wygrzywalski θὰ ἐπιστρέψει βέβαια στὴν Εὐρώπη ὅπου θὰ ἐργαστεῖ σὲ πόλεις ὅπως τὸ Μόναχο, τὸ Παρίσι, ἡ Ρώμη -ποὺ ἀποτελοῦν τοὺς σταθμοὺς τῶν σπουδῶν του- ἀλλὰ κυρίως στὴ Lviv που σήμερα ἀνήκει στὴν Οὐκρανία. Ὁ Wygrzywalski καθ᾿ ὅλη τὴ διάρκεια τῆς ζωγραφικής του καριέρας θὰ παραμείνει πιστὸς στὶς ἀρχὲς τῆς παραδοσιακῆς ζωγραφικῆς, ἀρνούμενος νὰ δεῖ καὶ νὰ ἐπιρεαστεῖ ἀπὸ τὶς πρωτοπορίες τοῦ τέλους τοῦ 18ου καὶ τῶν ἀρχῶν τοῦ 20ου αἰώνα.

Μὲ μιὰ πρώτη ματιὰ θὰ μποροῦσε κανεὶς νὰ ἐντάξει τὰ ἔργα τοῦ Wygrzywalski στὸ κατευθυνόμενο ἀπὸ τὸ Σοβιετικὸ καθεστὼς κίνημα τοῦ Σοσιαλιστικοῦ Ρεαλισμοῦ, ἂν καὶ ὁ Wygrzywalski ἐλάχιστα ἔζησε σὲ αὐτό. Παρ᾿ ὅλ᾿ αὐτὰ οἱ ἀπεικονίσεις τοῦ μόχθου τούτων τῶν ἐργατῶν τῆς θάλασσας, δὲν μπορεῖ παρὰ νὰ εἰδώθηκαν μὲ χαρὰ καὶ ἐνθουσιασμὸ ἀπὸ τοὺς κρατοῦντες τοῦ Σοσιαλιστικοῦ συστήματος.

Ἀλλὰ αὐτὰ ἔρχονται καὶ παρέρχονται, ἡ τέχνη εἶναι ποὺ μένει καὶ μέσα ἀπὸ αὐτὴ ὁ καλλιτέχνης ἔχει πεῖ τὸν λόγο του. Ἕναν λόγο ποὺ γεννιέται καὶ ἀρθρώνεται μέσα ἀπὸ αὐτήν. Ὁ χρόνος δέ, εἶναι αὐτὸς ποὺ ἀναλαμβάνει νὰ μᾶς τὸν μεταλαμπαδεύσει. Καὶ ἂν τὸ ἔργο τοῦ καλλιτέχνη ἀντέχει στὸ χρόνο, ὅλα τὰ ἄλλα εἶναι λόγια χωρὶς καμιὰ οὐσία -ἐθιστικὴ ἢ μή.

Ὁ Wygrzywalski μέσα σὲ τοῦτα τὰ ἔργα ἀπεικονίζει στιγμές. Στιγμὲς ὅπου οἱ παραμορφωμένες ἀπὸ τὸν μόχθο πλάτες τῶν ψαράδων μᾶς ἔρχονται σὲ πρῶτο πλάνο καὶ γίνονται τὸ κεντρικό του θέμα. Τοῦτες οἱ πλάτες εἶναι ποὺ εἰσβάλλουν βίαια -τόσο ὅσο καὶ ἡ δύναμη μὲ τὴν ὁποία τραβοῦν τὰ δίχτυα ἢ κωπηλατοῦν- προβάλλοντας λὲς μέσα ἀπὸ τὸ ἀπέραντο ὑγρὸ στοιχεῖο, σαν μυθικὰ θαλάσσια ὄντα. Εἶναι οἱ ἴδιες πλάτες ποὺ τὸ βράδυ, κάτω ἀπὸ τὸ λιγοστὸ φῶς ποὺ σκοπρᾶ ὁ λύχνος «παλεύουν» πάνω ἀπὸ ἕνα ἄλλο σῶμα. Κατανοοῦμε πὼς μιὰ τέτοια ἀνάλυση τοῦ ἔργου τοῦ Wygrzywalski παραξενεύει ἀκόμα καὶ τοὺς πιὸ «ἀπελεύθερους», τοῦ καλούμενου προοδευτικοῦ χώρου, ἀλλὰ δὲν πρέπει νὰ λησμονοῦμε πὼς τὰ ἔργα δὲν εἶναι ποτὲ μονοσήμαντα, οὔτε βεβαίως οἱ ἑρμηνεῖες τους. Ἐξάλλου ἡ ἐπιμονὴ -γιατὶ ὄχι καὶ «ἐμμονή»- τοῦ ζωγράφου πάνω σὲ αὐτὸ τὸ θέμα δὲν μπορεῖ παρὰ νὰ μᾶς φανερώνει κάτι...

Ἀπὸ τὴν ἄλλη πάλι, ἂς μὴν περιμένει κανεὶς ξαφνικὴ ἀλλαγὴ σὲ μιὰ νοοτροπία χρόνων, πολὺ περισσότερο ἀπεικονίσεις ἐρωτικῆς πράξης καὶ μάλιστα ὁμοφυλοφιλικῆς ἀπὸ ἕναν συντηρητικὸ ζωγράφο, ἂν καὶ εἶναι γνωστὸ πὼς σπουδαῖοι δημιουργοὶ ἔχουν ἀφήσει σημαντικὸ ἔργο μὲ καθαρὰ ἐρωτικὸ περιεχόμενο, ὅμως ἡ πρόσβαση τοῦ κοινοῦ σὲ αὐτὸ τὸ ἔργο ἦταν πάντα περιορισμένη.

Ἀλλὰ ἂς μὴν ταλαιπωρήσουμε ἄλλο μὲ «φλυαρίες» καὶ λόγια ποὺ ἐλάχιστα δείχνει νὰ ἐνδιαφέρουν τὸν σημερινὸ ἄνθρωπο -πολὺ δὲ περισσότερο τοὺς σημερινοὺς gay... Ἂς ἀφεθοῦμε λοιπὸν στὴ δύναμη τῆς εἰκόνας ποὺ φαίνεται νὰ εἶναι καὶ τὸ βασικὸ ὅπλο τούτου τοῦ ζωγράφου, ἀλλὰ καὶ τούτου τοῦ μέσου!!

gayekfansi.blogspot.com

 

 

Ἕνα ποίημα τοῦ Ντίνου Χριστιανόπουλου

ὁ ἔρωτας στὸν ἀργαλειό του

δὲν σταματάει νὰ μᾶς ὑφαίνει

κι ἂς εἶσαι τὸ ὑφάδι ποὺ ὅλο κόβεται

κι ἂς εἶμαι τὸ στημόνι ποὺ ξεβάφει

---

Ἀπὸ τὴ συλλογή, Τὸ κορμὶ καὶ τὸ σαράκι, Ἐκδόσεις Διαγωνίου, Θεσσαλονίκη 1964.

 

«Ἀλλιώτικος ἄνεμος», ἕνα ποίημα τοῦ Λουκᾶ Θεοδωρακόπουλου

ΑΛΛΙΩΤΙΚΟΣ ΑΝΕΜΟΣ

Εἶδα πάλι τὴ θάλασσα μαζί σου —
στὸν ἴδιο βράχο στὸ ἴδιο σημεῖο.

Ἀπέναντι ἡ ἄλλη ἀκτή. Μεγάλη ἀπόσταση.

Πέρσι τὴν εἶχες φτάσει κολυμπώντας

κι ἐγὼ βιαζόμουν μὲ τὴ βάρκα πίσω σου
νὰ σὲ προλάβω

κι ἀνησυχοῦσα καὶ παθαίνομουν

νὰ μὴ σὲ βρεῖ κακὸ νὰ μὴ σὲ βρεῖ

ὁ ἄνεμος.

Εἶδα πάλι τὴ θάλασσα μαζί σου —

στὸν ἴδιο βράχο στὸ ἴδιο σημεῖο.

Μὰ ὅλα εἶσαν ἀλλιῶς. Σάμπως ὁ ἄνεμος

ποὺ πέρσι εἶχε ξεχάσει τὴ χαρά μου

φύσηξε ξαφνικὰ καὶ σ᾿ ἅρπαξε

σ᾿ ἕναν ἀλλιώτικο βυθό.

---

Λουκᾶς Θεοδωρακόπουλος, Τέσσερις ποιητικὲς συλλογές, (1960-1978), Ἐκδόσεις Νεφέλη, Ἀθήνα 1996.