gay ekfansi: CORPUS CHRISTI, αφιέρωμα στο θεατρικό έργο του Terrence McNally

Παρασκευή 19 Οκτωβρίου 2012

CORPUS CHRISTI, αφιέρωμα στο θεατρικό έργο του Terrence McNally

Σκηνή από την παράσταση του Λαέρτη Βασιλείου στο Χυτήριο
Φωτογραφία: Τάκης Βεκόπουλος

CORPUS CHRISTI ή ΟΛΟΙ ΟΙ ΔΡΟΜΟΙ ΓΙΑ ΤΗ ΣΤΑΥΡΩΣΗ

H τέχνη και η επιστήμη, η έρευνα και η διδασκαλία είναι ελεύθερες η ανάπτυξη και η προαγωγή τους αποτελεί υποχρέωση του Κράτους.

Άρθρο 16, παράγραφος 1, του Συντάγματος της Ελλάδος

Ξεκινάμε τούτη τη μικρή μας αναφορά με αφορμή την προσπάθεια απαγόρευσης της παράστασης ενός θεατρικού έργου, παραθέτοντας την 1η παράγραφο του άρθρου 16 του Συντάγματός μας. Κοινό και παγκοσμίως αποδεκτό μέτρο της δημοκρατικότητας μιας δημοκρατίας είναι η συμπεριφορά της απέναντι στις μειοψηφίες. Αν και ο χριστιανισμός όταν πρωτοεμφανίστηκε ήταν μια ισχνή μειοψηφία μερικών ανθρώπων, δεν άργησε να γίνει κυρίαρχος, καταδυναστεύοντας και συνθλίβοντας ότι του αντιστεκόταν και όχι πάντα με ειρηνικό τρόπο, έτσι έγινε επίσημη θρησκεία γιατί πολύ βόλευε τους βυζαντινούς Αυτοκράτορες και τις μετέπειτα εξουσίες στο να κάνουν τη δουλειά τους. Μην ξεχνάμε ότι εκτός από τα πρώτα χρόνια διώξεων -που βέβαια ποτέ δεν πήραν τις διαστάσεις που τους αποδίδει η Εκκλησία και που διδασκόμαστε στα σχολειά-, ο χριστιανισμός πορεύθηκε χέρι-χέρι με τις εκάστοτε εξουσίες, όπως εύστοχα λέει και η Λιλή Ζωγράφου, «ήταν το δεκανίκι τους». Εξάλλου ο χριστιανισμός φοβούμενος την αντίδραση κάθε ελεύθερου πνεύματος, για χρόνια φρόντιζε για την εξουδετέρωσή του, έτσι ώστε να μην υπάρξει καμία νέα ανακάλυψη ή κείμενο που θα άλλαζε τα δεδομένα του κόσμου και θα τον αμφισβητούσε θέτοντας έτσι σε κίνδυνο την κυριαρχία του.

Είναι ευρύτερα αποδεκτό ότι η θρησκεία είναι το πιο αποτελεσματικό μέσο για την άσκηση εξουσίας. Ο φόβος της κόλασης λειτουργεί πιο αποτελεσματικά από το φόβο της φυλακής. Κι αλίμονό μας αν η μεγάλη πλειοψηφία των ανθρώπων δεν φοβούνται την κόλαση. Εδώ με κόλαση και πάλι έχουμε ανυπάκουους, σκεφτείτε τι έχει να γίνει μόνο με φυλακή. Γιατί άλλο να σε κυνηγάει η αστυνομία και άλλο να σε τιμωρεί ένα ανώτερο παντοδύναμο ον, το οποίο ενεργεί κατευθείαν στο θυμικό.

Πιθανότατα οι θρησκείες δεν θα είχαν τέτοια επιρροή αν ο Όμηρος και αργότερα ο Καμύ, είχαν κάνει ευρύτερα γνωστό το «ηρωικός ζην». Δηλαδή την πλήρη κυριαρχία μας πάνω στο φόβο του θανάτου, με την πλήρη -αν και σκληρή- επίγνωση της θνητότητάς μας. Τον Αχιλλέα π.χ. δεν τον κάνει ήρωα το μάχιμο και η ανδρεία του, αλλά η πλήρη επίγνωση της θνητότητάς του, αφού καλά γνωρίζει ότι δεν θα γυρίσει ζωντανός στην πατρίδα αν σκοτώσει τον Έκτορα, -του το προμηνύει η μάνα του- αυτός όμως προτιμάει να οδηγηθεί με γενναιότητα στο θάνατο χωρίς ίχνος φόβου. Δεν είναι τυχαίο εξάλλου ότι όλες οι θρησκείες πατάνε πάνω στο φόβο του ανθρώπου για το θάνατο, γι’ αυτό και τάζουν μεταθανάτια ζωή, αν υπάρχει θρησκεία που δεν το κάνει, τότε αυτή η θρησκεία δεν έχει κανέναν οπαδό. Έτσι, είναι φυσικό οι θρησκείες φοβούμενες το θρόνο τους, να φροντίζουν να στείλουν στο πυρ το εξώτερο οτιδήποτε νοιώθουν πως τις υποσκάπτει, τις διαβρώνει και κλονίζει την εξουσία τους.

^{Εξώφυλλο
του βιβλίου του Τέρενς Μακ Νάλι}

Corpus Christi, το έργο

Το προκλητικό θεατρικό έργο Corpus Christi (Σώμα Κυρίου) του Τέρενς Μακ Νάλι (Terrence McNally) -γνωστός και για το έργο του Master class με ηρωίδα τη Μαρία Κάλλας-, γράφτηκε το 1997 και παρουσιάστηκε για πρώτη φορά, μετά από συνεχόμενες αναβολές, στη Νέα Υόρκη στις 13 Οκτωβρίου 1998 από τον θίασο Manhattan Theatre Club, σε σκηνοθεσία Τζο Μαντέλο, εν μέσω διαμαρτυριών. Στο Λονδίνο το έργο ανέβηκε στις 28 Οκτωβρίου 1999 πάλι εν μέσω διαμαρτυριών, μάλιστα η ισλαμική ομάδα της Αγγλίας, οι Υπερασπιστές του Αγγελιοφόρου Ιησού εξέδωσε θανατική καταδίκη -γνωστή και ως φετφά- κατά του συγγραφέα ΜακΝάλι, εξαπολύοντας βέλη και κατά των χριστιανών που δεν μερίμνησαν για να υπερασπισθούν το ιερό πρόσωπο της θρησκείας τους. Στην Αυστραλία η πρεμιέρα του έργου έγινε στις 19 Ιανουαρίου του 2000 και εκεί όμως το έργο δεν γλύτωσε τις δηλώσεις της Αγγλικανικής εκκλησίας που το χαρακτήρισε «βλάστημο». Το Corpus Christi ξαναπαίχτηκε στην Νέα Υόρκη το 2008.

Το 2011 το έργο μεταφέρθηκε στον κινηματογράφο από τους Nic Arnzen και James Brandon με τίτλο Corpus Christi: Playing with Redemption και έκανε πρεμιέρα στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Ατλάντας στις 7 Μαΐου 2011.

Το έργο, που έχει άμεσα συνδεθεί με την gay μυθολογία στο θέατρο, απεικονίζει ουσιαστικά τη σημερινή εποχή χρησιμοποιώντας ακόμα και ηλεκτρικές συσκευές, αν και παραπέμπει στην ιστορία του Χριστού και των Αποστόλων. Ουσιαστικά είναι η ιστορία ενηλικίωσης 13 ανδρών. Ο Τζόσουα (ο οποίος παραπέμπει στον Ιησού) είναι ένας gay νέος, ο οποίος, εδώ, γεννιέται σε ένα μοτέλ, και μεγαλώνει σε μια αυταρχικά συντηρητική κοινωνία. Στο πλευρό του θα βρεθούν ακόμη 12 νέοι, οι οποίοι θα επιλέξουν να τον ακολουθήσουν σε μία πορεία όπου η φιλία τους δοκιμάζεται από τον έρωτα, την αγάπη, τις φιλοδοξίες για καριέρα και φυσικά την προδοσία. Σύμφωνα με τον Μακ Νάλι, ο Ιούδας προδίδει τον Τζόσουα λόγω της σεξουαλικής ζήλιας. Στο πρωτότυπο κείμενο ακόμη περιλαμβάνεται και μια σκηνή γάμου μεταξύ των δύο ομοφυλόφιλων αποστόλων με τις ευλογίες του Ιησού. Ο Τέρενς Μακ Νάλι, ουσιαστικά, δραματοποιεί την παλιά και γνωστή ιστορία του Χριστού με τους μαθητές του, και πολύ εύστοχα θέτει επί τάπητος σημερινά θέματα όπως: άσκηση εξουσίας, έρωτας, διαφορετικότητα, ελευθερία, χαμένες αξίες και ιδανικά. Θέματα καίρια που δίνουν τροφή για διάλογο, σκέψη, διαφωνίες, αφορμές για στοχασμό, ιδανικά που χαρακτηρίζουν μια πολιτισμένη κοινωνία.

Αφίσα της παράστασης του Λαέρτη Βασιλείου στο Χυτήριο

Το Corpus Christi στην Ελλάδα

Το έργο στην Ελλάδα, έκανε πρεμιέρα στις 7 Ιουνίου 2012, στο θέατρο Χυτήριο από τη θεατρική ομάδα Artisan, σε απόδοση κειμένου: Βάσιας Παναγοπούλου & Λαέρτη Βασιλείου, σκηνοθεσία & μουσική επιμέλεια: Λαέρτη Βασιλείου, σκηνικά – κοστούμια: Φωτεινής Μουτάφη, βοηθό σκηνοθέτη: Χαρά Ζησιμάτου, φωτογραφίες: Τάκης Βεκόπουλος.

Τους ρόλους του Τζόσουα και των δώδεκα μαθητών του ενσάρκωναν οι:

Αλέξανδρος Αχτάρ, Λαέρτης Βασιλείου, Θοδωρής Ελευθεριάδης, Στέφανος Οικονόμου, Δημήτρης Όντος, Ηλίας Παπακωνσταντίνου, Χρυσόστομος Παπανικολάου, Νικόλας Πιπέρας, Αχιλλέας Σκεύης, Πάνος Τρουμπουνέλης, Γιώργος Τσάμης, Φώτης Τσοτουλίδης και Νικόλας Χατζηβασιλειάδης.

Η παραστάσεις δόθηκαν κανονικά από 7 έως 12 Ιουνίου 2012. Την επομένη της πρεμιέρας, η Διαρκής Ιερά Σύνοδος της Εκκλησίας της Ελλάδος εξαπέλυσε τα βέλη της βαφτίζοντας το έργο «βλάστημο». Η υπόθεση είχε και συνέχεια, αφού δυο κυρίες που είδαν την παράσταση κατέθεσαν μήνυση για προσβολή στα Θεία, έτσι τρεις ηθοποιοί προσήχθησαν στο αστυνομικό τμήμα Ομονοίας, και στη συνέχεια αφέθηκαν ελεύθεροι αφού πρώτα συντάχτηκε εναντίων τους δικογραφία. Ιερωμένοι και κληρικοί δεν άργησαν βέβαια να καταθέσουν ασφαλιστικά μέτρα ζητώντας την απαγόρευση της παράστασης την οποία χαρακτηρίζαν «προσβλητική». Στη δίκη που ακολούθησε, το δικαστήριο αποφάσισε ότι το έργο μπορεί να παιχτεί και ότι κανένας λόγος απαγόρευσής του δεν υπάρχει.

Η ιστορία συνεχίστηκε με τα γνωστά θλιβερά επεισόδια που έγιναν στη νέα πρεμιέρα του έργου, για τις λίγες παραστάσεις που είχαν προγραμματιστεί στην αρχή της νέας χειμερινής σεζόν. Πρεμιέρα η οποία έγινε τελικά, κανονικά, στις 11 Οκτωβρίου με την παρουσία των ΜΑΤ έξω από το θέατρο, αφού μια ολιγάριθμη μερίδα ατόμων παραεκκλησιαστικών και φασιστικών αποχρώσεων, εξαπέλυαν απειλές και ύβρις κατά των συντελεστών. Οι αιτούντες και οι διαφωνούντες βέβαια δεν ανέφεραν πως έφτασαν να δουν την παράσταση ή ποιος τους υποχρεώνει να τη δουν, αφού η θέαση μιας παράστασης ή μιας ταινίας στους κινηματογράφους είναι καθαρά προσωπική επιλογή, όταν μάλιστα το θέμα είναι δεδομένο και ο δημιουργός ρητά τονίζει ότι το έργο δεν στηρίζεται στα ιερά κείμενα της χριστιανοσύνης, αλλά στο κείμενο ενός συγγραφέα. Με άλλα λόγια δεν πας θέατρο για να ακούσεις Λειτουργία γι’ αυτήν απευθύνεσαι στα εξουσιοδοτημένα καταστήματα που λέγονται Εκκλησίες.

^{Αφίσα
της παράστασης του έργου στην Omaha των ΗΠΑ}

Ο ίδιος ο σκηνοθέτης Λαέρτης Βασιλείου δήλωνε για την επιλογή του έργου: «Επέλεξα το έργο επειδή μιλούσε για την ελευθερία, και τη διαφορετικότητα».

Η Βάσια Παναγοπούλου που συνυπογράφει μαζί με το σκηνοθέτη τη μετάφραση του έργου, γράφει: «Κάνουμε θέατρο με την καρδιά μας – όχι με ό,τι θέλουν να μας υποβάλλουν ως σωστό ή μη σωστό. Και στη δημοκρατία όπως και στην τέχνη, την επιλογή την έχει ο λαός. Εικόνες θεάτρου με δύναμη της αστυνομίας για προστασία των ηθοποιών ανήκουν σε ένα εφιαλτικό σενάριο επιστημονικής φαντασίας».¹

Ο αναπληρωτής Υπουργός Παιδείας και Πολιτισμού, Κώστας Τζαβάρας, με αφορμή τα γεγονότα δήλωσε:² «Καταδικάζω απερίφραστα τα χθεσινά θλιβερά επεισόδια. Η τέχνη και ο πολιτισμός υπόκεινται στους δικούς τους κανόνες. Πρωτίστως στην ανεκτικότητα απέναντι σε όποιον έχει και εκφράζει διαφορετική γνώμη ή άποψη. Δεν πρέπει να επιτρέψουμε ούτε στη λογοκρισία να πάρει τη θέση της κριτικής, ούτε στην αυτοδικία να πάρει τη θέση της δικαιοσύνης. Σε μια εποχή που ο πολιτισμός και η τέχνη πρέπει να γίνουν το αντίδοτο στην οικονομική και κοινωνική κρίση, είναι απαράδεκτο να υπάρχουν μειοψηφίες που εμφανίζονται ως αυτόκλητοι εγγυητές της κοινωνικής, αισθητικής και εθνικής ευταξίας -όπως αυτοί την εννοούν- και να προσπαθούν με τη βία να αναιρέσουν και να εξαλείψουν κάθε αντίθετη, με τις θέσεις τους, άποψη». Την ενεργή τους συμπαράσταση εκδήλωσαν το ΠΑΣΟΚ, η ΔΗΜΑΡ, και ο ΣΥΡΙΖΑ.

Το Σωματείο Ελλήνων Ηθοποιών σε σχετική ανακοίνωσή του αναφέρει: «Η ελεύθερη έκφραση, η ευαίσθητη ματιά πάνω σε κοινωνικά ζητήματα που μας απασχολούν είναι σκοπός της τέχνης του ηθοποιού και κατά συνέπεια όλων των τεχνών. Γι' αυτό τον λόγο είμαστε ενάντια σε ό,τι περιορίζει, ελέγχει και υπονομεύει τη δουλειά μας και την εξέλιξη μας. Η βαρβαρότητα, η βία, η καταστολή, η λογοκρισία και η επιβολή περιορισμών στην τέχνη και στη ζωή εντείνονται όλο και περισσότερο. Κι όταν η τέχνη λογοκρίνεται, λογοκρίνεται και η ζωή».³

^{Αφίσα
της παράστασης του έργου στη Νέα Υόρκη σε σκηνοθεσία Nic Arnzen}

ΥΓ1. Είναι γνωστό ότι στη ναζιστική Γερμανία μαζί με άλλα βιβλία σπουδαίων ερευνητών συγγραφέων και καλλιτεχνών, οι Ναζί έκαψαν και τα βιβλία του Φρόιντ. Ο ίδιος ο Φρόιντ όταν ρωτήθηκε για το γεγονός είπε: «Τι πρόοδος! Παλαιότερα έκαιγαν μαζί και το συγγραφέα».

ΥΓ2. Όσοι ενδιαφέρονται να μάθουν περισσότερα για τον πόλεμο των θρησκειών ενάντια στην τέχνη, προτείνουμε το βιβλίο του αναπληρωτή καθηγητή του Συνταγματικού Δικαίου στη Νομική Αθηνών, Σταύρου Τσακυράκη, Θρησκεία κατά τέχνης, εκδόσεις Πόλις, Αθήνα 2005. Ο αναγνώστης, θα βρει εδώ αρκετές πληροφορίες για πολλές διώξεις έργων από τις θρησκείες ανά τον κόσμο, καθώς και πληροφορίες για τα νομικά καθεστώτα που ισχύουν σε διάφορα κράτη.

Πηγές:

1. Πηγή: www.elculture.gr

2. ΒΗΜΑ, 12/10/2012, www.tovima.gr

3. ΕΘΝΟΣ 12/10/2012, www.ethnos.gr

Φωτογραφίες: Τάκης Βεκόπουλος

Επίσημος διδακτικός τόπος του θεάτρου Χυτήριο: http://corpuschristi-theatre.blogspot.gr/

Επίσημος διαδικτυακός τόπος της ταινίας: http://www.corpuschristi-themovie.com/

Η ταινία στο imdb: http://www.imdb.com/title/tt1697891/