gay ekfansi: Primal Matter, a performance by Dimitris Papaioannou

«ΠΡΩΤΗ ΥΛΗ», ΜΙΑ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗ του ΔΗΜΗΤΡΗ ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ

Θεμελιώδης αρχή στο φιλοσοφικό σύστημα του Γερμανού Γκέοργκ Βίλχελμ Φρίντριχ Χέγκελ (Georg Wilhelm Friedrich Hegel, 1770-1831) που αναμφισβήτητα είναι ο μεγαλύτερος αισθητικός, είναι η Ιδέα. Αρχή που διέπει βέβαια και το φιλοσοφικό σύστημα του Πλάτωνα. Ο Χέγκελ όμως βάζει την Ιδέα να περιφέρεται απ' τον ουρανό στη γη και τανάπαλιν, σε αντίθεση με τον Πλάτωνα που την κρατάει καρφωμένη στον ουρανό. Καθώς λοιπόν στο διαλεκτικό-ιδεαλιστικό σύστημα του Χέγκελ η Ιδέα «κατεβαίνει», υλοποιεί τον αισθητό κόσμο και καθώς ξανανεβαίνει, αποπνευματώνει τον αισθητό κόσμο και τον επαναφέρει στην αφετηρία του, την Ιδέα, το Πνεύμα.

Μέσα σ' αυτό το κατ' εξοχήν ιδεαλιστικό σύστημα, η τέχνη βρίσκει απλά και εύκολα μια πολύ «φυσιολογική» θέση. Το έργο τέχνης τοποθετείται σε κάποιο σημείο της καθοδικής πορείας προς την ύλη της Ιδέας, του Παγκοσμίου Πνεύματος για να το πούμε με όρους περισσότερο Χεγκελιανούς, ή σε κάποιο σημείο της ανοδικής πορείας της ύλης προς το πνεύμα. Η Φαινομενολογία του πνεύματος είναι σαφής επί του προκειμένου.

Αφού το έργο τέχνης μετεωρίζεται ανάμεσα στην ταπεινή ύλη και το υπέρτατο πνεύμα, είναι φυσικό η ύλη της τέχνης -το υλικό της, η υλική της υπόσταση- να κουβαλάει μέσα της το πνεύμα και μόνο το πνεύμα. Αποπνευματοποιημένη και αστόχαστη τέχνη στο χεγκελιανό σύστημα δε νοείται σε καμιά περίπτωση. Ο καλλιτέχνης, πριν επιχειρήσει να κάνει ένα συγκεκριμένο έργο τέχνης πρέπει να στοχαστεί τόσο βαθειά και τόσο έντονα, που το πνεύμα να ξεκολλήσει κατά τέτοιο τρόπο από το δημιουργό του και να κολλήσει στο δημιούργημα, ώστε μέσα απ' αυτό να επιτρέψει στην πηγή του, το Παγκόσμιο Πνεύμα.

Υποκείμενο-δημιουργός και αντικείμενο-δημιούργημα βρίσκονται εδώ σε τέλεια διαλεκτική σχέση: Το ένα προϋποθέτει το άλλο για να υπάρξει. Έτσι, έργο τέχνης και καλλιτέχνης, νοούμενα και τα δύο σε μια διαλεκτική ενότητα, μετέχουν στην ανακύκλωση της Ιδέας ενός Παγκοσμίου Πνεύματος, απ' το οποίο εκρέει και στο οποίο καταλήγει η ιδέα.

Η μαγεία του έργου τέχνης λοιπόν, έγκειται στο γεγονός ότι ο καλλιτέχνης δια των συμβόλων μπαίνει στον κρυφό κόσμο των πραγμάτων και των ανθρώπων -άνθρωπος και αυτός- και μας καλεί να πράξουμε ομοίως με τη βοήθειά του και κατά της εγγεγραμμένες στο έργο υποδείξεις του. Η σχέση καλλιτέχνη και κοινού είναι μια σχέση μαγική και μπορεί να παρομοιαστεί με τη σχέση πομπού και δέκτη, ο οποίος συντονίζεται με τον πομπό και λαμβάνει τα σήματα που αυτός στέλνει. Τώρα όποιος αδυνατεί να τα λάβει, να συντονιστεί δηλαδή με τον πομπό που εκπέμπει, έχει μάλλον χαλασμένο δέκτη. Θα μου πείτε μπορεί να είναι χαλασμένος ο πομπός γι' αυτό ο δέκτης δεν λαμβάνει. Αυτό όμως αποκλείεται, αφού υπάρχουν άλλοι και μάλιστα πολλοί δέκτες που λαμβανόμουν το σήμα μια χαρά, άρα φταίει ο συγκεκριμένος δέκτης ή οι δέκτες που είναι ελαττωματικοί και χρίζουν συνεργείο επειγόντως. Αν ρωτήσετε δε, που γίνεται το σέρβις για τους προβληματικούς δέκτες, ε, αυτό θα το αναζητήσετε στις βιβλιοθήκες!

Από ύλη αποτελούνται τα μακροσκοπικά αλλά και μικροσκοπικά φυσικά σώματα του περιβάλλοντός μας. Ως πρώτη ύλη μπορεί να χαρακτηριστεί το αρχέγονο εκείνο υλικό, η σπίθα αν προτιμάται που μονίμως θα αναζητούμε, είναι η αρχή, η αφετηρία, το ζυμάρι, η ιδέα, είναι μια οπτική ψευδαίσθηση που δημιουργείται από δύο απομονωμένα όργανα επί σκηνής, τα οποία χρησιμοποιούνται ως σημεία εκκίνησης σε αυτό το διερευνητικό ταξίδι για την εξισορρόπηση της φυσικής μας ύπαρξης (σώμα) με τη δεύτερη φύση μας (ψυχή), σε μια εποχή που η έκβαση πρωταρχικής σημασίας είναι, τελικά, αυτό που χρειάζεται, αυτό που αποτελεί την ουσία.

Στην πολύ σπουδαία παράσταση Πρώτη Ύλη (Primal Matter), που ήταν και το έναυσμα για να θυμηθούμε τα παραπάνω ο Δημήτρης Παπαϊωάννου εμφανίζεται επί σκηνής μετά από δέκα χρόνια. Συμπρωταγωνιστής του ο 28χρονος βραζιλιάνος Ταντέου Λίζενφελντ (Tadeu Liesenfield) με τον οποίο συνεργάστηκαν για πρώτη φορά το 2009 στο «Πουθενά», την παράσταση που εγκαινίασε το ανακαινισμένο Εθνικό Θέατρο. Χωρίς μουσική -κάπου ακούγεται ένα ταξίμι του Γιάννη Παπαϊωάννου σε μπουζούκι-, χωρίς τραγούδια, χωρίς υπέρμετρα σκηνικά, χωρίς φωνές, παρά με συνεργό τη σιωπή και ελάχιστους ήχους, και μόνο με τη σκηνική παρουσία δυο σωμάτων, ενός γυμνού και ενός ντυμένου στα μαύρα, ο δημιουργός καταφέρνει να μας παρασύρει στα μονοπάτια της σπουδαίας τέχνης του και να μας κάνει μετόχους και κοινωνούς αυτής. Και όταν ο καλλιτέχνης καταφέρνει κάτι τέτοιο, όλα τα λόγια περισσεύουν....

Δημήτρη Παπαϊωάννου, για ακόμα μια φορά σ' ευχαριστούμε!

Ταυτότητα της παράστασης «Πρώτη Ύλη»

Σύλληψη – σκηνοθεσία – σκηνικά κοστούμια – φωτισμός: Δημήτρης Παπαϊωάννου.

Ηχητικός σχεδιασμός: Κώστας Μιχόπουλος.

Βοηθός σκηνοθέτη – διευθύντρια καλλιτεχνικής παραγωγής: Τίνα Παπανικολάου.

Βοηθός σκηνοθέτη – τεχνικός διευθυντής: Ντίνος Νικολάου.

Βοηθός σκηνοθέτη: Παυλίνα Ανδριοπούλου.

Βοηθός παραγωγής – υπεύθυνη επικοινωνίας: Κάλη Καββαθά.

Κατασκευή σκηνικού: Lazaridis Scenic Studios.

Κατασκευή κοστουμιού: Ισλάμ Κάζι.

Στην παράσταση ακούγεται ένα ταξίμι του Γιάννη Παπαιωάννου σε μπουζούκι.
Φωτογραφίες: Νίκος Νικολόπουλος.

Παραγωγή: Φεστιβάλ Αθηνών 2012

Πηγές και σημειώσεις:

Οι φωτογραφίες τις παράστασης είναι του Νίκου Νικολόπουλου και έχουν συλλεχθεί από τους παρακάτω ιστότοπους:

Το επίσιμο site του Δημήτρη Παπαϊωάννου: www.dimitrispapaioannou.com

Το επίσιμο site του Φεστιβάλ Αθηνών: www.greekfestival.gr

Το επίσιμο site των Δημήτριων: www.dimitria.thessaloniki.gr

© Copyright φωτογραφιών: Νίκος Νικολόπουλος

© Copyright κειμένου: gayekfansiblogspot.gr

«Είμαι και εγώ μέσα σε αυτή την δύσκολη εποχή, όπου ένα από τα ζητήματα είναι, ποιο είναι το περισσότερο που μπορεί να κάνει κανείς, με τα λιγότερα. Ένα από τα βασικά πράγματα που έχει κανείς –αν το έχει -είναι ο εαυτός του. Δηλαδή αν ξεκινήσει κανείς από το μηδέν για να φτιάξει κάτι. Εγώ έβαλα μέσα τον εαυτό μου, πήγα στην αποθήκη μου και πήρα 3 πράγματα και είπα: “Ωραία, μπορείς να κάνεις τώρα κάτι με αυτά; Χωρίς να προσλάβεις κανέναν, χωρίς να κατασκευάσεις τίποτα;”. Από εκεί ξεκίνησε και η δική μου συμμετοχή σε αυτό. Δηλαδή πίσω στη βάση, όπως αναγκαζόμαστε όλοι, πίσω στα βασικά, πίσω στα πράγματα που μπορούν να δημιουργηθούν τζάμπα, με ελάχιστα υλικά. Το θέμα λοιπόν είναι με πόσα λιγότερα μπορεί να παραχθεί η μάξιμουμ μαγεία και ποίηση».

Δημήτρης Παπαϊωάννου, πηγή: www.culturenow.gr

ΚΡΙΤΙΚΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗ «ΠΡΩΤΗ ΥΛΗ»

Ο Παπαϊωάννου είναι ο δημιουργός. Δημιουργός του έργου, αλλά και στο έργο. Το έργο αποτελεί φορέα του ίδιου του του εαυτού.

Ξεκινά με τον ίδιο, να πετάει από έναν κάδο σκουπιδιών, ύλες,οι οποίες γίνονται βήματά του και φτιάχνουν την πορεία του. Ο σκουπιδοτενεκές είναι το κεφάλι του. Οι ύλες αυτές, που βγαίνουν από μέσα, φαίνεται να είναι οι ιδέες που οδηγούν τον καλλιτέχνη, εξελίσσονται και από άχρηστα σκουπίδια, παίρνουν μορφή. Ο δημιουργός, συναντά ένα τελάρο και ένα γυμνό αντρικό σώμα. Αυτό, θα αποτελέσει την πρώτη ύλη που θα πλάσει.

Βλέπουμε τη σημαντική αντίθεση μεταξύ του γυμνού σώματος και του ντυμένου με κομψό στενό μαύρο κοστούμι. Τα μέσα που θα χρησιμοποιηθούν είναι ούτως ή άλλως λιτά και βασίζονται σε αυτή τη χρωματική αντίθεση. Και τα δύο σώματα ωστόσο, γίνονται κάδρα και τελάρα.

Παρατηρούμε τις σχέσεις που αναπτύσσονται μεταξύ του δημιουργού και του έργου. Μπλέκονται, αλλάζουν θέση, παίζουν ένα παιχνίδι αναγνώρισης, αναμετριούνται, προσπαθούν να επικρατήσουν ο ένας στο χώρο του άλλου, αλλάζουν στάση, περνούν ο ένας μέσα από τον άλλο, δεν είναι πια ξένοι. Ο καθένας με τη δική του προσωπική σωματική ύλη.

Εφόσον,έχει περάσει το πρώτο στάδιο της επεξεργασίας της ύλης ή της γνωριμίας και αφού έχει πια υπόσταση, ο δημιουργός γεννά την ιδέα. Με την ευφυέστατη χρήση του μικροφώνου, ακούμε και βλέπουμε τη γέννηση της σπίθας, τα πυροτεχνήματα να σκάνε στο μυαλό, στο σώμα, την καρδιά και στην ψυχή του καλλιτέχνη. Κομβική στιγμή,η έκρηξη αυτή. Ο Παπαϊωάννου, σαφώς επηρεασμένος από την εικαστική του παιδεία και σίγουρα τον Τσαρούχη, σμιλεύει ως γλύπτης το τέλειο αυτό δημιούργημα.

Ο χορευτής Tadeu Liesenfield, είναι ένας ζωντανός κούρος. Αρχαιοελληνικό κάλλος.
Ένα σώμα με τέλειες αναλογίες, ένας καμβάς που αναπνέει. Μπλέκεται στο μαύρο τελάρο,κρύβοντας τα μέλη του και με τη βοήθεια του ταχυδακτυλουργού-δημιουργού μεταμορφώνεται όντως σε έναν αρχαιοελληνικό κορμό,χωρίς άκρα και κεφάλι.

Αυτό που μου έκανε εντύπωση και στο σημείο αυτό, αλλά και γενικότερα στην όλη αίσθηση της παράστασης ήταν το χιούμορ. Δεν περίμενα να είναι τόσο κυνικός και τόσο χιουμοριστικός ο Παπαϊωάννου. Γέλασα. Με χρήση ήχων και κίνησης, αρκετές φορές έκανε την κριτική του -ή απλά την πλάκα του- στο όλο θέμα της αξίας ενός καλλιτεχνικού έργου.

Το δημιούργημά, παρουσιάζεται στα μάτια του θεατή και ξεκινά η μάχη του με το δημιουργό του. Τι επικρατεί τελικά; Ο δημιουργός ή το δημιούργημα; Υπάρχει το ένα χωρίς το άλλο; Το έργο είναι αυτόνομο, έχει ταυτότητα και μπορεί και πλακώνει το δημιουργό. Όμως, τον σηκώνει ξανά. Ο δημιουργός το φροντίζει και επιστρέφει στη δημιουργία με χώμα και νερό (Δημιουργία από πρώτη ύλη).

Εντύπωση μου κάνει το αποτύπωμα των ποδιών στην πετσέτα που σκουπίζει τα βρώμικα πόδια του ιδανικού του αγάλματος. Συνειρμικά το μυαλό μου πηγαίνει σε χριστιανικές καταστάσεις.

Όμως, αυτό που είναι σίγουρα φανερό σα στοιχείο είναι η ελληνικότητα (αρχαιοελληνικά πρότυπα, το τέλειο γλυπτό-κούρος, το μπουζούκι-από τις ελάχιστες χρήσεις μουσικής).
Βλέπουμε, τέλος, πως η σχέση μεταξύ των δυο, φτάνει στα όρια της και με αμοιβαίους συμβιβασμούς, αλληλοσυμπληρώνονται-όχι μόνο πνευματικά, αλλά και σαν ύλες.
Τα πόδια του Δημιουργού, στηρίζουν και οδηγούν το Δημιούργημα.

Είναι ένα σώμα, μία ύλη.

Πηγή:

http://eytyxia13.blogspot.gr/2012/07/blog-post_07.html

Μακριά από τις μεγάλες σκηνές του κέντρου, στο γκαράζ του Φεστιβάλ Αθηνών στην Πειραιώς 260, ο Δημήτρης Παπαϊωάννου παρουσιάζεται συνεπής στην πρόθεσή του να καταθέσει μια πρόταση για την «διαρκή επανεφεύρεση του εαυτού». Οι «ανατροπές» αρχίζουν πριν ακόμη από την έναρξη της παράστασης με τον ίδιο τον δημιουργό να «τσεκάρει» τα εισιτήρια των θεατών καλοσωρίζοντάς τους στην «Πρώτη Υλη».

Λίγο αργότερα, ντυμένος στα ολόμαυρα σ΄ ένα ενδιαφέρον κοντράστ με την αδαμιαία περιβολή του συμπρωταγωνιστή του, έρχεται να δικαιολογήσει πολλαπλώς τον τίτλο της δουλειάς του: όχι μόνο με τα απλά μέσα που χρησιμοποιεί αλλά και με την εξερεύνηση των πολλών και διαφορετικών δυνατοτήτων του ανθρώπινου σώματος μέσα από την «καθαρή» κίνηση που φτάνει, κάποιες φορές, στα άκρα, σχεδόν στην «αυτοκακοποίηση». Στην σιωπή, σχεδόν, χωρίς καθόλου μουσική με μόνη εξαίρεση τους "σκόρπιους" ήχους που παράγει ένα μηχανηματάκι αλλά κι ένα ταξίμι του Γιάννη Παπαϊωάννου το οποίο ακούγεται κάποια στιγμή, οι δύο ερμηνευτές πειραματίζονται με τα σώματα «περνώντας» από διάφορες καταστάσεις: τρυφερότητα, ένταση, βία αλλά και χιούμορ δημιουργώντας ένα αποτέλεσμα αισθητικά και καλλιτεχνικά ενδιαφέρον αν και, όπως σημειώνουν, πρόκειται για την αρχική εκδοχή του έργου.

Πηγή:

Τουλάτου Ίσμα Μ. ΒΗΜΑ, 25/06/2012 (www.tovima.gr)

Ιδού, λοιπόν, ο δημιουργός. Ο πολλά σκεπτόμενος και βασανιζόμενος άνθρωπος του πνεύματος και της τέχνης που προσπαθεί να βάλει σε τάξη τις σκέψεις του, τα άγχη του, τις συναισθηματικές και αισθητικές όψεις και απόψεις του για το εκκολαπτόμενο «παιδί» του, το έργο του. Συνθέτης μπροστά σε άγραφο πεντάγραμμο, ζωγράφος σε άσπιλο καμβά, ποιητής σε λευκό χαρτί, γλύπτης στον πηλό, το μάρμαρο, τον μπρούντζο, χορογράφος στο κορμί του χορευτή του. Επί του προκειμένου, δεν είναι βέβαια θέμα να εκτελέσει το «κορμί» πολλές πιρουέτες, εναέρια πηδήματα ή μακροσκελείς ισορροπίες. Ενώπιος ενωπίω ο δημιουργός και η «πρώτη ύλη» του.

Ο Δημήτρης Παπαϊωάννου μας κάνει κοινωνούς του εγχειρήματος της «γέννας» του πριν αρχίσουν καν οι ωδίνες. Μας υποδέχεται θερμά και χαλαρά, χαμογελώντας ολόκληρος ως... ταξιθέτης, μας τσεκάρει τις θέσεις, ενώ αργότερα βοηθοί του μας μοιράζουν... βεντάλιες / souvenirs του F.A. καθώς ο προ-καύσων έπνιγε ήδη το γκαράζ της Πειραιώς 260. Ο δημιουργός εκτελεί τη... «μαιευτική» του επεξεργασία σε άμεση σχέση με μας. Το μεγαλύτερο μέρος της παράστασης πραγματοποιείται (επιθεωρησιακά;) φάτσα στο κοινό με τον... κονφερασιέ(;) να μας τονίζει χιουμοριστικά και επιδεικτικά την εκάστοτε φάση, την εξέλιξη και την κατάληξή της. Είναι ντυμένος με σκούρο κοστούμι και πουκάμισο. Το πρόπλασμα, το «έμβρυο», ολόγυμνο αφικνείται, όχι δεν είναι Κούρος ούτε κάποιο αντίγραφο του Πραξιτέλη, όπως εγράφη. Είναι ένα καλογυμνασμένο αισθησιακό κορμί Λατίνου (Βραζιλιάνος είναι ο Tadeu Liesenfeld) με όλα τα χαρακτηριστικά, από το χρώμα της επιδερμίδας μέχρι την απορημένη έκφραση ενός παιδιού από τις φαβέλες(;).

Δημιουργός και δημιούργημα (dr Frankenstein, hello) μπαινοβγαίνουν ο ένας στον άλλο, αλληλοσυμπληρώνονται ή αναιρούνται. Πλέκονται, περιπλέκονται, συναρτήσεις, εξαρτήσεις, απελευθερώσεις... κάπου στα 45΄ υπέροχο φινάλε; Η αρχική ζύμη επανασυντάσσεται – τέλος; Οχι. Η μοναδική αδεξιότητα, η κοιλιά του intermezzo, το βρέξιμο του «μοντέλου» από σωλήνα του «μοντελίστ» (το έγραφε και ο φίλος ομόλογος Σπ. Παγιατάκης σε θεατρική κριτική του). Ομως, ο άσος βρισκόταν στο μανίκι του θαυματοποιού: το περίφημο πολυφωτογραφημένο μαύρο τελάρο που αποσπά τμήματα του αποκαλυπτικά γεννηθέντος κορμιού, τα χέρια, τα πόδια, το κεφάλι... στο τέλος αποσυντίθεται και ο δημιουργός, μένοντας με ένα μονάχα... πόδι – το άγχος ενός φινάλε αποδιοργανωτικού με ερωτήματα: τέλος στη δημιουργία ή καινούργια γέννα; Επιστροφή της πρώτης ύλης στον δημιουργό, τον γεννήτορα; Μεγαλοφυές!

Πηγή:

Ανδρέας Pικάκης, ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, 23 Oκτωβρίου 1012 http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_civ_2_10/08/2012_491879

Δύο αντρικά σώματα, δύο μουσαμάδες, που εξυπηρετούν και ως κάδρα, είναι αρκετά για να επιτρέψουν στον γλύπτη της παράστασης (Δ.Παπαϊωάννου) να σμιλεύσει το δικό του άγαλμα. Χρησιμοποιεί μόνο την πρώτη ύλη, ένα γυμνό αντρικό σώμα με τέλειες αναλογίες.

Το μαύρο πανί που βρίσκεται πίσω από το γυμνό σώμα του συμπρωταγωνιστή του τον αφήνει να παίξει. Να κρύψει πρώτα τη μια του κνήμη, έπειτα την άλλη λίγο αργότερα τα χέρια και το κεφάλι. Το αντρικό κορμί μεταμορφώνεται σε «αρχαία ανασκαφή», ένας κορμός δίχως χέρια, πόδια, κεφάλι. Ένας ζωντανός κούρος.

Στην ουσία όλη η παράσταση δείχνει την αναμέτρηση δύο ανδρών, όπου ο ένας παλεύει για να επικρατήσει πάνω στον άλλο. Ο ένας ντυμένος, ο άλλος γυμνός είναι αντιμέτωποι. Περνάει ο ένας μέσα από το κορμί του άλλου, «συρρικνώνονται» προκειμένου να γίνουν ευέλικτοι, βγαίνουν αλώβητοι και επαναλαμβάνουν στη συνέχεια το ίδιο μοτίβο, μέσα από διαφορετικές στάσεις.

Στην προσπάθεια του να σμιλεύσει ο ένας τον άλλο ενώνονται και ενδεχομένως συμβιβάζονται. Περπατούν μαζί, όχι όμως με την αρμονία που περπατά ένα σώμα αρτιμελές. Παρόλα αυτά πατούν στα πόδια τους. Εκείνη την ώρα ο γυμνός άνδρας βγάζει την πρίζα του προβολέα, που φωταγωγεί την παράσταση.

Πηγή:

www.kerdos.gr

Μια δημιουργία με τη χρήση των ελάχιστων δυνατών μέσων, σαν μια επανεκκίνηση, είναι το εγχείρημα του Δημήτρη Παπαϊωάννου με τίτλο Primal Mater / Πρώτη Ύλη. Μια επιστροφή στην καλλιτεχνική του αφετηρία, εκεί απ’ όπου ξεκίνησαν όλα, με μόνο όπλο τη φαντασία. Είχε δέκα χρόνια ν’ανέβει ο ίδιος στη σκηνή και φέτος ο σκηνοθέτης συναντάει ξανά τον ερμηνευτή. Χώρος δράσης ένα εργαστήριο που στήθηκε στο γκαράζ της Πειραιώς 260: ο απολύτως αναγκαίος και βασικός φωτισμός, ελάχιστοι ήχοι, σχεδόν παντελής έλλειψη μουσικής, δύο σώματα, ένα ντυμένο, ένα γυμνό.

Δύο άντρες οι οποίοι επί σκηνής μεταμορφώνονται σε σύμβολα του φωτός και της σκιάς, του πολιτισμού της συνείδησης σε αντιπαράθεση με τον πολιτισμό του γλυκού σώματος. Μια αναμέτρηση του ίδιου του καλλιτέχνη με τον εαυτό του. Το σώμα και η κλασική του έκφραση υπήρξε για τον Παπαϊωάννου ανέκαθεν στοιχείο αναφοράς, το οποίο έφερνε στην επιφάνεια για ν’ αναμετρηθεί μαζί του. Η δική του «πρώτη ύλη», που κατά την κλασική αρχαιότητα μνημειοποιήθηκε ως ιδανικό, τώρα, σε μια ηλικία γνωστικής και δημιουργικής ωριμότητας, τον στρέφει εκ νέου προς αυτό και την ελληνική του ταυτότητα. Γιατί, αν υπάρχει μια κεντρική θεματική στην Πρώτη Ύλη, είναι η αμοιβαία θυσία που πρέπει να γίνει, ο αμοιβαίος ακρωτηριασμός για την επανασύνθεση και την ανεύρεση ενός νέου, κοινού βηματισμού. Ο Παπαϊωάννου αποπειράται έναν διαρκή επαναπροσδιορισμό της προσωπικής κι εθνικής ταυτότητας, με απομυθοποιητική διάθεση και πάντα με ελάχιστα μέσα, που στα χέρια του αρκούν για να δημιουργήσουν ποίηση και μαγεία. Κι όλα αυτά σε μια εποχή που το μεγάλο ζήτημα είναι τι επιτέλους αποτελεί το ουσιαστικό.

Πηγή:

Χρήστος Πάρίδης, LIFO 30/5/2012 (www.lifo.gr)

Στοχασμός, ποιητική διάθεση, τολμηρή ματιά, διαρκής πειραματισμός. Δεκάξι χρόνια έπειτα από την τελευταία του εμφάνιση στη Θεσσαλονίκη, ο Δημήτρης Παπαϊωάννου επιστρέφει με την «Πρώτη ‘Υλη». Οκτώ παραστάσεις στο πλαίσιο των 47ων «Δημητρίων», από 11 έως 14 και από 17 έως 20 Οκτωβρίου στην Αποθήκη 15 του Λιμανιού.

Η «Πρώτη Ύλη» με φόντο το λιτό και απέριττο σκηνικό των απλών αντικειμένων χορογραφεί με ιδιαίτερη κίνηση μια σειρά από ερωτήματα και εννοιολογικούς συμβολισμούς. Μια ματιά στα συντρίμμια του έθνους, ένας αναστοχασμός στην προσωπική και ελληνική ταυτότητα. Αποκομίζοντας τη θερμή υποδοχή των θεατών στο Φεστιβάλ Αθηνών, η «Πρώτη Ύλη» θα παρουσιαστεί στο EMPAC (Experimental Media and Performing Arts Center) της Νέας Υόρκης, για να αναπτυχθούν νέες εκδοχές και οπτικές του έργου.

Με συμπρωταγωνιστή τον βραζιλιάνο χορευτή Ταντέου Λίζενφελντ, ο Δημήτρης Παπαϊωάννου επιστρέφει στη σκηνή μετά από δέκα χρόνια. Ένταση και αρμονία εναλλάσσονται άλλοτε υπό τους ήχους ενός ταξιμιού και άλλοτε με τη σιωπή να κυριαρχεί στην ατμόσφαιρα. Σε μια εποχή που η πληθώρα πληροφορίας και αγαθών θολώνει την ουσιώδη πλευρά των πραγμάτων, ο Δημήτρης Παπαϊωάννου με υποβλητικό τρόπο και διαυγή διάθεση αποκρυπτογραφεί τις αρχέγονες αξίες. Την «Πρώτη Ύλη» μας.

Πηγή:

Δημήτρης Αθανασιάδης, Athens Voice, 09/10/2012, (www.athensvoice.gr)

[...] Η παράσταση αρχίζει και αν και τόσο λιτή σε γεμίζει από το πρώτο δευτερόλεπτο με σκέψεις. Ο Δημήτρης Παπαϊωάννου που ερμηνεύει τον καλλιτέχνη εισέρχεται από αριστερά με έναν κάδο σκουπιδιών στον ώμο που δίνει την ψευδαίσθηση πως συμπληρώνει το σώμα ως κεφάλι. Αδειάζει από τον σκουπιδοτενεκέ, ένα ένα κομμάτια που μοιάζουν με ζύμη ή πηλό. Ανεβαίνει στη σκηνή όπου εμφανίζεται ο Tadeu Liesenfeld, ο Βραζιλιάνος χορευτής που καλείται να ερμηνεύσει το ρόλο του δημιουργήματος – αγάλματος. Γυμνός σαν άγαλμα, σαν ένας ζωντανός κούρος επί σκηνής με φόντο ένα πλαίσιο – ταμπλό ξεκινά την επώδυνη μάχη με τον δημιουργό του.

Για μία ώρα και είκοσι λεπτά το κοινό προσηλωμένο σαν ένα σώμα με δύο μάτια παρακολουθεί γοητευμένο, σαν από κλειδαρότρυπα, την μοναχική διαδικασία και μοναδική σχέση του δημιουργού με το δημιούργημά του. Στην αρχή, οι άχρηστες σκέψεις που βγαίνουν από ένα καλάθι σκουπιδιών και καταλήγουν στο πάτωμα, έπειτα η έμπνευση και η ιδέα που «εκρήγνυται» μέσα στο σώμα και το μυαλό του γλύπτη, η δημιουργία που εμπεριέχει την φροντίδα του δημιουργού για το άγαλμά του, την αλλαγή σχεδίου αλλά και το τελικό αποτέλεσμα που κατακτά τη δική του αυτονομία. Το γλυπτό που αποκτά όνομα, υπόσταση, αναγνώριση, ζωή με άλλα λόγια, «καταπλακώνει» συχνά τον δημιουργό του και ταυτόχρονα του χαρίζει την αιώνια σωτηρία.

Ο Δημήτρης Παπαϊωάννου και ο Tadeu Liesenfeld μπλέκουν με κινήσεις απίστευτης λεπτομέρειας, ακρίβειας και αισθητικής τα σώματά τους, «περνώντας» συχνά ο ένας μέσα από τον άλλο, δημιουργώντας ψευδαισθήσεις οπτικές μόνο με την ίδια την πρώτη ύλη τους. Ο ένας ισορροπεί πάνω στον άλλο, ο ένας γίνεται ο άλλος και συμπληρώνει τον άλλο. Μια δουλειά με αρκετές αναφορές σε προηγούμενες του καλλιτέχνη αλλά τόσο μα τόσο αυτόνομη, τόσο διαφορετική.

Ο Δημήτρης Παπαϊωάννου έστησε μια παράσταση αφαιρετική. Μία σκηνή – παράπηγμα, ένα ξύλινο τελάρο, μία λάμπα – αγαπημένο σκηνικό αντικείμενο του και δύο κίονες Δωρικού ρυθμού, φόντο που δεν ξεχώριζες αν ήταν μέρος της παράστασης ή συμπτωματικά διαγράφονταν ως σκιές στον τοίχο. Μία βρύση και ένα λάστιχο από το οποίο οι δύο χορευτές ήπιαν νερό αλλά και βράχηκαν σχηματίζοντας μια μικρή λιμνούλα μπροστά στη σκηνή. Χώμα και νερό. Πρώτη Ύλη και δημιουργία. Επιστροφή στα βασικά υλικά, επιστροφή στον εαυτό μας, επιστροφή στη σκέψη.

Οι φωτισμοί τους οποίους υπογράφει ο ίδιος ο Παπαϊωάννου εξαιρετικοί, ζωτικό μέρος της παράστασης όπως και ο σχεδιασμός των ήχων που υπογράφει ο Κώστας Μιχόπουλος και αντικαθιστούν την ομιλία και τη μουσική με εξαίρεση ένα ταξίμι του Γιάννη Παπαϊωάννου στο μπουζούκι να υπογραμμίζει διακριτικά το ελληνικό στοιχείο.

Η «Πρώτη Ύλη», δουλειά που επέλεξε ο Δημήτρης Παπαϊωάννου να συμμετέχει ως χορευτής μετά από 10 χρόνια, είναι μια μεστή, ουσιαστική κατάθεση μυαλού και ταλέντου. Από αυτή τη σχέση γλύπτη – αγάλματος «περνάει» η αρχαιότητα, ο Τσαρούχης και η σύγχρονη δημιουργία. Περνούν τα πράγματα που μας κάνουν να νιώθουμε υπερήφανοι και όχι ντροπιασμένοι. Η ελπίδα που τόσο ξαφνικά έγινε ζητούμενο, προκύπτει μετά από μία παράσταση χορού μέσα σε ένα γκαράζ. Από μία ... «Πρώτη Ύλη» η οποία παραγνωρίστηκε, υποτιμήθηκε και τώρα ήρθε η στιγμή να πάρει την εκδίκησή της. Και την πήρε. Απόδειξη, το παρατεταμένο χειροκρότημα των θεατών και η σιωπηλή αμηχανία βγαίνοντας. Όπως πάντα άλλωστε μετά από ένα καλλιτεχνικό γεγονός τέτοιας δυναμικής, πληρότητας και ευφυΐας.

Πηγή:

Μαριάννα Παπάκη, 6 Ιουλίου 2012, Πηγή: www.culturenow.gr

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ

Γεννημένος στην Αθήνα το 1964, ο Δημήτρης Παπαϊωάννου έγινε αρχικά γνωστός στα 19 του χρόνια με τα comics και την ζωγραφική του. Φοιτητής ακόμη στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών, τάραξε τα νερά του σύγχρονου ελληνικού χορού εξερευνώντας τα όρια ανάμεσα στο θέατρο, τον χορό και τα εικαστικά ως χορογράφος και χορευτής, αλλά και σχεδιάζοντας σκηνικά, κοστούμια, φωτισμούς και μακιγιάζ.

Ιδρυτικό μέλος της ΟΜΑΔΑΣ ΕΔΑΦΟΥΣ (1986 – 2002), συνέλαβε, σκηνοθέτησε και χορογράφησε όλες τις παραγωγές της. Η ΟΜΑΔΑ ΕΔΑΦΟΥΣ, με 17 έργα στα 16 χρόνια της παρουσίας της, άλλαξε δραστικά το τοπίο των παραστατικών τεχνών στην Ελλάδα. «Αποκάλυψη» αποκάλεσε την ΟΜΑΔΑ ΕΔΑΦΟΥΣ η Unità, «η επανανακάλυψη της Ελλάδας» ήταν ο τίτλος της κριτικής του Figaro για την ΜΗΔΕΙΑ, ενώ η New York Times επαίνεσε το έργο για την «εντυπωσιακή ένταση» και το «εξαιρετικό πάθος» του.

Η ΜΗΔΕΙΑ (1993) κέρδισε το βραβείο «Καλύτερης Χορογραφίας» στα Κρατικά Βραβεία Χορού, ενώ τα έργα AΝΘΡΩΠΙΝΗ ΔΙΨΑ (1999) και ΓΙΑ ΠΑΝΤΑ (2001) απέσπασαν τα βραβεία «Καλύτερης Παραγωγής».

Εκτός από την δουλειά του με την ΟΜΑΔΑ ΕΔΑΦΟΥΣ, ο Παπαϊωάννου έχει σκηνοθετήσει όπερες και μεγάλα μουσικά θεάματα. Έχει συνεργαστεί με τον Μιχάλη Κακογιάννη και τον Λευτέρη Βογιατζή (σε 6 παραγωγές) ως χορογράφος.

Το 2004 σχεδίασε και σκηνοθέτησε την Τελετή Έναρξης των Ολυμπιακών Αγώνων της Αθήνας. Το 2006 παρουσίασε το «2» εγκαινιάζοντας το θέατρο Παλλάς, το 2008 την «ΜΗΔΕΙΑ2» – αναβίωση της ΜΗΔΕΙΑΣ που δημιούργησε για την Ομάδα Εδάφους το 1993 – και το 2009 το «ΠΟΥΘΕΝΑ» εγκαινιάζοντας την Κεντρική Σκηνή του Εθνικού Θεάτρου. Το 2010 βρέθηκε στη Νέα Υόρκη με υποτροφία του Ιδρύματος Fulbright και επιστρέφοντας σκηνοθέτησε τη ζωντανή παρουσίαση των τραγουδιών της Λένας Πλάτωνος σε ποίηση του Καβάφη με τίτλο «Κ.Κ». Τo 2011 δημιούργησε τη θεατρική εγκατάσταση «ΜΕΣΑ».

Η «Πρώτη Ύλη», παρουσιάστηκε για πρώτη φορά τον Ιούνιο του 2012 στον Χώρο Α της Πειραιώς 260 στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών.

ΕΡΓΑ ΤΟΥ ΔΗΜΗΤΡΗ ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ

2012. ΠΡΩΤΗ ΥΛΗ
2011. ΜΕΣΑ
2010. Κ.Κ.
2010. ΟΜΗΡΟΥ ΗΛΙΑΔΑ – ΡΑΨΩΔΙΑ Δ
2010. ΤΟ ΧΡΩΜΑ ΤΟΥ ΗΛΙΟΥ
2009. ΠΟΥΘΕΝΑ
2009. HEAVEN LIVE – AB2
2008. ΜΗΔΕΙΑ(2)
2006. 2
2005. BLACK BOX
2005. ΠΡΙΝ
2004. ΤΕΛΕΤΗ ΕΝΑΡΞΗΣ – ΟΛΥΜΠΙΑΚΟΙ ΑΓΩΝΕΣ ΑΘΗΝΑΣ
2004. ΤΕΛΕΤΗ ΛΗΞΗΣ – ΟΛΥΜΠΙΑΚΟΙ ΑΓΩΝΕΣ ΑΘΗΝΑΣ
2001. ΓΙΑ ΠΑΝΤΑ
2000. ΠΑΡΑΜΥΘΙ
2000. LA SONNAMBULA
1999. ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ ΔΙΨΑ
1999. Η ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΤΗΣ ΕΛΕΝΗΣ
1998. ΔΕΝΤΡΟ
1998. ΗΦΑΙΣΤΕΙΟ
1997. Η ΚΑΤΑΙΓΙΔΑ
1997. ΜΝΗΜΕΙΟ
1997. ΔΡΑΚΟΥΛΑΣ
1996. ΤΑ ΠΑΡΑΜΥΘΙΑ ΤΩΝ ΑΔΕΡΦΩΝ ΓΚΡΙΜΜ
1995. ΝΕΦΕΛΗ

Επίσημος διαδικτυακός τόπος του Δ. Παπαϊωάννου: www.dimitrispapaioannou.com